S. N. Alimetov, Ş. S.İBrahimova

hipertrofiyasını  reqressiyaya  uğradır;  ürək  yığılmalarının  tezliyini 
azaldır; miokardın işemiya dərəcəsini sakiltik və həm də fiziki yüklənmə 
zamanı  azaldır;  mədəcik  aritmiyalarını  bir  qədər seyrəldir; ürəyə 
antifibrillyator t
əsir göstərərək, qəfləti ölüm hadisələrinin inkişaf riskini 
aşağı salır. Beləliklə, betaadrenoblokatorlar, xronik ürək çatışmazlığının 
proqnozunu  yaxşılaşdırmaqla  yanaşı,  ürəyin remodulyasiya dərəcəsini 
azaldır,  ürəyə  kardioprotektor təsir göstərir,  dekompensasiyanın 
proqressivl
əşməsini ləngidir və  bu yolla həm də  hospitalizasiyaların 
sayını azaldır.  
 
Uzun ill
ər ərzində hesab edirdilər ki, betaadrenoblokatorlar ürəyin 
yığılma qabiliyyətini azaldır və ürək çatışmazlığını artırır (mənfi inotrop 
effekt). İndi məlum olmuşdur ki, onlar qəbul edildiyindən 2 həftə sonra 
taxikardiyanın  azalması,  miokardın  oksigenə  olan tələbatının 
m
əhdudlaşması, 
hibernasiya 
edən kardiomiositlərin 
yığılma 
qabiliyy
ətinin bərpa  olması  hesabına  ürəyin  atım  həcmi  çoxalır,  xronik 
ür
ək  çatışmazlığının  klinik  əlamətləri çəkilir.  Hazırda  kardioselektiv 
(betabirselektiv) olan bisoprolol v
ə  metoprolol  suksinatın,  karvedilolun 
(betaiki, alfabir blokator, antioksidant, antiproliferant) xronik ür
ək 
çatışmazlığında effektivliyi və təhlükəsizliyi A sinif səviyyəsində sübut 
olunmuşdur.  Digər betaadrenoblokatorlar və  o cümlədən atenolol, 
metoprolol tartarat v
ə  nebivolol, xronik ürək  çatışmazlıqlı  xəstələrdə 
proqnozu  yaxşılaşdırıcı  təsirə  malik  deyildir.  Başqa  sözlə  atenolol və 
metoprolol  tartaratın  xronik  ürək  çatışmazlıqlı  xəstələrdə  istifadə 
olunması  A  sinif  səviyyəsində  əks göstərişdir.  Ancaq,  son  illərin 
t
ədqiqatları əlavə olaraq göstərmişdir ki, nebivolol 70 yaşdan yuxarı olan 
pasiyentl
ərdə ölüm faizini azaltmasa da, xəstəliyin kəskinləşmələrinin və 
hospitalizasiya 
hallarının 
tezliyini 
azaldır. 
Beləliklə, 
betaadrenoblokatorlardan bisoprolol, metoprolol suksinat, karvedilol v
ə 
h
əm də  nebivolol, xronik ürək  çatışmazlığının  müalicəsində  AÇF 
ingibitorları  ilə  birlikdə, A sinif səviyyəsində  tövsiyə  olunmuşdur. 
Xronik ür
ək  çatışmazlığı  olan  bütün  xəstələrə,  AÇF  ingibitorları  ilə 
birlikd
ə  betaadrenoblokatorlar da, sonunculara əks göstəriş  olmamaq 
şərtilə, təyin edilməlidir;  dekompensasiyanın  ağırlıq  dərəcəsi,  yaş,  cins, 
ür
ək  yığılmalarının  tezliyi,  qan  təzyiqinin səviyyəsi  özlüyündə  onların 
t
əyin  olunmasına  əks göstəriş  deyildir;  ancaq,  ürək  yığılmalarının 
d
əqiqəlik  sayı  80-dən çox, sistolik qan təzyiqi 100 mm c.s-dan çox 
olduğu təsadüflərdə, onların klinik effekti daha yüksəkdir. Bununla belə 
yadda  saxlamaq  lazımdır  ki,  betaadrenoblokatorlar  təxirəsalınmaz  tibbi 
yardım  vasitəsiləri kimi, xəstəni kritik dekompensasiya və  ya 
hiperhidratasiya v
əziyyətindən  çıxara  bilmək qabiliyyətinə  malik 
deyildir. 
 
317 

---

 
Xronik ür
ək  çatışmazlığının  müalicəsində  betaadrenoblokatorlar 
başlanğıc  (start),  terapevtik və  maksimal dozalarda təyin edilir. 
Bisoprolol üçün başlanğıc doza 1,25 mq gündə 1 dəfə, terapevtik doza 10 
mq günd
ə 1 dəfə və maksimal doza 10 mq gündə bir dəfədir; metoprolol 
suksinat üçün bunlar müvafiq olaraq 12 mq günd
ə 1 dəfə, 100 mq gündə 
1 d
əfə  və  200 mq gündə  1 dəfədir; karvedilol üçün sözügedən dozalar 
3,125 mq günd
ə  1 bir dəfə, 25 mq gündə  1 dəfə  və  25 mq gündə  1 
d
əfədir; nebivololun dozaları bisoprololun dozaları ilə eynidir. 
 
Xronik ür
ək  çatışmazlığının  betaadrenoblokatorlarla müalicəsi 
kiçik  dozalarla  başlanmalı  və  getdikcə  tədricən  ehtiyatla  artırılmalıdır; 
onların  başlanğıc  dozalarını  2  həftədən bir, nisbətən pis keçiricilik 
olduqda is
ə ayda bir dəfə artırmaqla, terapevtik, yəni optimal səviyyəyə 
çatdırırlar.  Yadda  saxlamaq  lazımdır  ki,  AÇF  ingibitorları  üçün 
yazdığımız  kimi,  betaadrenoblokatorlar  üçün  də  fərdi optimal dozalar 
mövcuddur:  
- bisoprololun müalic
ə dozasının titrlənməsi belədir: 1,25 mq 
2 h
əftə; sonra 2,5 mq 2 həftə, yəni 4-cü həftəyə qədər; daha 
sonra 3,75 mq 2 h
əftə; yəni 6-cı həftəyə qədər; 5 mq 2 həftə, 
y
əni 8-ci həftəyə qədər; 7,5 mq 2 həftə, yəni 10-cu həftəyə 
q
ədər  və  nəhayət 10 mq 12-ci həftəyə  qədər; bisoprololun 
pis keçiriciliyin
ə şübhə olduqda, dozaların artırılması hər 4 
h
əftədən bir icra olunur və  müalicə  24 ay çəkir; 
betablokatorun  dozasının  titrlənməsində  tələsikliyə  yol 
verilm
əsi məsləhət deyildir; 
- 
metoprolol suksinatın dozalarının titrlənməsi 12,5 mq – 25 
mq -50 mq – 75 mq – 100 mq – 
200 mq şəkilində aparılır; 
- 
karvedilolun  dozaları  3,125  mq  gündə  2 dəfə  -  6,25 mq 
günd
ə 2 dəfə - 12,5 mq gündə 2 dəfə - 18,75 mq gündə 2 
d
əfə  -  25 mq gündə  2 dəfə  şəkilində  titrlənir.  Hazırda 
karvedilolun fosfat forması vardır ki, o gündə 1 dəfə qəbul 
olunur; 
- 
nebivololun dozaları (hansıkı 70 yaşdan yuxarı pasiyentlərə 
verilir) 1,25 mq - 2,5 mq – 5 mq – 7,5 mq – 
10 mq şəkilində 
titrl
ənir.     
 
         Qeyd etm
ək  lazımdır  ki,  digər  betaadrenoblokatorları  (atenolol, 
metoprolol tartarat v
ə 
s) alan x
əstələrdə, sözügedən 
betaadrenoblokatorlarla (bisoprolol, metoprolol suksinat, karvedilol, 
nebivolol) müalic
əni  başlamaq  üçün,  əvvəl cari dərmanın  qəbulunu 12 
saat 
ərzində  saxlayır  və  sonra yeni dərmanın  qəbulunu  uyğun  pillədən 
başlayırlar;  xəstədə  hipotoniya və  ya qeyri-stabil hallar qeyd edilərsə, 
dozaları  hər həftədən bir dəyişirlər. Onu da qeyd edək ki, 
 
318 

---