Rényi, András Művészettörténet. Bevezetés



Yüklə 1,79 Mb.
səhifə21/23
tarix14.12.2017
ölçüsü1,79 Mb.
#15803
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23
Elektronische Meßvervahren in der Geodäsie. Karlsruhe, 1977; Cramer: i. m. (2. j.); Wangerin: i. m. (5. j.).

9696A kőhelyes ábrázolás kitűnő példái a speyeri dóm belsejének G. Henkes és W. Haas által rajzolt felmérési rajzai: H. E. Kubach – W. Haas: Der Dom zu Speyer. I–III. (=Die kunstdenkmäler von Rheinland-Pfalz Bd. 5) München, 1972.

9797Photographie. Zwischen Daguerrotypie und Kunstphotographie. (=Bilderhefte des Museums für Kunst und Gewerbe. Hamburg 14) Bearbeitet von F. Kempe. Hamburg, 1977; F. Schubert – S. Grunauer v. Hoerschelmenn: Archäologie und Photographie. Mainz, 1978. A rajzi és fényképezett építészeti felvételhez ld. még: Marburger Jahrbuch für Kunstwissenschaft 20, 1981. kötetét.

9898Mader: i. m. (5. j.) 38; Cramer: i. m. (2. j.); 100–106.

9999G. Eckstein: Die Photographie als Meßbild für archäologische Zeichnungen. ATM Arbeitsblätter 2. 1984.

100100G. Eckstein: Photogrammetrische Vermessungen bei archäologischen Ausgrabungen. Denkmalpflege in Baden-Württemberg 2, 1982, 60–67; R. Finsterwalder – R.-W. Hoffmann: Photogrammetrie. Berlin, 1969; H. Foramitti: Classical and Photogrammetric Methods Used in Surveying Architectural Monuments. Preserving and Restoring Monuments and Historic Buildings (=Museums and Monuments 14) Paris, 1972, 76–108; K. Kraus: Photogrammetrie. I. Bonn, 1972; W. Rüger – J. Pietschner – K. Regensburger: Photogrammetrie. Berlin/DDR, 1978; K. Schwiedefski – F. Ackermann: Photogrammetrie. Stuttgart, 1976. V.ö. a 2. és 5. j. utalásait is.

101101Cramer: i. m. (2. j.); 116. sk; Bedal: i. m. (1. j.); Mader: i. m. (5. j.).

102102Az utóbbi idő egyik legnagyobb méretű és legintenzívebb épületkutatása a szakrális építészet terén Speyerben történt, és Kubach és Haas művében i. m. (9. j.) csapódott le. Az épületkutatás színvonala ma részben magasabb a profán építészetben, mint az egyházi emlékek esetében. V.ö. pl. B. Mader: i. m. (5. j.) és J. C. Holst: Zur Geschichte eines Lübecker Bürgerhauses. Koberg 2 – Erster Bericht der Bauforschung. Zeitschrift des Vereins für Lübeckische Geschichte und Altertumskunde 61, 1981, 155–187. Továbbá, bőséges irodalommal W. Erdmann: Entwicklungstendenzen des Lübecker Hausbaus 1100 bis um 1340 – Eine Ideenskizze. Lübecker Schriften zur Archäologie und Kulturgeschichte 7, Bonn, 1983. 19–38.

103103K. Friderich: Die Steinbearbeitung in ihrer Entwicklung vom 11. bis zum 18. Jahrhundert. Augsburg, 1932; W. Haas, in: Kubach–Haas i. m. (9. j.) 464–662.

104104K. B. Kruse: Zu Untersuchungs- und Datierungsmethoden mittelalterlicher Backsteinbauten im Ostseeraum. Archäologisches Korrespondenzblatt 12, 1982, 555–562; Holst: i. m. (15. j.); Erdmann: i. m. (15. j.). A sorozatgyártásról a faragott kő építészetben: D. Kimpel: Ökonomie, Technik und Form in der hochgotischen Architektur. Bauwerk und Bildwerk im Hochmittelalter, Gießen, 1981, 103–125; Uő: Le développement de taille en série dans l’architecture médiévale et son rôle dans l’histoire économique. Bulletin monumental 135, 1977, 195–222.

105105D. v. Winterfeld: Der Dom in Bamberg. I–II. Berlin, 1979.

106106Cramer: i. m. (2. j.); K. Bedal: Häuser in Franken. Bad Windsheim, 1982; J. Hähnel: Zur Methodik der hauskundlichen Gefügeforschung. Rheinisch-westfälische Zeitschrift für Volkskunde 16, 1976; B. Luhrum: Bemerkungen zum südwestdeutschen Hausbestand im 14./15. Jahrhundert. Jahrbuch für Hausforschung 33, 1983, 241–297.

107107J. Riederer: Kunstwerke chemisch betrachtet. Berlin, 1981; H. F. Reichwald: Grundlagen wissenschaftlicher Konservierungs- und Restaurierungskonzepte – Hiweise für die Praxis. Erfassen und Dokumentieren im Denkmalschutz (=Schriftenreihe des Dautschen nationalkomitees für Denkmalschutz 16) Bonn, 1982, 17–35.

108108M. A. Geyh: Einführung in die Methoden der physikalischen und chemischen Altersbestimmung. Darmstadt 1980.

109109E. Hollstein: Mitteleuropäische Eichenchronologie. Mainz, 1980; B. Becker: Dendrochronologie in der Hausforschung am Beispiel von Häusern Nordbayerns. Jahrbuch für Hausforschung 33, 1983, 423–441.

110110J. Cramer: Thermographische Untersuchung verputzter Fachwerkbauten. Deutsche Kunst und Denkmalpflege 35, 1977, 12–18; J. Cramer: Thermographie ind der Bauforschung. Archäologie und Naturwissenschaften 2, 1981, 44–54; M. Gerner – F. Kynast – W. Schäfer: Infrarottechnik Fachwerkfreilegung. Stuttgart, 1980.

111111E. Kort: Endoskopie – neue Möglichkeiten der Altbau-Bestandsaufnahme. Deutsches Arichitekturblatt 5, 1980, 687. sk.; K. Meyer-Rogge: Anwendung der bautechniscchen Endoskopie bei der Untersuchung von Holzbalkendecken in Altbauten. Techniken der Instandsetzung und Modernisierung im Wohnungsbau, Wiesbaden–Berlin, 1981.

112112N. Pevsner–J. Fleming–H. Honour: Lexikon der Weltarchitektur. München, 19713; Reallexikon zur deutschen Kunstgeschichte (RDK). Szerk. Otto Schmidt, folytatja a Zentralinstitut für Kunstgeschichte, München, 1. köt. Stuttgart, 1937 (megjelenése folyamatosan); Wasmuths Lexikon der Baukunst. I–V. Berlin, 1929–37.

113113Cramer: i. m. (2. j.); 111–115; rövid épületleírások példái: H. E. Kubach – A Verbeek: Romanische Baukunst an Rhein und Maas. I–III. Berlin, 1976.

114114Terjedelmes épület- és állapotleírások: Kubach–Hass: i. m. (9. j.) és v. Winterfeld: i. m. (18. j.).

115115G. P. Fehring: Grabungsmethode und Datierung. Zur Arbeitsweise von Bauforschung und Archäologie des Mittelalters in Deutschland. Deutsche Kunst- und Denkmalpflege 29, 1971, 41–51; Methoden der Archäologie. Szerk. B. Hronda. München, 1978; W. Müller-Wiener: Archäologische Ausgrabungsmethodik. Enzyklopädie der geisteswissenschaftlichen Arbeitsmethoden. München–Wien, 1974. 253–287; H.-G. Niemeyer: Einführung in die Archäologie. Darmstadt, 1978; R. Schwarz: Archäologische Feldmethode. Wiesbaden, 1979; M. Wheeler: Moderne Archäologie. Methoden und Technik der Ausgrabung. Reinbek, 1960.

116116Kubach: i. m. (3. j.)

117117A. v. Brand: Werkzeug des Historikers. Stuttgart, 19737; Dalmann–Waitz: Quellenkunde der deutschen Geschichte. Bibliographie der Quellen und der Literatur zur deutschen Geschichte. Szerk. H. Heimpel – H. Geuss. 1, Stuttgart, 1969; H. Bresslau: Urkundenlehre für Deutschland und Italien. I–III. Berlin, 1958–603; H. Grotefend – T. Ulrich: Taschenbuch der Zeitrechnung des deutschen Mittelalters und der Neuzeit. Hannover, 197111.

118118Bedal: i. m. (1. j.).

119119M. Nitz: Zur Dokumentation von Inschriften. Münchner Historische Studien 19, 1982, 146–151.

120120P. C. Claussen: Früher Künstlerstolz. Mittelalterliche Signaturen als Quelle der Kunstsoziologie. Bauwerk und Bildwerk im Hochmittelalter. Szerk. K. Clausberg és mások. Gießen, 1981, 7. skk.

121121v. Winterfeld: i. m. (18. j.) 38–45; K. Friderich: i. m. (16. j.); W. Haas in: Kubach–Haas: i. m. (9. j.) 542–546; G. Binding: Die Pfalz Kaiser Barbarossas in Gelnhausen. Bonn, 1963; S. Bauer: Steinmetz Stephan von Irlebach-Bürger von Frankfurt a. M. (Anmerkungen zu Steinmetzzeichen). Archiv für Frankfurts Geschichte und Kunst 59, 1985, 157–186.

122122Cramer: i. m. (2. j.); 114.

123123C. Linfert: Die Grundlagen der Architekturzeichnung. Kunstwissenschaftliche Forschungen 1, 1931, 133–246; D. Frey: Architekturzeichnung, RDK, i. m. (25. j.) Sp. 992–1013.

124124E. Gall: Bauzeichnungen der Gotik. Gestalt und Gedanke 2, München, 1953, 126–132; P. Pause: Gotische Architekturzeichnungen in Deutschland. Diss. phil. Bonn, 1973; K. Hecht: Maß und Zahl in der gotischen Baukunst. Hildesheim–New York, 1979.

125125W. Jacobsen: Ältere und neuere Forschungen um den St. Galler Klosterplan. Unsere Kunstdenkmäler 34, 1983, 134–151.

126126L. H. Heydenreich: Architekturmodell, RDK, i. m. (25. j.) Sp. 918-940; H. Reuther: Das deutsche Baumodell. Mitteilungen der Deutschen Forschungsgemeinschaft 2, 1971, 26–30; Uő: Der Klosterplan von St. Gallen und die karolingische Architektur. Berlin, 1992 (irodalommal).

127127W. Wolters: Freilegung der Signatur an Donatellos Johannesstatue in S. Maria dei Frari. Kunstchronik 27, 1974, 83.

128128V.ö. J.-P. Ravaux: Les campagnes de construction de la cathédrale de Reims au XIIIe siècle. Bulletin monumental 137, 1979, 8–66.

129129Erről a feliratról ld. G. P. Bognetti: Una rettifica epigrafica a proposito dei limiti cronologici dell’opera dell’Antelami. Sitzungsberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Phil.-Hist. Klasse, 1959. Heft 3.

130130A Clunyről szóló terjedelmes irodalomból csak ezt idézzük: F. Salet – A. Erlande-Brandenbourg: Cluny III. Bulletin monumental 126, 1968, 235. skk.

131131L. erről: H. Huth: Künstler und Werkstatt der Spätgotik. Darmstadt, 1967; M. Baxandall: Die Kunst der Bildschnitzer. Tilman Riemenschneider, Veit Stoß und ihre Zeitgenossen. München, 1984.

132132L. J. Taubert: Friedrich Herlins Nördlinger Hochaltar von 1462. Fundbericht, Kunstchronik 25, 1972, 57. skk.

133133J. J. Winckelmann: Geschichte der Kunst des Altertums. 1764. – Winckelmann a görög művészetben négy, egymást időrendben követő stílust különböztetett meg: 1) kemény, hatalmas, báj nélküli, 2) emelkedett és szögletes stílus, 3) szép stílus, lágy, bájos formákkal, 4) eklektikus, kicsinyes, lapos, díszes stílus. Ezt az itt durván leegyszerűsítve visszaadott sémát az ívek és a ruha különböző ábrázolásán tárgyalta.

134134V.ö. E. Panofsky, in: Max Friedländer. Ter Ere van zijn negentigste Verjaardag, 1957, 15. sk.

135135V.ö. J. Vieillard: Le guide de pélerin de Saint-Jacques de Compostelle. Mâcon, 1963. 102–104. Mint M. Ward még kiadatlan vizsgálatai igazolták, a székesegyház nyugati részeit csak sokkal a zarándokkalauz írása után építették egyáltalán.

136136Elavult, de bőségében még mindig felülmúlatlan: H. Weiss: Kostümkunde. I–V. Stuttgart 1860-tól. Az új művek közül különösen fontos: R. Levi Pisetzky: Storia del costume in Italia. I–V. Milano 1964-től. – Egyes esetekben az egyes helyekre és korokra vonatkozó szakirodalmat kell használni.

137137L. H. Nickel: Der mittelalterliche Reiterschild des Abendlandes. Berlin, 1958; Uő: Ullstein Waffenbuch. Berlin, 1974.

138138Erről a problémáról még mindig alapvető: K. Friederich: Die Steinbearbeitung in ihrer Entwicklung vom 11. zum 18. Jahrhundert. Augsburg, 1932.

139139Erről v.ö. R. Crozet: L’art roman en Poitou. Paris, 1948; Uő: L’art roman en Saintonge. Paris, 1971.

140140Erről ld. U. Lobbedey: Zur Kunstgeschichte der rheinischen Keramik vom 12. zum 14. Jahrhundert. Keramos 27, 1965, 3. skk.

141141Ehhez ld. M. Rosenberg: Der Goldschmiede Merkzeichen. Frankfurt, 19112.

142142A szentek ikonográfiájáról alapvonásokban a következő kézikönyvek tájékoztatnak: Lexikon der christlichen Ikonographie, alapította: E. Kirschbaum, szerk. W. Braunfels, 5–8: Ikonographie der Heiligen, Freiburg i. Br. 1973–1976; J. Braun: Tracht und Attribute der Heiligen in der deutschen Kunst. Stuttgart, 1943; L. Réau: Iconographie de l’art chrétien. III. 1–3: Iconographie des Saints. Paris, 1958.

143143Ehhez ld. D. Frey: Geschichte und Probleme der Kultur- und Kunstgeographie. Bausteine zu einer Philosophie der Kunst. Darmstadt, 1976. 261. skk.

144144V.ö. a klasszikus helyet: Vitruvius: Az építészet tíz könyve. IV. könyv, 1. fejezet.

145145Ehhez v.ö.: J. von Schlosser: Die Kunstliteratur. Wien, 1924, különösen 465. skk.

146146Ehhez a problematikához ld. R. Hausherr: Kunstgeographie und Kunstlandschaft. Kunst in Hessen und am Mittelrhein 9, 1969, Beiheft 38–44; Uő: Kunstgeographie – Aufgaben, Grenzen, Möglichkeiten. Rheinische Vierjahresblätter 34, 1970, 158–171.

147147Herder néplélek fogalmáról v.ö. F. Meineke: Die Entstehung des Historismus. München, 19462, 398.

148148Nagy Károly karereklyetartójáról v.ö. P. E. Schramm – F. Mütherich: Denkmale der deutschen Könige und Kaiser. München, 1962. Kat. 176. sz.

149149A különböző apostolok feliratairól v.ö. K. Martin: Albrecht Dürer. Die vier Apostel. Stuttgart, 1963. 10–12.

150150Erről ld. A. Blunt: Picasso’s Guernica. London, 1969; Guernica. Kunst und Politik am Beispiel Guernica. Picasso und der spanische Bürgerkrieg. A Neue Gesellschaft für bildende Kunst kiállítása, Berlin, 1975. A festmény 1981 óta Madridban függ a Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofiában.

151151H. Wölfflin: In eigener Sache. 1920. Zur Rechtfertigung der kunstgeschichtlichen Grundbegriffe. Gedanken zur Kunstgeschichte 19402, 15.

152152A szignatúrákról általában ld. a Revue de l’art 26, 1974 ennek a témának szentelt füzetét. A korai szignatúrákról ld. a következő összeállítást: P.C. Claussen: Früher Künstlerstolz. Mittelalterliche Signaturen als Quellen der Kunstgeschichte. Bauwerk und Bildwerk im Hochmittelalter. Anschauliche Beiträge zur Kultur- und Sozialgeschichte. Szerk. K. Clausberg és mások. 1981. 1–33.

153153Ld. pl. G. Glück: Fälschungen auf Dürers Namen. Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen des Allerhöchsten Kaiserhauses 28, 1909–10, 1. skk.

154154A pisai dómban és a pistoiai San Andreában lévő szószékek feliratait közölte H. Keller: Giovanni Pisano. Wien 1942. 66–67. – Nicola Pisanó a pisai baptisteriumban lévő szószékének feliratáról v.ö. G. H. és E. R. Crichton: Nicola Pisano. Cambridge, 1938. 7.

155155Az Eadwine-miniatúráról v.ö. az English Romanesque Art 1066–1200. London, 1984. Nr. 62. kiállítási katalógust.

156156Ezekről a szerződésekről ld. H. Huth: Künstler und Werkstatt der Spätgotik. Darmstadt, 19672, 108. skk.

157157A. Bredius: Rembrandts Gemälde. Wien, 1935.

158158A. Bredius, revised by H. Gerson: Rembrandt. The complete edition of the paintings. London, 19693.

159159A Corpus of Rembrandt-Paintings. Szerk. J. Bruyn. Stichting Foundation Rembrandt Research Project, Den Haag–Boston–London, 1982–1989.

160160L. I. Lermolieff (Giovanni Morelli álneve): Kunstkritische Studien über italienische Malerei. I–III. Leipzig, 1890-től.

161161Az egyén rögzítésének meggyőző példáját nyújtja a 13. századi francia építészet terén R. Branner: St. Louis and the Court Style in Gothic architecture. London, 1965. 30. skk. 143. skk.

162162V.ö. ehhez H. Reuther: Balthasar Neumann könyvének recenzióját: H. E. Paulus: Kunstchronik 37, 1984, 537–542.

163163L. a „reflections on method” részt Rembrandt festményinek a 33. j. id. corpusában. Továbbá: A. Perrig: Zum Problem der Kennerschaft. Michelangelo Studien I, Frankfurt a. M. 1976, 9–11; Morelliről: C. Ginzburg: Spurensicherung. Der Jäger entziffert die Fährte, Sherloch Holmes nimmt die Lupe, Freud liest Morelli – die Wissenschaft auf der Suche nach sich selbst. Spurensicherungen. Berlin, 1983. 61–96.

11John Ruskin: The Stones of Venice. London 1851–1853. I. XII. f. § XXI.

22Uo. § XIV.

33Ld. ezzel kapcsolatban: Wolfgang Kemp: John Ruskin. 1819–1900. Leben und Werk. München–Wien, 1983, különösen 161. skk.

44Ruskin: i. m. (1. j.) § XII.

55Nikolaus Pevsner: The Englishness of English Art. London, 1956.

66Ld. a 12. j.

77Kurt Bauch: Kunst als Form. Jahrbuch für Ästhetik und allgemeine Kunstwissenschaft 7. 1962. 167. skk.

88Uo. 174.

99Uo. 175.

1010Uo. 177.

1111A problémával kapcsolatban ld. Ernst H. Gombrich: Aby Warburg. An Intellectual Biography. London, 1970. (német fordításban 1981.)

1212Idézi Bauch: i. m. (7. j.) 172.

1313Vaszilij Kandinszkij: Über die Formfrage. In: Der Blaue Reiter. München, 1912, 19.

1414Uő.: Malerei als reine Kunst. Berlin, 1918.

1515Nyomtatásban először megjelent: Kunstgeschichtliche Studien für Hans Kauffmann. Berlin, 1956, utóbb: Hans Sedlmayr: Epochen und Werke. Gesammelte Schriften zur Kunstgeschichte. Wien–München, 1960, II, 174. skk.

1616Uo. 181–186.

1717Hans Sedlmayr: Gestaltetes Sehen. Belvedere 8, 1925, 65. skk.

1818Ennek bírálatához ld. Lorenz Dittman: Stil – Symbol – Struktur. Studien zu Kategorien der Kunstgeschichte. München 1967, 142. skk. Idézetünk uo. 149.

1919Uo. 150. sk. Dittmann itt ismét Sedlmayrt bírálja.

2020Uo.

2121Henri Focillon: Vie des formes. Paris, 1934. Németül Bonn, 1954, magyarul: A formák élete. A nyugati művészet. Ford. Vajda András. Bp., 1982. 29.

2222Heinrich Wölfflin: Das Erklären von Kunstwerken. In: Uő.: Kleine Schriften. Hrsg. Joseph Gantner. Basel, 1946.

2323Heinrich Wölfflin: Kunstgeschichtliche Grundbegriffe. Das problem der Stilentwicklung in der neueren Kunst. München, 1915. Magyarul: Művészettörténeti alapfogalmak. A stílus fejlődésének problémája az újkori művészetben. Ford. Mándy Stefánia. Bp., 1969.

2424Willibald Sauerländer: From Stilus to Style: Reflections on the Fate of a Notion. Art History 6. Nr.3.

2525Hans-Georg Gadamer: Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik. Tübingen, 1960. 4.: 1975. 254. Magyarul: Igazság és módszer. Egy filozófiai hermeneutika vázlata. Ford. Bonyhai Gábor. Bp., 1984. 340.

2626Johann Wolfgang von Goethe: Einfache Nachahmung der Natur, Manier, Stil. Teutscher Merkur 1789. Magyarul: Johann Wolfgang Goethe: A műalkotások igazságáról és valószerűségéről. Válogatott képzőművészeti írások. Szerk. Rózsa György. Ford. Rajnai László és Rónay György. Bp., 1980. 41.

2727Wilhelm Pinder: Kunst der ersten Bürgerzeit. Leipzig, 1937, 149.

2828Lexikon der Kunst. Leipzig, 1968–78. (Utánnyomás: Westberlin, 1981.) IV. kötet, „Stil”-szócikk: 692.

2929Bauch: i. m. (7. j.) 188.

3030Ld. Wolfgang Kemp: A műalkotás és a néző: a recepcióesztétikai megközelítés c. tanulmányát.

3131Ld. Johann Konrad Eberlein: Apparitio regis – revelatio veritatis. Studien zur Darstellung des Vorhangs in der bildenden Kunst von der Spätantike bis zum Ende des Mittelalters. Wiesbaden, 1982. A Rembrandt-képpel kapcsolatban ld. Wolfgang Kemp: Rembrandt. Die Heilige Familie oder die Kunst, einen Vorhang zu lüften. Frankfurt am Main, 1986.

3232Herbert von Einem alkotta terminus, vö.: Irodalomjegyzék (továbbiakban rövidítve: Ir.) 30, 58.

3333Karl Mannheim: Beiträge zur Theorie der Weltanschauungsinterpretation. Jahrbuch für Kunstgeschichte I (15), 1921/22, 236 skk., újranyomása: Wissensoziologie. Hrsg. K. H. Wolff. Neuwied–Berlin, 1964. 103. skk.

3434L. (Ir. 10-ben és 11-ben közölt) bibliográfiájának következő tételeit: 45 (csak előmunkálat a következő tételekhez), 54 (=
Yüklə 1,79 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   23




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©www.genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə