Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

mədəniyyət-ənənə izahatı belə hesab edir ki, bir çox konkret ölkədə ictimaiyyət korrupsi-
yaya “normal” münasi
bət bəsləyir. İki vəziyyət arasında mühüm fərq vardır: biri, ictima-
iy
yət korrupsiyanın daha geniş yayıldığı halları görür  və beləliklə “norma” sayılan bu ha-
la laqeyd qa
lır (bu mədəniyyəti qəbul edir və ya dözür),digəri isə ictimaiyyət korrupsiya-
nın geniş yayıldığını görür və bir şey etməyə gücsüz qalır(koməksiz və ümidsiz mədəniy-
yət-ənənə).Mədəniyyət fərqlərinə həssas yanaşmanın vacibliyini nəzərə almaqla,korrupsi-
ya ilə mübarizəyə cəhd edənlər,yüksək korrupsiya dərəcəsini mədəniyyətə bağlayıb ara-
dan çıxmaq istəyən milli hökümət elitası tərəfindən azdırılmamalıdırlar,belə etməklə on-
lar əslində özlərinin şəxsi maraqlarını müdafiə edirlər.  
5.1.  Münaqi
şə sonrası ölkələr 
Münaqi
şə  sonrası  ölkələr,polis korrupsiyası  və  uyğunsuz davranışın  digər formaları 
il
ə,  tez-tez,  xüsusulə  böyük problemlərlə  üzləşirlər.  Nümunə  kimi Angolanı  göstərmək 
olar,orada  1975-ci  ild
ən  2002-ci  ilə  qədər vətəndaş muharibəsi  getmişdir. 2007-ci  ildə, 
apa
rıcı BQHT-lər 2005-2007-ci illər ərzində  polis davranışının nəticələri ilə bağlı araş-
dırma aparmış və bir neçə növ uyğunsuz davranış üzə çıxarmışdır
28
.Onla
rın daha çox ya-
yılmış növlərindən biri,polisin müharibə zamanı tətbiq etdiyi zorakı metodları daha sa-
bit,sülh  dövründ
ə  də  saxlaması  olmuşdur.Angola vətəndaş  müharibəsinin uzun müddət 
davam etm
əsi onu göstərdi ki, sülh zamanı polis əməliyyalarında iştirak etmək təcrübəsi-
n
ə malik olan çox az polis vardır,ona görə də polisin davranışında zorakılıq və daha çox 
muharib
ə dövrünə uyğun mədəniyyət çox dərin yer tutmuşdur.Angoladan öyrənilən dərs 
ondan ibar
ətdir ki,beynəlxalq birlik uzun müddətli münaqişələrə cəlb olunmuş ölkələrdə 
münaqi
şə sonrası vəziyyətlə məşğul olmaq üçün böyük səylər göstərməlidir,nəinki qısa 
müdd
ətli münaqişəyə  cəlb  olunan ölkələrdə.    Və  çox  sayda polis  işçilərindən  “nor-
mal”(y
əni qeyri-muharibə) vəziyyətlərdə uyğun davranış gözlənilməlidir.Daha çox müna-
qi
şə sonrası cəmiyyətlərə aid olan başqa nəticə ondan ibarətdir ki,polis işçiləri münaqişə-
d
ə olan fərqli qrupların nümayəndələrindən təşkil olunmalıdır. Münaqişə sonrası ölkələrlə 
bağlı digər hallara baxmaq üçün 3-cü Cədvələ bax. 
 
 
 
 
 
 
 
51 

---

3-cü Cədvəl: Münaqişə- sonrası ölkələrdə korrupsiya ilə bağlı baxışlar və yanaşmalar  
 
 
Ölkələr  siyahısı: Münaqişə sonrası ölkələr 
 
Korrup-
siya 
problemi 
nin d
ərə-
c
əsi
 
Əsas kor-
rupsiya 
problemi/ 
(d
əyişən) 
Siyasi  
s
əraitin 
əhə-
miyy
əti  
Strateji qiy-
m
ətləndirmə 
prosesi  
D
əyişim 
idar
əetmə 
ya
naşması  
K
ənar 
d
əs-
t
ək(xari-
ci)t
ələb 
olunur? 
Mülki c
ə-
miyy
ətin 
rolu 
Geniş 
 Siyasi dai-
rənin tutul-
mas
ı; 
Hərbi 
qrup
laşma-
larla, nar-
kotik,di
gər 
qaçaqmal-
çıliğa  
cəlb olun-
mus mü
tə-
şəkkil ci-
na
yət qrup-
la
rı ilə 
bağlılıq 
(yük
sək 
gəlirlər po-
lis dürüs-
tlüyü üçün 
təhlükə-
dir);polis 
qəddarlığı; 
etnik 
əsaslı 
tərəftutma 
 
Önə
mlidir; 
Çox 
zaman 
siyasi 
ira
də 
çat
mır; 
qar
şıdur-
ma
nın 
yeni
dən 
alovlan-
ma
sı is-
lahat 
prosesini 
sar
sıdir; 
əv-
vəlki 
ida
rəçi-
lik sis-
temi da-
ğılmış 
halda 
olacaq 
və köklü  
yeni
dən-
qurma 
tələb 
edəcək 
“Ölkə” his-
sləri zəifdir; 
polis islaha
tı 
istiqa
məti 
üçün öl
kənin 
gələcəyinə 
geniş baxış la-
zımdir; Baxış 
sənədi dəyişi-
mi təmin edə 
bi
lər;ölkənin 
geniş rəsminə 
uy
ğun olmalı-
dir
;Geniş məs-
ləhətləşmələrə 
ehtiyac 
var,yox
sa dəs-
tək   olmaya-
caq; 
rut
bə və ic-
timaiy
yət bura 
daxil olma
lı-
dir. CZIT fay-
dalidir; 
Qiym
ətlən-
dirm
ə, mütə-
şəkkil cinayət, 
keçmiş döyüş-
çül
ərə necə 
r
əftar etməyi 
göst
ərməlidir. 
Çox
tərəf-
li;
məhdud 
yerli 
təcrübə 
əsasında ba-
ca
rıqlar qur-
maq tələb 
edən; 
 “donu 
açma” 
təşki-
lat icin
də bir 
sıra texniki 
metodla
rın 
olma
sını tə-
ləb edəcək;  
 
Güc sah
ə 
analizind
ən 
istifad
ə edə-
r
ək hərəkət 
üçün han
sı 
d
əyişimin la-
zim oldu
ğu-
nu mü
əyyən 
etm
ək olar.   
Çox hal-
lar
da sıfırdan 
başlayaraq 
t
əlim avadan-
lıqları və 
resurslar qu-
rulma
sı lazım 
g
ələcək(xari-
ci yar
dım tə-
l
əb edərək).
 
H
ə, təc-
rüb
ə və 
geni
ş 
maddi 
d
əstək, 
orta v
ə 
uzun va-
did
ə. 
Iqtisadi 
v
ə sosial 
inki
şaf 
proq-
ramla
rını 
əhatə 
etm
əli-
dir, xü-
susil
ə, 
narkotik 
yetişdiri-
l
ən və 
münaqi-
şə resur-
sla
rı sa-
h
ələrin-
d
ə. 
 
D
əyişim 
üçün d
əstək 
qurmaqda 
əhəmiyyət 
da
sıyır; 
ictimai 
inam
sızlığın 
izl
ərinə mü-
nasib
ət bildir-
lm
əlidir;məs-
l
əhətləşmə-
l
ərdə və tə-
liml
ərdə tərəf 
tutmama
ği tə-
min etm
ək 
üçün etnik v
ə 
dig
ər bölücü 
hallara müna-
sib
ət bildiril-
m
əlidir;
 
52 

---