O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti
Pedagogika fani nimani oʻrgatadi?
Yüklə 0,81 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uyga vazifa
- Shaxs rivojlanishining umumiy qonuniyatlari.
- Tayanch ibora va atamalar
| 5. Pedagogika fani nimani oʻrgatadi?
21
xususiyatlariga qarab mazmunan oʻzgarib borishini B. Boʻlg‘usi pedagoglarning kasbiy jihatdan shakllanishi V. Kasbiy shakllanish jarayoni D. Yoshlarning axloqiy sifatlarini oʻrganadi Uyga vazifa: Pedagogika fani, uning predmeti, metodologiyasi, ilmiy-tadqiqot obyekti, metodlari mavzusi doirasida konspekt tayyorlash, kichik hajmli slayd tayyorlash, qayta hikoya qilish uchun tayyorlanib kelish. 22
Reja: 1. Shaxs rivojlanishi haqida tushuncha 2. Shaxs tarbiyasiga taʼsir etuvchi omillar 3. Shaxs rivojlanishida faoliyatning o‘rni 4. Shaxs rivojlanishida yosh va individual xususiyatlari 5. Shaxsning ijtimoiylashuvi Tayanch ibora va atamalar: Shaxs, omil, rivojlanish, yosh xususiyatlari, individual xususiyatlar, shaxsning ijtimoiylashuvi, xulq-atvor, tarbiya Shaxs rivojlanishi haqida tushuncha Shaxsning o‘zi, o‘z xulq-atvori xususiyatlari, jamiyatdagi mavqeyini tasavvur qilish “Men” obrazi deb atalib, uning qanchalik adekvatligi va reallikka yaqinligi insonning jamiyatdagi ijtimoiy mavqeyini belgilaydi va barkamollik mezonlari bo‘lib hisoblanadi. “Men” – obrazining ijtimoiy pedagogik ahamiyati shundaki, u shaxs tarbiyasining va uning tarbiyalanganlik darajasi omillarining ahamiyatini yuksaltiradi. Shu nuqtai nazardan olib qaralganda, “…tarbiyani shaxsning o‘zi va o‘z sifatlari to‘g‘risidagigi tasavvurlarining shakllanishi jarayonidir, deb ta’rif berish mumkin”. Demak, har bir inson o‘zini, o‘zligini qanchalik aniq va to‘g‘ri anglasa, tasavvur qilsa, unda jamiyatning axloq normalariga zid harakat qilish ehtimoli ham shunchalik kamayadi. Abdulla Avloniy o‘zining “Turkiy Guliston yoxud axloq” asarida inson kamolotida tarbiyaning o‘rnini alohida ta’kidlab, “Janobi Haq insonlarning asl xilqatda iste’dod va qobiliyatli, yaxshi ila yomonni, foyda ila zararni, oq ila qorani ayiradigan qilib yaratgan. Lekin, bu insondagi qobiliyatni kamolga yetkazish tarbiya vositasida bo‘ladi. Agar bola yaxshi tarbiya topib, buzuq xulqdan saqlanib, go‘zal xulqlarga odatlanib katta bo‘lsa, baxtiyor bir inson bo‘lib chiqadi. Agar tarbiyasiz, axloqi buzilib o‘ssa, nasihatni qulog‘iga olmaydigan, har xil buzuq ishlarni qiladigan nodon, johil bir rasvo odam bo‘lib chiqadi” - deb ta’kidlaydi. Demak, tarbiya – o‘sib kelayotgan avlodda hosil qilingan bilimlar asosida aqliy kamolot – dunyoqarashni, insoniy e’tiqod, burch va ma’suliyatni, jamiyatimiz kishilariga xos bo‘lgan axloqiy fazilatlarni yaratishdagi maqsadni ifodalaydi. Tarbiya bola tug‘ilgandan boshlab umrining oxirigacha oilada, tarbiya muassasalari, o‘quv dargohlari, mahallada, jamoatchilik ta’sirida shakllanib boradigan jarayondir. 23
bilan boshqalardan farq qiladigan muayyan jamiyatning a’zosi tushuniladi. Shaxs – ijtimoiy hayotning mahsuli. Jamiyat rivojlangan sari yetuk, barkamol shaxslarni tarbiyalab yetishtirish ehtiyoji ham ortib boradi. Odamning insonlik jinsiga mansublik fakti esa individ tushunchasi bilan ifodalanadi. Inson shaxsining eng xarakterli tomonlaridan biri uning individualligi(faqat o‘ziga xos bo‘lgan, boshqa insonlarda uchramaydigan xususiyat)dir. Individuallik deganda shaxs ruhiy xususiyatlarining qaytarilmaydigan birikmasi tushuniladi. Individuallik tarkibiga xarakter, temperament, ruhiy jarayonlarning o‘tib borish xususiyatlari, hissiyotlar, faoliyat motivlari, tarkib topgan qobiliyatlar kiradi. O‘zbek olimlari: M.G.Davletshinning “Shaxs va jamiyat”, E.G‘oziyevning “Psixologiya”, “Tafakkur psixologiyasi”, “O‘spirinlar psixologiyasi”, V.Karimovaning “Ijtimoiy psixologiya”, A.Munavvarovning “Pedagogika”; Xorij olimlari: J.J.Piajening “Bolaning rivojlanishida muhitning o‘rni”, D.B.Elkoninning “Shaxs rivojlanishida o‘yinning ahamiyati”, “Pedagogik psixologiya”, A.V.Petrovskiyning “Umumiy psixologiya”, V.Davidovning “Rivojlantiruvchi ta’lim nazariyasi”, L.S.Vigotskiyning “Psixologiya”, Dj.Dyuining “Shaxs va uning jamiyatdagi o‘rni”, G.Gardnerning “Shaxs rivojlanishiga ta’sir etuvchi omillar” kabi asarlarida shaxs tavsifi, uning rivojlanish bosqichlari, bunda faoliyatning ahamiyati to‘g‘risida qimmatli fikrlar keltirilgan. Shunday qilib, insonning shaxs sifatida kamol topishida ijtimoiy, biologik, ruhiy omillar muhim ahamiyat kasb etadi. Bunda ijtimoiy muhit – kishi shaxsini shakllantiruvchi ijtimoiy munosabatlar majmui sifatida talqin qilinadi. Ijtimoiy tafakkur, turmush tarzi, shaxslararo, guruhlararo hamda millat va xalqaro munosabatlarning o‘zaro muvofiq kelishi va bir-birini boyitishi tushuniladi. Yüklə 0,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|