Niftullayev Vaqif Sahibkarlığın əsasları ‘Zaman nəşriyyatı’

§ 4. Auditor yoxlamasının həyata keçirilməsi zamanı təsərrüfat subyektinin hüquqları, vəzifələri və məsuliyyəti

Yoxlanılan iqtisadi subyektin aşağıdakı hüquqları vardır:

1. 
   Auditor və auditor firmasını müstəqil olaraq seçmək (dövlət orqanlarının tapşırığı ilə həyata keçirilən yoxlama halları istisna edilməklə).
   
2. 
   Müqavilələrin bağlanması ərəfəsində tərəflərin hüquq və vəzifələri ilə bağlı auditorlardan lazımi informasiyalar əldə etmək.
   
3. 
   Auditor rəyi ilə tanış olduqdan sonra müəssisələr normativ aktlar haqqında informasiyalar əldə edir. Bu informasiyalar eyni zamanda auditorların iradları və nəticələrinə əsaslanır. Auditorlar iqtisadi subyektə bu informasiyaları təqdim etməyə borcludurlar.
   
4. 
   Qeyri-ixtisaslı auditor yoxlamalarının həyata keçirilməsi aşkiıı edildiyi hallarda dəymiş zərərlə əlaqədar lisenziya verən orqana milnı ciət edilir. Auditorlar firmasına isə bu barədə müvafiq etiraz bildiı ilıı
   

Arbitraj məhkəməsinin qərarları ilə auditorlara və lisenziya vemıı orqana iqtisadi subyektin xeyrinə cərimə tətbiq edilir:

• 
  zərərin tam həcmdə ödənilməsi;
  
• 
  yenidən yoxlamanın həyata keçirilməsi üçün xərclər.
  

Bundan əlavə auditorlar firması respublika büdcəsinə qmuıııveı U ı liklə müəyyən edilmiş qaydada minimum əmək haqqının 100 ınhlı

614

həcmində cərimə ödəyirlər. Müstəqil auditor fəaliyyəti ilə məşğul olan auditorlar isə qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada minimum əmək haqqının 100-dən 500-dək misli həcmində auditor firmasına cərimə ödəyirlər.

Yoxlanılan iqtisadi subyektin rəhbərləri və digər vəzifəli şəxsləri aşağıdakıları həyata keçimıəyə borcludurlar:

1. 
   Auditorlara vaxtında və tam həcmdə auditorlar yoxlamasının həyata keçirilməsi üçün lazımi şərait yaratmaq;
   
2. 
   Auditorlar fəaliyyətinin həyata keçirilməsi üçün zəruri olan bütün sənədləri təqdim etmək;
   
3. 
   Auditorların bütün tələblərinə uyğun olaraq şifahi və yazılı formada arayış və izahatlar vermək;
   
4. 
   Auditor yoxlamasının həyata keçirilməsi üçün qarşıya qoyulmuş məqsəd və vəzifələr dairəsini məhdudlaşdırmaq;
   
5. 
   Auditorlar yoxlamasının həyata keçirilməsi zamanı aşkar edilmiş qayda pozuntusunu operativ olaraq aradan qaldırmaq və mühasibat hesabatını tərtib etmək.
   

Təsərrüfat subyektinin hüquqi məsuliyyətinə aşağıdakılar aid edilir:

1. 
   Auditorlar yoxlamasının həyata keçirilməsi ilə bağlı təsərrüfat müqavilələrinin şərtlərinə əməl edilməməsi;
   
2. 
   Məcburi illik auditorlar yoxlamasının həyata keçirilməsindən kənarlaşmalar. Auditor yoxlamasının həyata keçirilməsinə bu və ya digər maneçiliklərin törədilməsi. Bu zaman aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur:
   

• 
  prokurorluğun xəzinə idarəsinin və Dövlət Vergi xidməti orqanlarının iddiasına əsasən arbitraj məhkəməsinin qərarı əsasında xəbərdarlıq;
  
• 
  qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş minimum əmək haqqının 100- dən 500-dək misli məbləğində müəssisəyə cərimə;
  
• 
  qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş minimum əmək haqqının 50- dən lOO-dək misli həcmində müəssisə rəhbərinin cərimə edilməsi.
  

3. 
   Maraqlı şəxslərə auditor rəylərinin təqdim edilməməsi.
   

61f>