|
 Mühazirə Üzvi kimyanın predmeti Üzvi kimya karbon, karbohidrogenlərin xassələri və onların kimyəvi çevrilmələrinə həsr olunan elmdirİZOMERLİK
Üzvi maddələrin çoxsaylı olmasının səbəblərindən biri də izomerlik
|
| səhifə | 5/108 | | tarix | 22.03.2024 | | ölçüsü | 1,59 Mb. | | #180750 | | növü | Mühazirə |
| C fakepathuzvi kimya qida(1)İZOMERLİK
Üzvi maddələrin çoxsaylı olmasının səbəblərindən biri də izomerlik hadisəsidir.
Hələ 1814 –cü ildə fransız alimi Gey-Lüssak eyni vəsfi və miqdari tərkibə malik, Lakin müxtəlif fiziki-kimyəvi xassələrə malik olan birləşmələrin olduğunu söyləmişdir. Belə maddələrə izomerlər, bu hadisəyə isə izomerlik adı verilmişdir. İzomerliyin mahiyyətini Butlerovun quruluş nəzəriyyəsi izah etmişdir. İzomerliyin müxtəlif növləri var: Quruluş, vəziyyət.fəza və optiki. Bunlardan ən çox öyrənəcəyimiz quruluş izomerliyidir.
Kimyəvi tərkibi eyni olub, quruluşuna görə fərqlənən ona görə də xassələri müxtəlif olan maddələr izomerlər, həmin hadisə isə izomerlik adlanır. İzomerliyin 2 növü var: 1. Quruluş izomerliyi; 2. Fəza izomerliyi.
Quruluş izomerliyi molekulda atomların müxtəlif ardıcıllıqla yerləşməsi ilə əlaqədardır və aşağıdakı səbəblərdən irəli gəlir.
1. Karbon zəncirinin quruluşuna görə. Məsələn, C4H10 karbohidrogeninin iki izomeri var:
CH3-CH2-CH2-CH3 CH3-CH-CH3
n-butan CH3
izobutan
2. Karbon zəncirində əvəzedicinin yerinə görə;
CH3-CH2-CH2-CH2OH 1-butanol
CH3-CH2-CH-CH3 2-butanol
OH
3. Funksional qrupların qarşılıqlı vəziyyətinə görə;
CH3-CH2-CH-COOH 2- aminbutan turşusu
NH2
CH3-CH-CH2-COOH 3-aminbutan turşusu
NH2
4. İkiqat və üçqat rabitələrin karbon zəncirində yerinə görə;
CH3-CH2-CH=CH2 1-buten
CH3-CH=CH-CH3 2-buten
5. Müxtəlif siniflərdən olan maddələrin izomerliyi. Etilen sırası karbohidrogenləri ilə tsikloparafinlər, asetilen karbohidrogenləri ilə dien karbohidrogenləri, biratomlu doymuş spirtlərlə sadə efirlər bir-biri ilə izomerdir.
1,3-butadien 1-butin
CH2=CH-CH=CH2 CHC-CH2-CH3
CnH2n-2
CnH2n-2
alkadien alkin
CnH2n-2
1-buten tsiklobutan
CH2=CH-CH2-CH3 CH2-CH2
CnH2n
alken CH2-CH2
tsikloalkan
CnH2n
6. Dinamik izomerlik. Bu izomerlik həm də tautomeriya adlanır. Bir funksional qrup digərinə, açıq zəncir qapalı zəncirə çevrilir. İzomerliyin ayrıca bir növü kimi də göstərilir.
CH2=CH-OH CH3 - C
vinil spirti sirkə aldehidi
Göründüyü kimi, H atomu yerini dəyişdiyindən ikiqat rabitə də yerini dəyişir.
Dostları ilə paylaş: |
|
|
