Müasir qloballaşan dünyada informasi yanın yüksək sürətlə istehsalı, emalı, yayılması

1.

 

Axtarışın  məqsədi-  sənədli  axtarış,    bib-

lioqrafik evristikanın suallarına əsaslanır; 

2.

 

Axtarışın  predmeti-  mövzu  üzrə  axtarış,  

ancaq biblioqrafik evristikaya görə; 

3.

 

Janr  (növ)  üzrə-  axtarışın  növü  ancaq 

kitabın  nəşrinə  görə    (monoqrafiya,    məcmuə,  

soraq-məlumat,  biblioqrafik vəsait); 

4.

 

Axtarışın  metodu-  dialektiv  -  axtarışın  

metodları-  yəni  mövcud  axtarış    texnikasının  

bütün sistemlərindən  istifadə; 

5.

 

Xronoloji  əhatə  -  retrospektiv    axtarış,  

XIX    əsrin  əvvəllərindən    müasir  dövrümüzə  

qədər; 

6.

 

Coğrafi  əhatə  -  ölkəşünaslıq üzrə axtarış; 

7.

 

İxtira  və  kəşflər  üzrə  axtarış  –  bu  seçmə  

axtarışdır, yəni ən vacib  əsərlərin  seçilməsi; 

8.

 

Axtarışın  intensivliyi  -    bir  dəfə,    yəni 

xüsusilə bu iş üçün;  

9.

 

Tələbatçıların  kateqoriyaları  –  xüsusi  ax-

tarış  (ali  məktəb  tələbələri)    -  informasiya 

axtarışının  belə    konkretləşdirilməsi    onun 

keyfiyyətli  istifadəsi  üçün  şərait  yaradır. 

                                                     

 

 

 

 

 

---

 

Ədəbiyyat 

 

1. 

Берков 

П.Н. 

Библиографическая 

информационная 

эвристика.-М.:РОУ,1992.-

162с. 

2. 

Гречхин    А.А.  Библиографическая  

эвристика.-М.:1984.-48с. 

3.  Библиографический    поиск:  эволюция  и 

современность.- СПб.:Профессия,2010.-256с. 

 

 

5.     İnformasiya axtarışının metodları 

 

   

Biblioqrafik  evristikanın  metodlar  sistemi 

haqqında  tələbələrə  məlumat  verərkən    hər 

şeydən əvvəl informasiya axtarışının davamlı və 

seçmə    metodunun  fərqli  cəhətləri  barədə  bəhs 

etmək  lazımdır.  Biblioqrafik  evristikanın  dia-

lektika  ilə  bağlı  metodu,  biblioqrafik  isnadlar 

üzrə informasiya axtarışının üstün cəhətləri, sitat 

gətirilmiş ədəbiyyat göstəricisinin fərqli cəhətləri 

haqqında  da  məlumat  vermək  lazımdır.  Bib-

lioqrafik isnadlar üzrə axtarış metodunun təcrübi 

biblioqrafik fəaliyyətdə rolunun əsaslandırılması. 

Psixologiya  və  fəlsəfə  ilə  əlaqədar  olan  bib-

lioqrafik  axtarış  metodları  haqqında.  Sənədlərin 

nəşr  tipinə  uyğun  olaraq  biblioqrafik  axtarış 

---

metodunun  tipoloji  metodu  haqqında.  Müasir 

biblioqrafik  axtarışda  bu  metodlar  sisteminin 

əhəmiyyəti    barədə    geniş  məlumat  vermək  

lazımdır. 

 

Müasir  dövrdə  biblioqrafik  evristika 

aşağədakı metodlar sisteminə malikdir:  Davamlı  

(ardıcıl),  seçmə,  intuisiyaya  əsaslanmaqla,  tip-

oloji,  induksiyaya  əsaslanan  təfəkkür  metodu,  

biblioqrafik  istinadlar  metodu,  mücərrədlikdən, 

konkretliyə metodu. 

 

İlk  iki  informasiya  axtarışı  metodu  –  da-

vamlı    və  seçmə  daha  çox  ənənəvidir,    onların 

həyata  keçirilməsində  geniş  ədəbiyyat  təsvir 

edilir,  hər  iki    metoda    tez-tez    biblioqrafik  

evristikanın  əsas axtarış üsulları da deyilir. 

 

1.  Davamlı  (ardıcıl)  metod  –  N.Y.Ulyans-

koma görə davamlı metod “biblioqraf qoyulmuş 

tapşırığı yerinə yetirmək üçün mövcud mənbələri 

və  vəsaitləri    ardıcıl  olaraq  izləməlidir.  Böyük 

əmək və vaxt -  bu metodun məqsədə  çatmağın 

müvəffəqiyyətini  təmin  edir”.    Müasir  şəraitdə 

bu  metod  hətta  daha  dar  mövzunun  axtarılması 

çətindir.    Təbii    ki,  faktoqrafik  axtarış  üçün    də 

bu  qeyri- realdır,  davamlı  ədəbiyyat  ən böyük  

kütləvi  oxu  tələb  edir.  Xüsusilə,  axtarışın  

mövzusuna və vəzifələrinə  aid olmayan ədəbiy-

yat  mənbələrinin  axtarışına  vaxt  və  enerji  sərf 

etmək heç bir əhəmiyyət kəsb etmir. 

---

 

2. Seçmə metodu – Seçmə metodu ədəbiy-

yat axtarışının  hərtərəfli  və real yoludur. Nəzəri 

ədəbiyyatda    onu  bəzən  “epnzodik  metod”    da 

adlandırırlar.  Ədəbiyyat  axtarışının  hər  iki  met-

odu    əlaqəsinə  (davamlı  və  seçmə)    dialektik 

baxmaq  lazımdır.  Lakin  bu  metodları  axtarılan 

mövzunun  xarakteri və mövcud mənbənin  ( janr 

üzrə  axtarışın  növü),  bəzi  müəlliflər  ilk 

mənbədən    və  ya  faktdan  istifadə  etməməyi 

tövsiyə edir, görkəmli elmi fəaliyyətdə, digərləri- 

soraq  –  məlumat  biblioqrafik    vəsaitinə  malik 

olanlar,    üçüncülər  –  təyin  edilmiş    mənbə  

N.B.Zdobnova  görə    bu  metod    ehtiyyatda  olan 

kimi,  ondan  xüsusi  olaraq  epizodik,  həmçinin  

məhdud  formada  sənəd  və  faktların  axtarıl-

masıdır. 

 

3. İntuisiya metodu -  İntuisiyaya  əsaslan-

maqla ədəbiyyat axtarışı prosesi  N.Y.Ulyaninski 

təsdiq  etmişdir  ki,    bu  axtarış  böyük  zəhmət, 

enerji,    mürəkkəb  və  çətin  işdir.  Əvvəlki  iki 

metoddan  fərqli  olaraq  bu  metod  Biblioqra-

fiyaşünaslığın  yeni  nailiyyəti  hesab  olunur  və  

“dəqiq metod”  kimi dəyərləndirilir. 

 

4.  Tipoloji metod  - bütün nəşr tipləri üzrə 

aparılan  axtarışda  biblioqrafik  təsvirlərə  əsas-

lanır. 

 

5. İnformasiya axtarışının induktiv metodu  

(induksiyaya  əsaslanan təfəkkür metodu)   -  Bu 

---