Microsoft Word Qabusname doc
Yüklə 1,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
ən əziz adam olsan və o sənin ən əziz adamını öldürüb, sənə ən böyük düşmən olsa, lakin özünü sənə təslim edib zəifliyini iqrar etsə və sənə pənah gətirsə bağışla. Bu iş üstündə həyatın da məhv olsa, qoy olsun, qorxma, son damla qanına qədər onu müdafiə et, onda əsl cavanmərdliyə çatmış olarsan. Bir də nə qədər ki, sağsan, vaxtı keçmiş intiqamla məşğul olma, ona xəyanət etmək haqqında fikirləşmə cavanmərdlikdə belə bir qayda yoxdur. Ey oğul, bu küçə uzun küçədir, hər təbəqənin cavanmərdlik şərtlərini sənə saysam, çox "necə" və "nə üçünlər" meydana çıxar. Ona görə xülasə edirəm. Cavanmərdlik haqqında nə demişəmsə, hamısının məğzi də bu sözdədir: bil, ən kamil cavanmərdlik odur ki, öz malını özününkü hesab edəsən, özkə malını özgəninki. Başqalarının malına tamah salmayasan, özünün bir şeyin varsa, xalqa verəsən, gözünü xalqın malına dikməyəsən. Özün qoymadığın şeyi götürməyəsən. Xalqa yaxşılıq etməyi bacarmasan, heç olmasa, bəlanı onlardan uzaqlaşdıra biləsən. Ən böyük və ən insani cavanmərdlik budur. Kim mən dediyim kimi yaşasa, bu dünya da onundur, o dünya da. Bil, ey oğul, mən bu kitabda dəfələrlə qənatdən danışmışam, bir də təkrar edirəm: istəyirsən ki, qanı qara olmayasan, qane olmalısan. həmişə könlünün xoş olmasını istəyirsənsə, paxıl olma. Qəmli olmağın əsası paxıllıqdır. Bir də bil ki, insana yetişən yaxşılıq və pislik fələyin əlindədir. Mənim müəllimim deyərdi: İnsan gərək uzaqgörən olsun, fələyin işləri qarşısında boynunu uzadıb, ağzını açıq saxlasın, fələkdən zəiflik gəlsə, boynuna salsın, yemək gəlsə, ağzına alsın. Allah-taala da buyurmuşdur: "Payını al, Allahına şükür elə!". Fələyin tə'siri bu iki şeydən xaric ola bilməz. Bu yolu tutsan, sənin azad bədənin heç vaxt qul olmaz. Bir də qəlbində tamahkarlığa yer vermə, yaxşı, pis nəsibin nə olsa, onunla da kifayətlən və bil ki, bütün tayfalar bir Allahın—bir Adəm əleyhissəlamın övladlarıdır, biri o birindən əskik deyil. İnsan tamahı qəlbindən çıxartsa, qənaəti özünə peşə etsə dünyada heç kəsə ehtiyacı olmaz. Be yt İşlərin asan olar, olsan tamahdan azad, Qənaətə başladın, ev-eşik oldu abad! 196 / ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ .…………………………………………….. Dünyada ən möhtəşəm adam odur ki, heç kəsə ehtiyacı olmasın. Ən məzlum və yazıq adam odur ki, hamıya möhtac olsun və utanmadan qızıl, gümüş üçün özü kimi kişilərə əl açsın. H e k a y ə t. Eşitmişəm bir gün Şibli 298 (Allah ona rəhmət eləsin) iki rükət namaz qılmaq və bir az dincəlmək üçün məscidə gedir. Məktəb şagirdləri məsciddə imiş və təsadüfən onların çörək yemək vaxtları imiş. İki şagird Şiblinin (Allah ona rəhmət eləsin) yanında oturmuşmuşlar. Bunlardan biri dövlətli oğlu, biri yoxsul uşağı imiş. Dövlətli oğlunun heybəsində çörək və halva, yoxsulun zənbilində isə yavan çörək var imiş. Dövlətlinin oğlu halva-çörək yeyir, yoxsul uşağı isə ondan hey halva istəyirmiş. Dövlətli oğlu deyir: "Sənə bir parça halva versəm, mənim itim olarsanmı?" Deyir: "Olaram". Deyir: "hür, sənə halva verim". O yazıq hey hurür, dövlətli oğlu da ona hey halva verir. Bir neçə dəfə belə edirlər, Şibli (Allah ona rəhmət eləsin) onlara baxır və ağlayır, Müridləri 299 soruşurlar: "Ya şeyx, sizə nə oldu ki, ağlayırsınız?" Deyir: "Görünüz tamah və qane olmamaq insanı nə kökə salır. Nə olardı, o uşaq öz quru çörəyinə qane olaydı və o oğlanın halvasına tamah salmaya idi? Onda o, özü kimi birisinin iti olmazdı". Deməli, ey oğul, zahid də olsan, fasiq də, gözü tox və qənaətkar ol, onda dünyanın ən böyük və ən təmiz adamı da sən olarsan. Bil, ey oğul, bu kitabın qırx dörd fəslində bildiyim hər fəndən bacardığım qədər danışdım və hərəsi haqqında sənə nəsihət edib öyüd verdim, yalnız ağıllılıqdan başqa. Deyə bilmərəm ki, zorla ağıllı ol ağılı zorla öyrətmək olmaz. Bil, ağıl iki cürdür: biri anadangəlmə, ikincisi, sonradan əldə edilmə. Sonradan əldə edilmiş ağlı öyrənmək olar, anadangəlmə ağıl böyük və izzətli Allahın hədiyyəsidir, onu tə'lim və təhsillə əldə etmək olmaz. Əgər böyük Allah sənə anadangəlmə ağıl versə, bu sənin üçün böyük xoşbəxtlikdir, zəhmət çək, sonradan əldə edilmiş ağlı da öyrən, sonradan əldə edilmiş ağlı anadangəlmə ağılla birləşdirsən, öz əsrinin ən gözəl alimi olarsan. Əgər anadangəlmə ağıl olmasa, nə sən, nə mən heç bir şey edə bilmərik. Onda sonradan əldə edilmiş ağla qarşı səhlənkarlıq etmə, mümkün qədər yaxşı öyrən. Ağıllılar zümrəsinə daxil olmasan da heç olmasa axmaqlar sırasına da daxil olma. Heçdənsə ikisindən biri olmaq daha yaxşıdır. Deyiblər: "Atası olmayana atalıqdan yaxşı heç nə yoxdur". www.duddud.com - Elektron kitab, proqram yükləmə saytı www.duddud.com saytından yüklənlib İndi istəyirsən ağıllı olasan, hikmət öyrən, çünki ağlı hikmətlə öyrənmək olar. Filosof Ərəstudan 300 soruşdular: "Ağıl qüvvəti haradan alır?" Dedi: "hamı qüvvəti yeməkdən alar, ağlın yeməyi isə hikmətdir". İndi, ey oğul, bil, mən nəyə adət etmişdimsə, hamısını sənin üçün bir kitab etdim. Bildiyim elm, sənət və peşə haqqında bu kitabın qırx dörd fəslində hərəsindən bir az danışdım. Bil, ey oğul, mənim uşaqlıqdan qocalığa qədər peşəm bu olmuş və belə olmuşam, mənim altmış üçillik ömrüm bu cür, bu minvalla başa vurulmuşdur. Mən bu kitabı dörd yüz yetmiş beşinci ildə başladım. Əgər bundan sonra Allah ömur versə, nə qədər varam, belə də olacağam. Özümə nəyi bəyənmişəmsə, sənə də onu məsləhət bilmişəm. Əgər sən bunlardan daha gözəl adət və xasiyyət tapsan, elə ol, qoy sənin üçün daha yaxşı keçsin. Tapmasan, mənim bu nəsihət və öyüdlərimə canla-başla qulaq as və elə də et. Qulaq asmayıb qəbul etməsən, məcburi deyil. Allah kimi xoşbəxt yaradıbsa, oxuyub anlayar, çünki burada yazılanların hamısı hər iki dünyanın xoşbəxtləri üçün yazılıbdır... O böyük və müqəddəs Allahın mənə və sənə rəhmi gəlsin. Mənim bu xoş arzularım sənə tə'sir etsin, Məhəmməd Mustafa və onun xanədanı xatirinə. 198 / ﻪﻣﺎﻨﺳﻮﺑﺎﻗ .…………………………………………….. QEYD VƏ ŞƏRHLƏR Müqəddimə 1 Əmir Ünsurülməali Keykavus ibn İskəndər ibn Vəşmgir ibn Ziyar—"Qabusnamə" əsərinin müəllifi, 1021-ci ildə anadan olmuşdur. Ölümü haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bə'zi mə'xəzlərə görə 1067/68-ci illərdə, bə'zilərinə görə isə 1082/83- cü illərdən sonra vəfat etmişdir. Ərəb ad və ləqəblərinin oxunması Ərəb və fars mə'xəzlərində, ümumiyyətlə, Şərq mə'xəzlərində bə'zən ad, ləqəb, atanın adı, təxəllüs, familiya, əsil, nəsəb və sairəni ayırmaq o qədər də asan olmur. Bir sıra hallarda bu ad və ləqəblər o qədər bir-birinə qarışır ki, əsərin kim tərəfindən yazıldığını müəyyən etmək üçün böyük zəhmət tələb edilir. Bə'zən ayrı-ayrı hallarda tədqiqat işi aparmaq lazım gəlir. Biz "Qabusnamə"də tez-tez belə mürəkkəb ad və ləqəblərə təsadüf edirik. Ona görə də, ümumi şəkildə olsa da, ərəb ad və www.duddud.com - Elektron kitab, proqram yükləmə saytı www.duddud.com saytından yüklənlib Yüklə 1,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|