14
idisə,indi açıq ifadə olunmuş strategiyaya üstünlük verilir.Strategiya təkcə
idarəedicilərin işi deyil,elmi-tətqiqat və layihə-konstruktor işlərində,istehsal və satış
sahəsində
çalışanların
da
işidir.Deməli
icraçılar
həm
strategiyanın
hazırlanmasında,həm də həyata keçirilməsində iştirak edirlər.Təşkilatın strategiyaları
aşağıdakıları sualları müəyyənləşdirir:
1)
Qarşıya qoyulmuş məqsədə nail olmaq üçün təşkilat hansı yolu seçir
2)
Təşkilatın xüsusiyyətlərində hansı məhdudiyyətlər yaranır və strateji seçimin
hansı sərhədləri var
3)
Müştərilər kimlərdir
4)
Əmək kollektivi necə qurulub
5)
Menecerlər idarəetməni necə yaradırlar
6)
Uzunmüddətli
perspektivdə
öz
təşkilatlarını
necə
görmək
istəyirlər(imici,xidməti,istehsalla bağlı fəaliyyəti)
Strategiya bir sıra əks mövqeli məsələlərə arxalanaraq tətbiq edilir.Rəhbər bu əks
mövqelərdən ən əlverişlilərini tutuşduraraq son məqsədə müvəffəq çatmaq məqsədi
ilə ən dəyərlilərini seçir.Faktiki olaraq strategiya idarəetmə planı olubmüəssisənin
mövqeyinin möhkəmlənməsinə,istehlakçıların tələblərinin səmərəli və vaxtında
ödənilməsini təmin etməyə xidmət edir.Rəhbər strategiyanı ona görə işləyib
hazırlamalıdır ki,şirkətin biznesinin təşkilini və idarəedilməsini təmin etsin.Bu halda
bir çox variantlardan ən əlverişlisini seçmək prinsipini güdür.Beləliklə,alternativ
variantlardan ən əlverişlisini seçən rəhbər təşkilatın strategiyasını müəyyənləşdirərək
onu bəyan etmiş olur ki,mövcud imkan və variantların daha əlverişlisi məhz seçilmiş
istiqamətdir,bu istiqamət də biznesin səmərəli təşkilini təmin etmiş olur.Bu şəkildə
strategiyanı müəyyənləşdirməmiş rəhbər son müvəffəqiyyətli nəticəyə gəlmək
imkanına malik deyil.Yaxşı işlənib hazırlanmış strategiya və onun sımırıli şəkildə
reallaşması ümumi fəaliyyətin müvəffəqiyyəti deməkdir. Bəzi rəhbərlər yaxşı
strategiyalar
hazırlasalar
da,onu
yaxşı
reallaşdırma
imkanına
malik
deyillər.Əksinə,bir qism rəhbərlər isə başqaları tərəfindən yaxşı işlənmiş strategiyanı
reallaşdıra bilir.Təcrübə göstərir ki,bunların hər ikisi son nəticədə yaxşı sonluqla
15
bitmir.Bacarıqlı
rəhbər
yaxşı
strategiya
işləyib,onu
səmərəli
şəkildə
reallaşdırır.Beləliklə,səmərəli strategiyanın səmrəli də tətbiqi təkcə biznesdə
müvəffəqiyyət qazanmağı göstərmir,o həm də idarəetmənin keyfiyətliliyini
göstərir.Lakin hər zaman yüksək səviyyəli strategiya,onun yüksək səviyyəli tətbiq
olunması hələ mütləq uğura gətirəcəyinə zəmanət vermir.Belə ki,rəşkilatın fəaliyyəti
ərzində gözlənilməz hadisələr səmərəli tətbiq olunan strategiyadan gözlənilən
nəticələr əldə etməyə imkan vermir.Belə halda rəhbərin vəzifəsi strategiyada gərəkli
olan düzəlişlər aparmaqdan və fəaliyyəti uğura yönəltməkdən ibarət
olmalıdır.Strategiya təşkilatın müxtəlif fəaliyyəti növlərinin inkişafı perspektivlərinin
müqayisəsi və gələcək müvəffəqiyyəti təmin etmək üçün fəaliyyət növləri arasında
resursların böıüşdürülməsi əsasında seçilir.Məqsədlərin üstünlük dərəcəsindən asılı
olaraq strategiyanın müxtəlif növləri mövcuddur və təşkilat öz fəaliyyətini həmin
strategiyalar
əsasında
istiqamətləndirməlidir.Strategiyaları
aşağıdakı
kimi
təsnifləşdirmık olar:
a)
Məhsul-bazar strategiyası
b)
Marketinq strategiyası
c)
Rəqabət sttrategiyası
d)
Sahələr yığınının idarə edilməsi strategiyası
e)
Yeniliklər strategiyası
f)
Kapital qoyuluşları strategiyası
g)
nkişaf strategiyası
h)
Udma strategiyası
i)
Xarici investisiya strategiyası
j)
xrac fəaliyyətinin genişləndirilməsinə istiqamətləndirmə strategiyası
k)
Xarici iqtisadi müdaxilə strategiyası
Strategiyanın hazırlanması prosesində aparılan təhlil əsasında strateji
təfəkkür,yeni inkişaf strategiyası üzrə təkliflər və s. formalaşır. Təşkilatın
fəaliyyətinin səmərəliliyini göstərmək üçün strateji təhlil aparılır ki,bu da təşkilatın
hal-hazırkı və perspektiv vəziyyətini təhlil etməyə şərait yaradır.Təşkilatın
16
vəziyyətini müəyyənləşdirməyin əsasən aşağıdakı beş sual ətrafında aparılması
tövsiyyə edilir:
Mövcud strategiya nıə dərəcədə əlverişli işləyir
Müəssisənin güclü və zəif cəətləri hansılardır və onun qarşısında nə kimi
sevindirici imkanlar və nə kimi təhlükələr dur bilər
Məssisənin məsrəfləri və buraxılan məhsula qoyulan qiymıt
rəqabətqabiliyyətlidirmi
Müəssisənin rəqabət gücü möhkəmdirmi
Müəssisənin qarşısında nə kimi strateji problemlər durur
Bu suallara cavab verməni dörd analitik təhlil üsulu ilə aparmaq məsləhət
bilinir.Bunıardan birincisi,müəssisənin zəif və güclü tərəfləri,imkanları və
təhlükələr,ikincisi,məsrəflər zəncirini ardıcıllıqla təhlil etmə,üçüncüsü,xərcləri strateji
təhlil etmə,dördüncüsü,rəqabətqabiliyyətliliyini müəyyənləşdirir.Bu üsullar strateji
idarəetmə üsulları olmaqla,müəssisənin bütün üstünlükləri və çatışmamazlıqlarını
tapmağa imkan verir və mövcud strategiyaya qiymət verərək onun dəyişməsinə gərək
olduğunu müəyyənləşdirir.
Bu təhlilin ilkin sualını belə aydınlaşdırmaq olar: Müəssisənin strategiyasınım nə
dərəcədə əlverişli olması hər şeydən əvvəl onun rəqabətqabiliyyətliliyini
müəyyənləşdirməkdir.Onun üçün müəssisənin öz sahəsində lider olmaq imkanının
olması və ya daha aşağı məsrəflərlə ona can atması,öz məhsullarının rəqib müəssisə
məhsullarından fərqləndirilmısinə çalışması və müəssisənin bütün xərclərinin bazarda
möhkəmlənməsinə yönəlmiş istəyidir.Bundan başqa “istehsal-bölmə” prinsipinin
həyata keçirilməsində müəssisənin mövqeyi,bazardakı nüfuzu,istehlak bazarının
həcmi,kadr və maliyyə siyasəti,qiymət salma siyasəti,reklam etmə səviyyəsi,yeni
coğrafi zonalara çıxma imkanları da stratgiyanın nə dərəcədə əlverişli olmasını
müəyyənləşdirir.Hətda
strategiyanın
tamlığı,daxili
ziddiyətlərdən
uzaq
olması,məntiqi əsaslandırılması,mövcud hala uyğunluğu da onun nə dərəcədə
əhəmiyyətli olmasını müəyyənləşdirir.
Dostları ilə paylaş: |