Microsoft Word milli inkishaf doc
Yüklə 4,51 Kb. Pdf görüntüsü
|
ƏL İ H ƏS ƏNOV 52 kənin milli inkişafının üçüncü əsas şərtini - vahid lider tələbini təmin etdi. Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsi ilə ölkənin milli inkişafının yeni - ikinci mərhələsi başlandı. Tədqiqatçıların fikrinə görə, bu mərhələdə Azərbaycanın milli inkişaf siyasə- tinin, gələcək ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni-mənəvi inkişafının əsası qoyuldu, daxili və xarici siyasətinin məqsəd və vəzifələri, prinsip və xüsusiyyətləri, əsas istiqamətləri və prioritetləri müəyyən edildi. 37 Heydər Əliyevin Azərbaycanın gələcək müstəqil milli in- kişafı ilə bağlı siyasi dünyagörüşü və konseptual yanaşması ilk dəfə hələ SSRİ dağılmamışdan qabaq - 1991-ci ilin əvvəllərin- də Azərbaycan parlamentinin tribunasından səsləndirdiyi fikir- lərdə öz əksini tapmışdır. Azərbaycanın yeni şəraitdəki inkişafı ilə bağlı onun həmin dövrdə parlament müzakirələrində səslən- dirdiyi fikirlər, təklif və mülahizələr, mütəxəssislərin fikrincə, müstəqilliyə doğru uzanan yolda rastlaşılan yeganə rasional, praqmatik və uzaqgörən fəaliyyət nümunəsi idi. 38 Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycan dövlətinin milli inkişafı ilə bağlı praktiki addımları - ictimai-siyasi, sosial- iqtisadi, mədəni-mənəvi inkişafının məqsəd və vəzifələrinin müəyyən edilməsi, ölkə həyatının bütün sahələrində keçmiş so- sialist normalarından imtina edilməsi və yeni prinsiplərə söy- kənən dövlət quruculuğu proseslərini həyata keçirməsi, milli dövlətin əsas atributlarının yaradılması və s. də SSRİ-nin dağılmasından bir qədər əvvəl, 1991-cü ilin sentyabr ayında Naxçıvan MR Ali Məclisinə sədr seçilməsi ilə başlamış və 37 Bax: Mehdiyev R.Ə. Vətəndaş cəmiyyətinə yol açan ideyalar. Bakı, 2006. 38 Bax: Mehdiyev R.Ə. Yeni siyasət: İnkişafa doğru. l kitab, Bakı, 2008. s.28-29 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK SİYASƏTİNIN ƏSASLARI 53 1993-cü ildənsə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti kimi davam etdirilmişdir. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin sükanı arxasına keçəndən sonra Heydər Əliyev ölkənin milli ruhlu, qlobal düşüncəli və dövlət təfəkkürlü vətəndaşlarını, bütün sağlam qüvvələri öz ətrafına toplayaraq, dövlətin gələcək iqtisadi, ictimai-siyasi və sosial-mənəvi inkişafının prinsiplərini, məqsəd və vəzifələrini müəyyənləşdirdi, onun keçmiş sosialist ictimai-siyasi və iqti- sadi sistemindən yeni hüquqi dövlət quruluşuna, azad bazar iqtisadiyyatı və çoxmülkiyyətli iqtisadiyyata, demokratik nor- malara və siyasi plüralizmə əsaslanan vətəndaş cəmiyyəti mo- delinə keçidinin konseptual əsaslarını yaratdı və 1995-ci ildə qəbul olunmuş ölkə Konstitusiyasına daxil etdi. Heydər Əliyevin milli inkişaf siyasətinin xarakterik əla- mətlərindən biri də, onun bütün milli resursları, maddi və mə- nəvi sərvətləri səfərbər edərək, ölkənin ümumi iqtisadi inkişa- fına yönəlməsi taktikasında idi. Bu məqsədlə, Heydər Əliyev 1994-cü ildə dünyanın aparıcı ölkələrini təmsil edən transmilli neft şirkətləri ilə Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorundakı neft və qaz resurslarının birgə işlənməsi və sərbəst yollarla dünya bazarlarına ixrac edilməsini hədəfləyən “Əsrin müqa- viləsi”ni imzalamağa nail oldu. Bu müqavilə Azərbaycanın ye- ni neft strategiyasının əsasında dayanaraq, bir tərəfdən, ölkənin milli inkişafı üçün lazımi maddi resursların əldə edilməsi və istifadəsi yollarını müəyyənləşdirdi, digər tərəfdənsə onun bey- nəlxalq aləm üçün geosiyasi və geoiqtisadi əhəmiyyətini artı- raraq, dünyaya inteqrasiyasını şərtləndirdi. “Əsrin müqavilə- si”ndən başlayaraq, Azərbaycan transmilli dünyanın və qlobal dünya iqtisadiyyatının bir hissəsinə çevrildi, ölkənin inkişaf etdirilməsi, bazar iqtisadiyyatı mexanizmlərinin formalaşdırıl- ması, sahibkarlığın və özəl sektorun yaranması, fəal sosial si- ƏL İ H ƏS ƏNOV 54 yasətin yürüdülməsi üçün həm daxildə, həm də xaricdə əlve- rişli şərait yarandı. Azərbaycan dövləti və vətəndaşları, icti- mai-siyasi və iqtisadi institutlar dünya ölkələrinin iqtisadi, ma- liyyə və texnoloji imkanlarından istifadə etmək imkanı qa- zandılar. Heydər Əliyevin milli inkişaf siyasətinin əsasında hüquqi dövlət, demokratik inkişaf və siyasi plüralizmə əsaslanan cə- miyyətin yaradılması dayanırdı. Bu istiqamətdə 1993-cü ildən həyata keçirilən tədbirlər, atılan ən mühüm addımlar – milli qanunvericiliyin Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması, azad, plüralist cəmiyyət quruculuğu, qeyri-hökumət struktur- larının və müstəqil mətbuatın yaradılması ilə bağlı görülən çoxsaylı işlər, 1995-ci ildə demokratik normaları özündə əks etdirən yeni Konstitusiyanın qəbulu, çoxpartiyalı sistemin bər- qərar olması, onun əsasında ilk parlament seçkilərinin keçiril- məsi və demokratik parlamentin yaradılması, mətbuat və infor- masiya üzərindən bütün dövlət tənzimləyici mexanizmlərinin yığışdırılması və senzuranın ləğvi və s. həm milli inkişafı sü- rətləndirdi, həm də ölkənin dünyadakı demokratik imicini for- malaşdıraraq, beynəlxalq ictimaiyyəti onunla daha geniş əmək- daşlığa ruhlandırdı. Bir neçə il ərzində hüquqi dövlət quruculu- ğu istiqamətdə reallaşdırılan məqsədyönlü siyasət ölkənin ictimai-siyasi, iqtisadi, mənəvi-ideoloji və sosial həyatını kö- kündən dəyişdi, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının yaradılması və inkişafına təkan verdi, ölkədaxili münasibətləri Avropa standartlarına uyğunlaşdırdı ki, bu da 2001-ci ildə Azərbayca- nın Avropa Şurasına daxil olması, Avropa Birliyi ilə tərəfdaş- lıq münasibətləri yaratması, dünyanın demokratik təsisatlarına inteqrasiyası və s. ilə nəticələndi. Heydər Əliyevin milli inkişaf siyasətində ədalətli cəmiy- yət və sosial yönümlü dövlət, ölkə vətəndaşlarının sosial- AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ TƏHLÜKƏSİZLİK SİYASƏTİNIN ƏSASLARI 55 iqtisadi və mənəvi tələblərinin dolğun təminatı, sosial rifahının yaxşılaşdırılması, mövcud maddi resursların ölkə daxilində insan potensialının inkişafına yönəldilməsi prinsipi də mühüm yer tuturdu. Sosialyönümlülük, ümumiyyətlə, onun həyatı bo- yu yürütdüyü siyasətdə daimi prinsip olmuş, rəhbərlik etdiyi dövlətin imkanları əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılmasına xidmət etmişdir. Bununla bağlı, Heydər Əliyev vurğulayırdı ki, “xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır”. 39 Məhz Heydər Əliyevin təməlini qoyduğu fəal sosial siyasətin nəticə- sidir ki, 20 ildə ölkədə yoxsulluğun səviyyəsi dəfələrlə aşağı salınmış, əhalinin pul gəlirləri və həyat səviyyəsi dayanmadan yüksəlmiş, sosial-iqtisadi vəziyyəti yaxşılaşmışdır. Heydər Əliyevin milli inkişaf siyasəti Azərbaycanın Cə- nubi Qafqaz və Xəzər hövzəsi, Avrasiya bölgəsi və dünyadakı regional və beynəlxalq addımlarını, mövqelərini, onun dünya birliyinə inteqrasiyasının prinsipial xəttini, əsas məqamlarını dəqiq müəyyən etmişdir. Onun beynəlxalq və regional xarici siyasət kursu Azərbaycanın geosiyasi maraqlarına müvafiq olaraq, həm region ölkələri ilə, həm də dünya dövlətləri ilə münasibətlərin praqmatik, ölçülüb-biçilmiş, düşünülmüş və balanslı siyasi strategiyasını formalaşdırmışdır. Xüsusən, Azər- baycanın malik olduğu enerji resurslarının, Qərblə Şərqi birləş- dirən nəqliyyat-kommunikasiya imkanlarının və digər geosi- yasi əhəmiyyətli üstünlüklərinin istifadəsində Heydər Əliyevin yürütdüyü prinsipial kurs, tətbiq etdiyi optimal yanaşma dünya dövlətləri içərisində Azərbaycanın güclü milli və regional fak- tora çevrilməsini, beynəlxalq aləmlə uğurlu inteqrasiyasını və əksər geosiyasi aktorlarla qarşılıqlı-faydalı əməkdaşlığını şərt- 39 Bax: Əliyev H.Ə. Müstəqilliyimiz əbədidir: çıxışlar, nitqlər, bəyanatlar, mək- tublar, müsahibələr. I-XXXXVI kitablar. Bakı: Azərnəşr, 1997-2015-ci illər. Yüklə 4,51 Kb. Dostları ilə paylaş:
|