Microsoft Word ?Li k?Rim doc
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
Əli Kərim 55 lələri daxil edilmişdir. Tofiq Hacıyev “Şeirində də, nəsrin- də də psixoloq” adlı ön sözündə Əli Kərim yaradıcılığına bir qədər də başqa aspektdən yanaşmış, müəllifin nəsr əsərlərini təhlil edərək, sənətkarlıq xüsusiyyətlərindən söz açmış, fikirlərini ümumi şəkildə oxucularla bölüşmüşdür. Tofiq müəllim Əli Kərimə olan sonsuz sevgisini bütün yazılarında olduğu kimi burada da səmimi fikir və düşüncələri ilə, dəyərli fikirləri ilə bizə çatdırır. Məqalənin sonunda yazır: ”Bu kitab Əlinin poetikası haqqındakı təsəvvürümüzü bütövləşdirir. Aydın olur ki, onun sənət karlığı və müasirliyi firtrətindəki şairlik vergisi ilə zəngin bədii və elmi-fəlsəfi mütaliəsinin vəhdətidir. Bu kitab təsdiqləyir ki, şeirin də olduğu kimi, Ə.Kərim nəsrində də, hətta məqalələrində də psixoloqdur. Həmin bədii-psixoloji yaradıcılıq ovqatı ilə Ə.Kərim oxucularının ürək yadda- şına kövrək, ancaq bütöv və kamil bir sevgi bəxş edib bu dünyadan köçmüşdür. 1981-ci ildə 50 illik yubileyi onsuz, qədirbilən oxucularına məhəbbətlə baxan şəklinin iştirakı ilə qeyd edilərkən, “Braziliya stadionu kimi dolu” salonda bir daha bunun şahidi oldum. Ə.Kərim bu salonu dolu şeir və nəsrdən, ssenari və dramlardan, ədəbi-tənqidi məqa- lələrdən ibarət kamil və zəngin irsi ilə qazanmışdır”. 55 Biz hələ əvvəllərdə Əli Kərimin “Pillələr” romanın- dan onu bir nasir kimi də tanımışdıq. Tələbə həyatından bəhs edən, dövrün ictimai vəziyyətyətini dolğun əks etdi- rən, sinifsiz cəmiyyətdə “siniflər” arasındakı fərqi diqqətə çatdıran bu əsər yəqin ki, hamının yadındadır. Əli Kərim Sona Xəyal 56 nəsrinin növbəti nümunəsi kimi eyni adlı kitaba daxil edilmiş “Mavi nəğmənin sahilində” povesti də öz detalları ilə diqqəti çəkir. Povestin “Ulduz” jurnalında çap olunmuş variantını oxuyan Sabir Mustafa “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində çap etdirdiyi eyniadlı məqaləsində əsər haq- qında dəyərli fikirlərini oxucularla belə bölüşür: ”Bizi vaxtsız tərk etmiş istedadlı şairimiz Əli Kərimin “Mavi nəğmənin sahilində” povestində müharibədə qurban get- miş gəncliyin həyatından bir parça təsvir edilir. Əsərdə bilavasitə cəbhəni görmürük. Hadisə müharibədən uzaqda, rayon mərkəzlərindən birində cərəyan edir... Əsər təmkinli, sakit bir üslubda yazılmışdır. Əli Kərimin özünəməxsus şirin və şairanə təsvirləri bizu uzun müddət həyəcanlandırır. Müharibə illəri haqqında ədəbiyyatımızda çox ya- zılmışdır. Bu, Əli Kərimə mane olmayıb. Yazıçı cəbhədən uzaqda kiçik bir əyalət şəhərində yaşayan cavanları əsə- rinə qəhrəman seçmiş, onların həyat və psixologiyasında ictimai hadisələrin necə əks-səda doğurduğunu qələmə almışdır. Bu da povesti oxunaqlı, maraqlı edən səbəblər- dəndir”. 56 “Mavi nəğmənin sahilində” kitabının sonunda mə- qalələr də verilmişdir. Əli Kərimin ən çox diqqətimi çəkən məqaləsi “Azərbaycan gəncləri” qəzetinin 1969-cu il, 15 aprel tarixli sayında oxuduğum “İntellekt və poeziya”dır. Müəllif yazını belə başlayır: ”İndiki mürəkkəb bir dövrdə hər şair, xüsusən ədəbiyyata mübarək qədəmlər atan şair, Əli Kərim 57 çox çətin problemlər qarşısında qalır. Bunu lazımınca dərk edənlər, gələcəkdən də o yana bir gələcək görür, arxasın- dakı zəngin keçmişi də götürüb irəli gedə bilir. Eynşteynin bir sözü məni həmişə heyrətləndirir və ruhlandırır. Sual veriləndə ki, “bu elmi zirvəyə çatmağın üçün sənə kim daha çox kömək etmişdir”, o deyib:”Ostrovski”. Qəribədir, alim yox, yazıçı. Mən çox götür-qoydan sonra belə qərara gəldim ki, bu böyük alimin sözlərində əsil səmimiyyət və elmi əsas vardır. Bu, təkcə ədəbiyyatdan estetik zövq almaq məsə- ləsi deyil. Istilik nəzəriyyəsinin kəşfi zamanı alimə təsir eləyən böyük Ostrovski psixologizmindəki ruhi zəncir reaksiyası; kompozisiya paralelləri və polifoniya olub. Bəs biz elmin kəşflərindən nələr götürürük? Təəssüf ki, bundan çox zaman az istifadə edirik. Bu, xüsusən tələm- tələsik yaradıcılığa girişmiş cavanlara aiddir. Elm təkcə formalizmlər cəngəlliyi, şeir – qafiyələr, rədiflər, bəndlər, beytlər yığnağı deyil. Bu cür şeiri əlif- banı bilən hər adam yaza bilər. Iztirabdan, narahatlıqdan yoğrulmuş şeir başqa şeydir, tamam başqa! Intellektlə həyat birləşəndə, daha doğrusu, intellek- tin həyati əsası olanda əsil şeir yarana bilər. Elələri olur ki, elmi də var, savadı da, lakin yazıla- rında möhkəm quraqlıq var. Mən bütün bunlarla dərs demək istəmirəm:söylədiklərim bizi düşündürən məsələ- lərdir, amma təkrar olunmasına çox ehtiyac var...” 57 Sona Xəyal 58 *** Azərnəşr 1991-ci ildə Əli Kərimin ikicildliyini çap- dan buraxmışdır. Birinci cildə şairin şeir və poemalarından nümunələr, ikinci cildə isə nəsr əsərləri daxil edilmişdir. *** 1999-cu ildə Yazıçılar Birliyinin “Yurd” nəşriyyatı Əli Kərimin “Neyləyim, şeirlə dərd söyləyirəm” adlı şeirlər kitabını çap etmişdir. Kitabın adı adsız bir şeirin bir misrasından götürülmüşdür: Şair ən balaca bir ölkə imiş; Misra məhdudluğu, qafiyə səddi. Qəm adlı möhtəşəm bir məmləkətin Ora sığışmazmış hüdudu, həddi. Neyləyim, şeirlə dərd söyləyirəm. Qəmim azlıq edir elə bilirsən. Şeirimlə azalmış dərdi görərək, Yoxsa ki, dəryaca mənə gülürsən? 58 Kitabda Anarın geniş ön sözü verilmişdir. Ümu- miyyətlə, Əli Kərim haqqında qısa yazmaq mümkün de- yildir. Əlinə qələmi götürürsən, elə istəyirsən ki, fikrinni yekunlaşdırasan, yeni bir fikir gəlir, fikir fikrə calanır, bir də görürsən ki, düşündüyündən çox-çox böyük həcmə gedib çıxmısan. Anarın “Əli Kərim təbəssümü”adlı bu Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|