Microsoft Word ittht docx
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. dar əetm əd ə t əşkilati strukturların t əsnifatının meyarları
45
ə ıxan əətinlikləri hər bir səviyyənin səlahiyyətlilik əərəivəsində həll etməyə imkan verir. Normal fəaliyyətdən cüzi kənara çıxmaları aşağı idarəetmə səviyyələrində tezliklə aradan qaldırmaq olar. Lakin, təşkilatın fəaliyyət şə raitinin dəyişmə səbəbləri ciddiləşdikcə qarşıya çıxan qroblemlər daha yuxarı səviyyədə həll olunmalıdır. darəetmə sistemlərinin fəaliyyət imkanlarının obyektiv xarakteristikası təşkilatın fəaliyyət əraitinin gözlənilməz, qroqnozlaşdırılmamış dəyişmələrinə sistemin reaksiya vermə müddəti hesab olunur. Situasiyanın gözlənilməz dəyişməsinə reaksiyanın sürəti tə kilatın adaptivlik xassəsini xarakterizə edib onun idarəolunanlıq imkanlarının hüdüdlarını müəyyənlə dirir. Əgər situasiya cavab reaksiyasından daha sürətlə dəyişirsə, təşkilat idarə olunmaz hala düşür. Təşkilatın adaqtivlik xüsusiyyəti həmçinin, idarəetmənin iyerarxik strukturunun qurulmasından da asılıdır. darəetmə səviyyələri müxtəlif reaksiya müddətləri ilə fərqlənirlər. darəetmə səviyyəsi yüksək olduqca həll olunacəq qroblemlərin mürəkkəbliyi və bununla yanaşı, informasiyanın toqlanmasına, işlənməsinə və qərar qəbuluna sərf olunan vaxt müddəti də artır.
46
mülkiyyətçisi, həm də müəssisənin yeganə sahibi qismində çıxış edir, yəni müəssisə bir şəxsin mülkiyyəti olur. Sahibkar öz müəssisəsinin nizam-namə kapitalını təşkil edir və hər bir şəraitdə öz əmlakı və borcları üçün tam məsuliyyət daşıyır, bütün xərcləri ödəyir və vergilərdən sonra qalan bütün mənfəətə sahib olur. Müəssisənin işlərini ya mülkiyyətçi özü, ya da onun nəzarəti ilə xüsusi təyin olunmuş hər hansı müvəkkil idarə edir. Fərdi müəssisələrin firma adı, möhürü, ştampı və bankda hesabı olur. darəçilik qabiliyyətinə malik istənilən fiziki şəxs müəssisə təsis edə bilər. Bu müəssisələr biznes təşkilinin sadə tipidir. Belə müəssisələr az xərclə yaradılır, asan idarə olunur. Bazar iqtisadiyyatlı yüksək inkişaf etmiş ölkələrdə özəl sahibkarlıq geniş diapozonlu kiçik biznesi əhatə edir. Bu biznes məişət xidmətləri, pərakəndə və topdansatış, təmir-tikinti, aqrar istehsal sahələrində yüksək inkişaf səviyyəsinə çatmışdır. Müəssisədə idarəetmə sisteminin inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq nəzarət və idarəetmə öz yerini konkret təşkilati vahiddə özünənəzarət və özünüidarəetməyə verir. Bu halda hər üç səviyyədə - strateji, operativ və taktiki səviyyələrdə idarəetmə qərarlarının dəstəklənməsi tsiklinə “plan icranın təşkili- uçot-nəzarət-təhlil-tənzimləmə” riayət olunur. darəetmənin müxtəlif səviyyələri arasında qarşılıqlı əlaqə, məqsədlərin müəyyən olunması, planlaşdırma, nəzarət və tənzimləmə məsələləri, idarəetmə üzrə fəaliyyətin nəticələrinə vəzifələr arasında məsuliyyət sxem 4-də təsvir edilmişdir 24 .
24
47
Sxem 4.
darəetmənin təşkilati strukturu dedikdə, idarə edən və idarə olunan sistemlər arasında qarşılıqlı əlaqəni ciddi tabeçilik əsasında təmin edən idarəetmə bölmələrinin məcmusu başa düşülür. darəetmənin təşkilati strukturu aşağıdakı formalarda təsnifatlaşdırılır.vardır: 1. Xətti. 2. Funksional. 3. Xətti- funksional. 4. Matris. darəetmənin xətti təşkilati strukturu idarəetmənin ən sadə və səmərəli təşkilati struktur formasıdır. Xətti sistemin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, kollektivi aşağı idarəetmə səviyyəsində aşağı rəhbərlər idarə edirlər. Onlar yuxarı rəhbərlərə tabedirlər. Bu sistemin müsbət cəhəti odur ki, aşağı rəhbərlər kollektivin içərisində olur və kollektivin problemlərini, çətinliklərini daha Kontrolinq nəticələrinin idarə olunması, marketoloq, menecer Müəssisə strategiyası xtisaslaşdırılmış ş öbələri Konfliktlərin minimumlaşdırılması Məqsəd quruluş və reallaşdırma Konfliktlərin minimumlaşdırılması Müəssisənin idarə olunması üçün informasiya Müəssisənin mövcud olması və inkişafının təsiri üçün mənfəət ə ldə edilməsinin mümkün yolları Strateji və operativ planlaşdırma, kordinasiya Menecment nəticələrinə görə məsuliyyət Konfliktlər zonası Nəticələrin idarə olunması, Planlaşdırma, nformasiya darəetmə nəzarət 48
yaxından izləyirlər. Aşağı rəhbərlər kollektivi maraqlandıran məsələlərdən daha tez xəbər tutur və rəhbərlik qarşısında məsələlər qaldırırlar. Deməli, aşağı rəhbərlər kollektivlə yuxarı rəhbərlər arasında koordinasiya və əlaqə rolu oynayırlar. darəetmənin xətti strukturunda istər vahid rəhbərlik, istərsə də kollegialılıq prinsipi tətbiq edilə bilər. Təşkilatın idarə olunmasının funksional təşkilati strukturu da idarəetmədə tez-tez rast gəlinən formadır. Xətti sistemdən fərqli olaraq, təşkilati struktur funksional icraçıların tabeçilik sxemini əks etdirir. Yəni bu sistemdə rəhbərlər təşkilati strukturu yaradarkən şöbələr və bölmələrə deyil funksional icraçılıq fəaliyyətinə üstünlük verir. Məsələn, satış sahəsinin təşkili və bu sahəyə nəzərat satış meneceri tərəfindən həyata keçirilir. Reklam fəaliyyəti reklam menecerlərinə, maliyyə fəaliyyəti maliyyə menecerlərinə həvalə edilir. Bu təşkilati struktur formasında bir sahədə bir neçə menecer fəaliyyət göstərə bilər. Hər bir menecer öz üzərinə düşən işə görə məsuliyyət daşıyır. Bu sistem işçilərin sayı çox olmayan müəssisələr üçün daha münasibdir. Çünki hər hansı bir sahənin bir və ya bir neçə funksional icraçıya həvala edilməsi kifayət edir. Bu isə aşağı rəhbərlərin sayının çox olmasına gətirib çıxarır və yuxarı rəhbərin işini çətinləşdirə bilər. Funksional idarəetmədə məqsəd ondan ibarətdir ki, konkret məsələlər üzrə ayrı-ayrı funksiyaların yerinə yetirilməsi mütəxəssislərə həvalə edilir. Funksional idarəetmə xətti idarəetmə ilə yanaşı da mövcud olur ki, bu da icraçılar üçün ikili tabeçilik yaradır. Təşkilatı-struktur formasının funksional sistemdən xətti-funksional sistemə keçməsi əsasən idarə etmə işçilərinin sayının artması ilə əlaqədar olur. Rəhbərlər müəssisənin bəzi sahələrində idarəetmənin xətti formasını, digər sahələrində isə funksional formasını tətbiq edirlər. Xətti- funksional formada idarəetmə pillələri kimi həm şöbələr və bölmələr, həm də funksional icraçılar fəaliyyət göstərə bilirlər. Müəssisənin idarəolunması üçün formalaşmış təşkilati-strukturlar yaradılarkən onların layihələndirilməsi olduqca vacib şərtdir. Təşkilati Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|