Microsoft Word H?simzade Seyid Zeyn?b doc docx

5-ci  zonanı əhatə edən ərazilərdə bitkilərin inkişafına müəyyən təsir olsa 

da, məhv olmuş bitkilərə rast gəlinmir. 

Təcrübə  nəticələri  göstərir  ki,  ot  bitkiləri  meşə  örtüyünə  nisbətən 

ionlaşdırıcı  şüalanmaya  daha  dözümlüdür.  Digər  tərəfdən  radiasiyanın  təsiri 

kəsildikdən sonra ot bitkiləri daha tez bərpa olunurlar nəinki meşə ağacları. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

FƏS L II.   Elektromaqnit  şüalanma  mənbələri  və  onlardan  mühafizə 

yolları. 

 

 2.1.Sənaye  müəssisələrində  elektromaqnit  şüalanma  təsirindən 

mühafizə yolları. 

nsan  orqanizminin  elektromaqnit  şüalanmasından  mühafizəsi  dedikdə, 

ş

üalanma  intensivliyinin  buraxıla  bilən  sıviyyəyə  qədər  aşağı  salınması  başa 

düşülür.  Mühafizə  konkret  üsul  və  avadanlığın  seçilməsi,  onların  iqtisadi 

göstəricilərinin nəzərə alınması və istismarının sadə olması ilə təyin olunur. 

Mühafizənin təşkilində aşağıdakılar nəzərdə tutulur: 

-

  Iş  yerlərində  şüalanma  səviyyəsini  qiymətləndirmək  və  onun  mövcud 

normativ sənədləri ilə müqayisə etmək; 

-

  Verilən şərait üçün mühafizənin təmin olunmasında lazımi tədbirlərin və 

mühafizə vasitələrinin seçilməsi; 

-

  Mövcud mühafizə sistemləri üzrə nəzarətin həyata keçirilməsi. 

Xarakterinə görə eıektromaqnit şüalanmadan mühafizə kollektiv və fərdi ola 

bilər.  Belə  ki,  kollektiv  mühafizə  bir  qrup  üçün  nəzərdə  tutulduğu  halda,  fərdi 

mühafizə  hər  bir  mütəxəssisin  ,  işçi  personalın  mühafizəsi  nəzərdə  tutulur. 

Bunların həyata keçirilməsinin hər birinin əsasını təşkilatı və mühəndis-texniki 

tədbirlərin aparılması tələb edir. 

Mühafizənin  təşkilatı  tədbirlərinə  şüalanma  mənbəyi  olan  obyektlərin 

yerləşməsinin  ,  şüalanmaya  məruz  qalan  obyektlərin  optimal  yerləşdirmə 

xüsusiyyətlərinin  müəyyən  edilməsi,  şüalanmanın  təsirini  minimuma  endirmək 

üçün işçi personalın iş və istirahətinin düzgün təmin olunması , təhlükəli zonaya 

düşmə  ehtimalında  xəbərdarlıq  tədbirlərinin  həyata  keçirilməsinin  təşkil 

olunmasından ibarətdir. 

---

Hər  bir  konkret  şəraitdə  işçinin  sağlamlığına  təsir  göstərə  bilən  amillər 

kəmiyyət  və  keyfiyyətcə  yoxlanılmalıdır.  Burada  əsas  rol  oynayan  amillərdən 

biri də orqanizmin fərdi xüsusiyyətləri və onun funksional vəziyyətidir. 

Vaxta görə mühafizə tədbirlərində işçinin ancaq xidməti vəzifəsi ilə əlaqədar 

olaraq  şüalanmaya  məruz  qalma  ehtimalı  təyin  olunur.  Təsir  müddətinin 

azaldılması  üçün  müəyyən  tədbirlərin  (  işin  avtomatlaşdırılması,  mühafizə 

sisteminin  keçirilməsinə  sərf  olunan  müddətin  azaldılması  və  s.)  həyata 

keçirilməsi  ilə  yanaşı  işçinin  şüalanmaya  məruz  qalma  müddəti  şüalanmanın 

intensivliyindən asılı olaraq normativ sənədlər əsasında təyin olunur. 

Mühəndis-texniki  tədbirlər  o  zaman  həyata  keçirilir  ki,  təşkilatı  tədbirlər 

lazımi nəticə vermir. 

Fərdi  təhlükəsizlik  tədbirlərinə  nisbətən  kollektiv  təhlükəsizlik  tədbirləri 

daha effektli mühafizə üsulu hesab olunur. Bu onunla əlaqədardır ki, bu üsulla 

nəzarətin həyata  keçirilməsi  daha  səmərəli  və  sadə olur.  Lakin,  nəzarət  olunan 

sahə  çox  böyük  olduqda  ,  tələb  olunan  maliyyə  vəsaitinin  həcmi  çox  və 

mühafizənin  təşkili  mürəkkəb  xarakter  alır.  Şüalanma  intensivliyi  yüksək  olan 

sahələrdə  nəzərdə  tutulan  işlər  qısa  müddət  ərzində  həyata  keçirilirsə  kollektiv 

təhlükəsizlik  sisteminin  yaradılması  məqsədəuyğun  hesab  olunmur.  Bu  işlərə 

qəza  vəziyyətində  təmir  işləri  ,  açıq  şüalanma  şəraitində  ölçü  və  kökləmə 

işlərinin  aparılması,  təhlükəli  zonadan  keçilməsi  və  digər  işlər  aid  edilir.  Belə 

hallarda fərdi mühafizə avadanlığından istifadə olunur. 

Fərdi  mühafizə  avadanlıqları  o  halda  tətbiq  olunur  ki,  şüalanma  səviyyəsi 

buraxıla bilən həddi keçir və buna görə də digər tədbirlərin görülməsi mənasız 

olur.  Bu  avadanlıqlar  ümumilikdə  bütün  bədəni  və  yaxud  onun  müəyyən 

hissəsini  qorumaq  üçün  nəzərdə  tutulur.  Aşağıdakı  cədvəldə  elektromaqnit 

ş

üalanmadan  fərdi  mühafizə  tədbir  və  avadanlıqları  haqqında  məlumat 

verilmişdir [ 5]. 

---

           Cədvəl 6. 

EMŞ-dan mühafizə tədbirləri və avadanlıqlarları 

Avadanlığın(tədbirin) 

adı 

Elektromaqnit şüalanması 

Sənaye tezlikli 

elektromaqnit 

ş

üalanması 

RT 

YT 

Paltar 

Tətbiq olunmur 

Radiomühafizə 

kastyumları, 

kombinezonlar, 

pambıq 

parça- 

dan mikrofəftil- 

lərlə işlənmiş 

gödəkcələr,döş- 

lüklər,xalatlar 

Xüsusi parçadan ti 

kilmiş ,ekranlaşdı 

rılmış  kostyum  və 

kombinezonlar. 

ekranın müqavi- 

məti  10  kOmdan 

artıq olmamalıdır. 

Ayaqqabı 

Tətbiq olunmur 

Mikroməftillə iş- 

lənmiş ayaqqabı 

lar 

Mikroməftillə iş- 

lənmiş çəkmə və 

yarımçəkmələr,ke- 

çiriciliyi  artırılmış 

rezin qaloşlar 

Ə

llərin mühafizə 

vasitələri 

Tətbiq olunmur 

Pambıq parça- 

dan mikroməf- 

tillə işlənmiş əl- 

cəklər. 

Elektriki keçirən 

parçadan hazır- 

lanmış əlcəklər. 

Baş,üz və gözlərin 

mühafizə vasitələri 

Tətbiq olunmur 

Birbaşa  ventil- 

yasiya  ilə  təmin 

olunmuş  eynək- 

lər.Radioəksetdi- 

rici  materialdan 

hazırlanmış  mas 

kalar. 

Metal  və  yaxud 

metallaşdırılmış 

plastmastdan  ha- 

zırlanmış  maskala 

lar. 

---