Microsoft Word H?simzade Seyid Zeyn?b doc docx
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
baş verir. Kəskin təsir EM, istilik təsiri nəticəsində baş verir. Bu təsir əsasən təhlükəsizlik texnikası qaydaları pozulduqda baş verir. stilik təsiri lokal xarakter daşıyır. Bu tsirin simptomları şüalanmaya məruz qalan hissənin topoqrafiyası ilə təyin olunur. Şüalanma zamanı zərərçəkən şüalanmaya məruz qalan hssədə istiləşmə hiss edir, bu da günəş şüasının təsirinə oxşayır. Bir sıra hallardabu təsir nəticəsində baş ağrısı, baş gicəllənməsi , ürək bulantısı, qusma, qorxu hissi, susuzluq, zəiflik, əl və ayaqlarda ağrılarla səciyyələnir. Zərərçəkənin temperaturu qalxır, ürək fəaliyyəti pozulur və qan təzyiqi yüksəlir. Üç-dörd gün keçdikdən sonra göstərilən simptomlar yox olur. nsanın iş qabiliyyəti tam bərpa olunur. Əgər şüalanma güclü olarsa, orqanizmdə müəyyən lokal dəyişikliklər (yanıq yeri, göz kataraktı və s.) qala bilər [ 16 ]. RT və YT EMŞ-nin digər əsas təsiri oqanizmin əsəb sistemində baş verən dəyişikliklərdir.Bu təsirin xüsusiyyəti obyektiv və subyektiv amillərdən asılı olaraq özünü müxtəlif cür biruzə verir. Təsirin effektivliyi əsasən EMŞ-in intensivliyindən asılı olur. Cədvəl 9-da şüalanma nəticəsində insan orqanizmində baş verən mümkün dəyişikliklərin siyahısı verilmişdir. Bir sıra müəlliflər fərz edirlər ki, göstərilən diapazonlarda EMŞ intensivliyi 10 Vt/m
2 -dən az olan hallarda qeyri-dayanıqlı dəyişikliklər baş verir.Bunlara misal olaraq leykositlərin və limfositlərin sayının artması aid edilir. Bir sıra tədqiqatçılar çox aşağı tezlikli şüalanmaların daha təhlükəli olduğunu iddia edirlər. Bu tezliklərə 30-dan 300 Hs-ə kimi olan tezliklər aid edilir. Bu tezliklərdə şüalanmanın energetik gücü çox böyük olduğundan molekulyar səviyyədə hüceyrələrdəki əlaqəni dəyişə və yaxud onu tamamilə poza bilmir. Fərz olunur ki, bu şüalanmalar nəticəsində insanın canlı hüceyrəsində baş verən proseslər elektrik dəyişmələrinin imitasiyasını yaradır. Müəyyən olunmuşdur ki, bu imitasiyaların təsirindən xərçəng şişlərinin artması prosesi sürətləndirilir. Xərçəng xəstəliyinin inkişafına müsbət təsir
göstərən amillərdən biri də, bu sahənin təsiri nəticəsində hüceyrələrin birləşmə funksiyasının dağılmasıdır. Təcrübələrdən alınan maraqlı nəticələrdən biri də bir sıra bioloji effektlərin göstərilən tezliklərdə ancaq sahə dəqiqliyinin müəyyən bir qiymətində baş verməsidir. Belə ki, qiymətdən nə aşağı, nə də yuxarı həddlərdə qeyd olunan bioloji dəyişkənlik baş vermir. Bu effektə bəzən “pəncərə effekti” də deyilir. Ola bilsin ki, bu effekt yerin maqnit sahəsinin xüsusiyyətindən asılıdır [ 14].
EMŞ
intensivliyi mVt/sm
2
Müşahidə olunan dəyişikliklər 600 Ş üalanma müddətində ağrıların hiss olunması 200 Hüceyrələrdə oksidləşmə-bərpa olunma proseslərinin pisləşməsi 100 Qan təzyiqinin yüksəlməsi və sonradan aşağı düşməsi 40 stiliyin hiss olunması. Şüalanma 0,5-1 saat olduqda qan təzyiqi 20-30mm.c.süt. qədər qalxır. 20
Hüceyrələrdə oksidləşmə-bərpa olunma proseslərinin aktivləşməsi 10
15 dəqiqə şüalanmadan sonr beynin bioaktivliyinin dəyişməsi. 5 Elektrokardioqrafik dəyişmələr 4-5 Çoxsaylı şüalanmadan sonra qan təzyiqinin dəyişməsi 2-3 Qan təzyiqinin aşağı düşməsi 1 Qan təzyiqinin aşağı düşməsi.Ürək döyüntülərinin artması 0,4 mpuls şəkilli EMŞ təsirindən eşitmə qabiliyyətində dəyişikliklər. 0,3
5-10 il müddətində belə şüalanmaya məruz qaldıqda əsəb sistemində xroniki dəyişiklik. 0,05-ə kimi Qan təzyiqinin azalması müşahidə olunur. Bu uzun müddət ş üalanma qəbul etdikdə baş verir. Xarici ölkələrdə aparılan müşahidə və ölçü nəticələrlə əlaqədar mütəxəssislər belə nəticəyə gəlmişlər ki, elektrik ötürmə xəttlərinin yaxınlığında (400 m-dən az məsafədə) yaşayan şəxslərdə xərçəng xəstəliyinə tutulma ehtimalı 29% artır.Alimlər hesab edir ki, elektrik ötürücü xətləri havanı ionlaşdırır. Belə hava ilə nəfəs aldıqda yüklü hissəciklər ağ ciyərdə toplanırv bütün orqanizmdə gedən proseslərə öz mənfə təsirini göstərir. Radio və YT şüalanmalar görmə və eşitmə sistemlərinə ciddi təsir göstərirlər. Görmə orqanlarına təsir özünü ən çox hallarda katarakt xəstəliyində göstərir. Yəni şüalanma təsirindən göz büllurunun rəngi bulanııır və onun görmə funksiyası itir. Mütəxəssislər göz kataraktının yaranma səbəbləri içərisində (diabet, ultrabənövşəyi şüalanma, metabolik pozulmalar, ionlaşdırıcı radiasiya) EMŞ 5-ci səbəb kimi göstərilir. XX əsrin 60-cı illərindən etibarən elektromaqnit şüalanma mənşəli kataraktın olması artıq sübut olunmuşdur. Eşitmə prosesində pozuntular əsasən impuls formalı EMŞ müşahidə olunur. Bunun təsir mexanizmi tam aydınlaşdırılmasa da, aeron effekt bir növ akustik küylərdə baş verən effektə oxşayır [ 9]. nsan orqanizmi elektromaqnit şüalanmasına hər hansı bir qoruyucu reaksiya verə bilməz. Lakin bu təsirin müxtəlif xəstəliklərə səbəb olması üçün müəyyən şərtlər ödənilməlidir. lk növbədə şüalanmanın səviyyəsi güclü olmalı və təsiri uzunmüddətli olmalıdır. Buna görə də aşaöi səviyyəli EMŞ yaradanməişət cihazları əhalinin əksər hissəsinə təsir göstərmir.Təhlükə əsasən üçün mövcud olur ki,EMŞ bu şəxslərdə allergiya yaradır.
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|