Microsoft Word Aygun dissertasiya isi yekun doc
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
50
yüksəlişlə müşayiət olundu. Bunun bir səbəbi də qızılın hasilat üsullarının (hidravlik üsul və sianidlərdən istifadə üsulu) təkmilləşdirilməsi idi. llər keçdikcə Yukona yatağı cəlbediciliyini itirsə də, Cənubi Afrikada bunun əksi baş verib. 1915-ci ildə dünya qızıl hasilatı pik nöqtəsinə çataraq, növbəti ildən etibarən azalmağa başladı və bu, 7 il davam etdi. 1923-cü ildən ABŞ hökuməti tərəfindən qızılın dünya bazar qiyməti olaraq 20,67 dollar/unsiya müəyyənləşdirildi və hasilat artmağa başladı. 1933-cü ildə dünyada 525,1 milyon dollarlıq (25,367 milyon unsiya) qızıl hasil edilərək növbəti pik nöqtəsinə qədəm qoydu. Deyirlər, qızıl hər yerdə var. Sadəcə, onu təmizləyib parıldatmaq lazımdır. Mütəxəssislər hesab edirlər ki, hansı ərazidə 1 ton filizin tərkibində 1 qram qızıl varsa, orada hasilat işlərinə başlamaq mümkündür. Dünyanın ən “qızıllı” nöqtəsi Cənubi Afrikadır. Dünyada qızılın konsentrasiyası ən yüksək olan ərazi isə Avstraliya sayılır – tarix buradan lom halında qızıl çıxarılmasına dair faktlarla zəngindir. Maraqlıdır ki, dünyada hasil edilmiş qızılın həcminə dair rəsmi statistikanı heç kim real saymır. Çünki bu qiymətli metalın hasilat həcmləri heç vaxt tam qeydiyyata düşmür: hətta indinin özündə belə. Buna görə də mütəxəssislər dünya qızılını hesablayarkən rəsmi statistik məlumatları ən azı ikiyə vurmağı məsləhət görürlər. Dünya qızıl bazarı alqı-satqı əməliyyatlarını həyata keçirmək hüququ olan bir neçə bankdan ibarət konsorsiumun əlindədir. Onlar satıcılarla alıcılar arasında vasitəçilik edir, tələb ərizələrini toplayır, uyğunlaşdırır və orta qiyməti (adətən gündə iki dəfə) müəyyənləşdirirlər. Qızıl bazarları üç qrupa bölünür: 1) Beynəlxalq; 2) Daxili açıq; 3) Yerli nəzarət olunan. Hazırda dövriyyə həcminə görə ən böyük qızıl bazarları London, Sürix, Nyu-York və Çikaqoda yerləşir. London və Sürix bazarlarında əsasən CAR-dan gətirilən qızıl satılır. Bu bazarlarda satılan qızılın demək olar ki, yarısı satış üçün təkrar bazarlara yönəldilir. Əsas London bazarı sayılır. Beş firmanın nəzarətində olan bu bazarda hər iş günü ərzində iki dəfə orta qiymət müəyyənləşdirilir. Yeri gəlmişkən, 1968-ci ildən etibarən qızılın qiyməti istisnasız olaraq ABŞ dolları ilə hesablanır. Daxili və yerli bazarlarda satılan qızıl sənaye ehtiyaclarına, zinət əşyaları istehsalına, həmçinin yerli investorlara və yığıma (fərdi şəxslər tərəfindən) yönəldilir.
51
Son illərdə bütün dünyada fiziki şəxslərə qızıl satışı kəskin şəkildə azalıb. Əvəzində isə dövlətlər və onların mərkəz banklarının, beynəlxalq maliyyə qurumlarının qızıl ekvivalentli monetar ehtiyatları artıb. Belə ki, ayrı-ayrı dövlətlərin mərkəz banklarının və BVF-nin ehtiyatında 2006-cı ildə 31 min ton qızıl olub. Lakin qiymətlərin sürətli artımı və böhran şəraitində bu ehtiyatların həcmi azalaraq 2008-ci ilin sentyabrı üçün 29 783,9 min tona düşüb.
1 ABŞ 8133,5 71,6%
2 Almaniya 3396,3 66,41%
3 BVF
2814,0 - 4 taliya 2451,8
65,8% 5 Fransa 2435,4 65,3%
6 Çin
1054,1 1,0%
7 sveçrə
1040,1 7,5%
8 ran
907,0 15,9%
9 Rusiya
883,3 12%
10 Yaponiya 765,2 2,3%
11 Niderland 612,5 53,9%
12 Hindistan 557,7 6,6%
13 Avropa Mərkəz Bankı 503,2 26,8%
14 Tayvan
423,6 3,8%
15 Portuqaliya 382,5 78,1%
16 Benesuella 367,6 68,9%
17 Səudiyyə 322,9 1,6%
18 Kinqon
310,3 10,8%
19 Livan
286,8 21,2%
20 spaniya
281,6 21,8%
21 Avstriya 280,0 40,75
22 Belçika
227,0 33,8%
23 Turkiye
53,3 19,2%
24 Ə lcəzair 173,6 - 25 Filippin 145,0
9,3% 26
Tailand 152,4
3,7% 27
Liviya 116,6
4,5% 28
Sinqapur 127,4
1,8% 29
sveç 125,7
12,3% 30
Car 125,0
12,6% 31
BHB 119,0
- 32
Yunanıstan 111,6
81,5% 33
Meksika 106,0
3,5% 34
Ruminiya 103,7
9,1% Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|