Microsoft Word Avtomobil muhazira

İkinci takt 
– sıxma taktı
, 
işçi qarışığın sıxılması (şәkil 10, b). Sıxma taktında 
porşen AÖN-dәn YÖN-ә hәrәkәt edir. Hәr iki klapan kip bağlı olduğundan işçi 
qarışıq sıxılır. Hәcm azaldıqca tәzyiq vә temperatur artır. Benzin mühәrriklәrindә 
sıxma taktının sonunda porşenin üstündә tәzyiq 0,9 – 1,8 MPa-ya, temperatur isә 
400 – 500

C-yә çatır. 
Daxilolma klapanı 
açıqdır 
Hәr iki klapan 
bağlıdır 
Hәr iki klapan 
bağlıdır 
Xaricetmә klapanı 
açıqdır 
a)
b) 
c) 
d) 
Şәkil 10. Dördtaktlı benzin mühәrrikinin işçi sikli: 
a)
 
daxilolma; b) sıxma; c) genişlәnmә (işçi gediş); d) xaricetmә 
 
Sıxma dәrәcәsi 
– silindrin tam hәcminin yanma kamerasından böyük 
olduğunu göstәrir (
V
a
 / V
c
). Benzin mühәrriklәrindә sıxma taktının sonunda porşen 
üzәrindәki hәcm 7 – 13 dәfә, dizel mühәrriklәrindә 16 – 24 dәfә azalır. Sıxma 
dәrәcәsi müәyyәn hәdd daxilindә, nә qәdәr yüksәkdirsә, yanacağın yanma enerjisi 
daha yaxşı istifadә edilir vә uyğun olaraq mühәrrikin f.i.ә.-lı daha yüksәk olur. 
Sıxma taktı әrzindә mühәrrikin dirsәkli valı növbәti yarım dövr fırlanır. Nәticәdә 
birinci taktın әvvәlindәn ikinci taktın sonuna qәdәr o bir dövr fırlanmış olacaq. 
Üçüncü takt 
– işçi takt
, 
alışma vә genişlәnmә (şәkil 10, c). Üçüncü taktda işçi 
qarışığın yanması nәticәsindә istilik enerji mexaniki enerjiyә çevrilir. Genişlәnәn 
qazların tәzyiqi porşenә, sonra isә sürgüqolu vә çarxqolu vasitәsi ilә dirsәkli vala 

---

19 
ötürülür. Belәliklә dirsәkli valı, nәticәdә isә avtomobilin aparan tәkәrlәrini 
fırlatmağa mәcbur edәn qüvvә yaranır. 
Sıxma taktının sonunda işçi qarışıq alışdırma şamının elektrodları arasında 
yaranan elektrik qığılcımı ilә alışır. İşçi taktın әvvәlindә yanan qarışıq aktiv 
genişlәnmәyә başlayır. Daxilolma vә xaricetmә klapanları hәlә ki, bağlı olduğu 
üçün genişlәnәn qazların yeganә yolu – hәrәkәt edә bilәn porşenә tәzyiq etmәk 
olur. Benzin mühәrriklәrindә tәzyiq 4,0 – 6,0 MPa-ya, yanmanın sonunda 
temperatur 2200 – 2500°C-yә çatır. Genişlәnmә taktında qazlar sәmәrәli iş görür, 
buna görә dә porşenin buna uyğun gedişi işçi gediş adlandırılır.