20
Daxilolma klapanı
açıqdır
Hәr iki klapan bağlıdır Hәr iki klapan bağlıdır
Xaricetmә klapanı
açıqdır
a)
b)
c)
d)
Şәkil 11. Dördtaktlı dizel mühәrrikinin işçi sikli:
a)
daxilolma; b) sıxma; c) genişlәnmә (işçi gediş); d) xaricetmә
Üçüncü takt
– işçi takt yanan yanacağın enerjisinin mexaniki işә çevrilmәsinә
xidmәt edir. Sıxma taktının sonunda yanma kamerasına forsunkadan tәzyiq altında
dizel yanacağı verilir, yanacaq sıxılmış havanın yüksәk temperaturu hesabına öz-
özünә alışır. Dizel yanacağı yandıqda (partladıqda),
onun genişlәnmәsi vә
tәzyiqinin artması baş verir. İşçi takt әrzindә silindrdә tәzyiq 7,0 – 16,0 MPa-ya
temperatur isә 1400 – 2000°C-yә çatır. Dizel mühәrriklәrindә istilik ayrılma benzin
mühәrriklәrindәn az olduğu üçün f.i.ә.-lı yüksәk olur.
Dördüncü takt
– xaricetmә taktı, silindrin işlәnmiş qazlardan tәmizlәnmәsinә
xidmәt edir. Porşen AÖN-dәn YÖN-ә hәrәkәt edir vә açıq xaricetmә klapanından
işlәnmiş qazları sıxışdırıb çıxarır. İşlәnmiş qazların
temperaturu boş işlәmә
rejimindә 250°C-yә, tam yüklәnmә rejimindә isә 550 – 750°C-yә çatır. Porşenin
sonrakı hәrәkәti zamanı tәzә hava porsiyası sorulur, daxilolma taktı
baş verir vә
işçi takt tәkrar olunur.
Dizel mühәrrikindә bütün mexanizmlәrә vә detallara düşәn yük benzin
mühәrriklәrindәn
әhәmiyyәtli dәrәcәdә çoxdur, bu isә qanunauyğun olaraq onun
kütlәsinin, ölçülәrinin vә qiymәtinin artmasına sәbәb olur.
Dizel mühәrriklәri öz-
özünә sıxılma hesabına öz-özünә alışmalı olduğu üçün o nisbәtәn sәrt vә sәs-küylü
işlәyir. Lakin dizel mühәrriklәri danılmaz üstünlüklәrә dә malikdir – benzin
mühәrriklәrinә nәzәrәn dizel mühәrriklәrindә yanacaq sәrfinin 30%-ә qәdәr az
olması vә alışdırma sisteminin olmaması, bu isә istismar zamanı
mümkün
nasazlıqlarını әhәmiyyәtli dәrәcәdә azaldır. Bu üstünlüklәri vә son zamanlar
aparılan tәkmillәşdirmәlәrin nәticәsi olaraq dizel
mühәrriki müasir minik
avtomobillәrindә geniş tәtbiq edilir.