Microsoft Word A. Shalala Dissertasiya docx

58 

 

meyarı  fərqlidir.  Buna  görə  də  firmalar  şirkətlər  və  ya  təşkilatlar  xitab  etdiyi  müştəri 

kütləsini yaxşı seçməli və müştəri kütləsinin istək və tələblərinə cavab verə bilməlidir. 

Bu  zaman ISO 9001 keyfiyyət sənədi gördüyümüz zaman bu firmanın məhsulları 

və ya xidmətləri o məhsulu və ya xidməti istifadə edənləri məmnun edicidir və məmnun 

etmək üçün davamlı yaxşılaşdırma etməkdədir deyə bilərik. Yaxşı ISO 9001 sənədi bir 

başa  olaraq  məhsulla  və  ya  xidmətlə  əlaqəli  deyilsə  nədir?  ISO  9001  Keyfiyyət 

darəetmə  Sistemi  Sənədi  bir  firmanın  şirkətin  təşkilat  və  ya  təşkilatın  sisteminin 

keyfiyyətli  olduğunu  göstərən  bir  sənəddir.  Sistem  dedik  də  şirkətin  satınalmasından 

tutmuş  satış  işlərinin  insan  qaynaqlarının  məhsul  xidmət  planlamasının  müştəri  ilə 

ünsiyyətinin  keyfiyyət  idarəsinin  uyğunsuzluqlar  və  səhvlər  qarşısındakı  davranışları 

müştəri şikayətlərindəki davranışları və hadisəni təhlil etmələri, müştərilərinin bu gün və 

ya  gələcək  ehtiyacları  üçün  etdikləri  işləri,  öz  daxili  yoxlamaları  və  s  bir  çox 

fəaliyyətlərini keyfiyyətli etmələri mənasını gəlir. 

ISO 9001 sənədini almaq prosesini izah etməzdən əvvəl bu anlayışın qarışıqlığını 

aradan qaldırmaq lazımdır. ISO 9000 sənədi nədir? ISO 9001 sənədi nədir? ISO 9002, 

ISO 9003 və s keyfiyyət sənədləri nədir? onu açıqlayaq. Əslındə yalnız sənəd olaraq ISO 

9001  keyfiyyət  sənədi  var,  digər  ISO  sənədləri  kimi  yazdığımız  sənədlər  yoxdur.  ISO 

9001  alan  üçün  ISO  9001  standartı  var  və  sistem  bu  standarta  görə  qurulur  və  bu 

standarta görə nəzarət edilir. ISO 9000 standartı var və bu standart ISO 9001 dəki təyin 

etmələri və terminləri təsvir edir, bir də ISO 9004 standartı var və bu standart ISO 9001 

standartına  görə  sistem  quran  firmalar  şirkətlər  və  təşkilatlara  performanslarını  necə 

yaxşılaşdıracaqlarını  izah  edir.  Bu  üç  standart  yəni  ıso  9000,  ISO  9001,  ISO  9004 

standartlarının hamısına ISO 9000 standartlar ardıcıllığı deyilir və bazarda ona görə ISO 

9000 sənədi deyilir. Həqiqətən, ISO 9001 keyfiyyət idarəetmə sistemi sənədidir və ISO 

9000 sənədi səhv bir anlayışdır. ISO 9002 ISO 9003 isə köhnə 1994 versiyasında olan 

sənədlərdir. Köhnə ISO9000 standartlar ardıcıllığına görə dizayn edən firmalar, şirkətlər 

və ya təşkilatlar ISO 9001 standartına görə sistem qurudular və aldıqları sənəd ISO 9001 

---

59 

 

idi  dizayn  fəaliyyəti  olmayan  firmalar  və  ya  şirkətlər  ISO  9002  alardılar  və  xidmət 

sonrası  xidmət  verən  şirkətlər  isə  ISO  9003  alırdı  2001-ci  ildə  edilən  revizyonla  artıq 

bütün  firmalar  ISO  9001  keyfiyyət  sənədi  almaq  məcburiyyətində  qaldı,  çünki  artıq 

xaric  tutma  deyə  bir  maddə  gətirildi  və  dizaynı  olmayanlar  və  ya  sektor  olaraq  bəzi 

maddələri  istisna  olmaqla  buraxanlar  o  maddə  ilə  əlaqədar  tətbiqlərini  xaric 

bırakabileceklerdi. Buna görə artıq bütün firmalar ISO 9001 sənədi alırlar. 

Sənəd  almaq  deyimi  yerinə  sistem  qurmaqla  sənəd  almaq  desək  daha  yaxşı  olar, 

çünki  ISO  9001  standartının  bizə  gətirdiyi  bəzi  tətbiqlər  və  sanksiyalar  var  və  bunun 

üçün  SO  9001  standartı  nəşr  olunmuşdur.  ıso  9001  standartına  görə  sistem  qurmaq 

istəyən firmalar şirkətlər əvvəlcə professional bir kömək almaları lazımdır. Bu köməyi 

edən firmalara ISO 9001 məsləhət firmaları deyilir. 

Ş

irkətin  sinergetik  iqtisadiyyatı  uğurla  aparmağı  bacarması  üçün  məlumatların  və 

ə

məliyyatların  elektronlaşması  ən  vacib  məsələlərdən  biridir.  Sinergetik  iqtisadiyyatın 

mövcud  olduğu  bir  şirkətdə  mərkəzdən  rəhbərlik  anlayışın  və  məlumatların  vəzifə 

təlimatına  uyğun  şəkildə işçilərə paylanmasının və lazımlı  məlumatların uyğun  şəxslər 

tərəfindən əlçatan olmasının zəruriliyi qeyd edilməlidir.  

Haqqında  danışılan 

OSC  şirkətində  proqram  təminatı  olaraq  Müəssisə 

resurslarının  planlaşdırılması  (Enterprise  resource  planning.  ERP)    sistemləri  əsasında 

qurulan  proqram  təminatına  malikdir.  Bu  sistem  yeni  olmasına  baxmayaraq  şirkətinin 

işini xeyli asanlaşdırmış və şirkətin sinergetik iqtisadiyyatına müsbət təsir göstərmişdir. 

Bu sistemi qurmaqda əsas məqsədlərdən biri  SO sertikifatını almaqdır. 

ERP ilk növbədə proqram təminatıdır. Bu cür proqram təminatının əsas mahiyyəti 

ş

irkətin  bütün  şöbələrini  və  biznes  proseslərini  vahid  bir  bazaya  cəmləyərək  vahid  bir 

sistem vasitəsilə idarə edilməsidir. 

---

60 

 

ERP  ngilis  dilində  olan  “Enterprise  Resource  Planning”  söz  birləşməsinin 

sözlərinin  baş  hərflərindən  alınan  abreviaturadır.  “Enterprise  Resource  Planning”  

Müəssisə  Resurslarının  Planlaşdırılması  kimi  tərcümə  olunur.  Deməli  hər  hansı  bir 

müəssisənin resuslarının planlaşdırılmasından söhbət gedir. Burada digər suallar yaranır: 

muəssisənin  hansı  resursları  var  və  onları  nəyə  görə  planlaşdırmaq  lazımdır?  Əgər 

ş

irkətin  həcmi  böyük  deyilsə  və  resursları  azdırsa,  onları  sadəcə  Exceldə  və    hətta 

yaddaşımızda saxlaya bilmərik mi? Bunu etmək mümkündür, lakin şirkət nə qədər kiçik 

olsa  da  hər  hansı  bir  sistemin  olması  məsləhətdir.  Hər  bir  şirkət  inkişafını,  yeni 

sifarişçilərin və müştərilərin cəlb edilməsini, məhsulun keyfiyyətinin artırılmasını, maya 

dəyərinin azaldılmasını, şirkət xərclərinin azaldılmasını və s. mütləq planlaşdırır. Bunu 

etməsə  həmin  şirkət  az  bir  müddətdən  sonra  rəqabətə  dözməyərək  məhv  olacaq. 

Yuxarıda  sadalananların  hamısı  müəssisənin  resurslarıdır.  Buraya  pul  vəsaitlərini, 

kadrları və s. əlavə etmək olar. Bütün bunları idarə etmək üçün şirkətdə kiçik də olsa hər 

hansı bir sistem olmalıdır.  ri şirkətlərə gəldikdə isə resursların səmərəli planlaşdırılması 

olduqca vacibdir. 

Hər  şey  istehsalatda  lazım  olan  xammalın  və  materialların  planlaşdırılmasıyla 

başladı. Bu sistem MRP adlandırıldı. Hansı məhsulların buraxılması, onların istehsalında 

istifadə  ediləcək  xammalın  həcmi  planlaşdırıldıqdan  sonra  pulun  da  planlaşdırılması 

zərurəti  yarandı,  yəni  həmin  xammal  və  materialların  alınması  üçün  nə  qədər  pul 

xərclənəcək və s. Bu sistem isə MRP II adlandırıldı. Demək olar ki, uğurlu planlaşdırma 

üçün  hər  şey  hazırdır:  xammal  və  materialları,  istehsalat  gücünün  artırılması,  pul 

vəsaitlərini  planlaşdıra  bilərik.  Tutaq  ki,  bu  il  istehsalat  gücünün  25  %  artırılmasını 

planlaşdırırıq. Lakin avadanlığın gücünü və istehsal potensialını nəzərə almadıq. Aydın 

olur  ki,  keçən  ildən  25  %  artıq  istehsal  edə  bilməyəcəyik,  çünki  dəzgahlar  buna  hazır 

deyildir. Buna görə də avadanlıq gücünün də planlaşdırmaya əlavə edərək, planlaşdırılan 

istehsalat gücünün artırılaması üçün lazım olan dəzgahları da alırıq. Fikirləşirik ki, artıq 

hər  şey  qaydasındadır  istehsala  başlaya  bilərik.  stehsal  rəisinə    istehsalı  başlamaq 

---