Microsoft Word A. Shalala Dissertasiya docx
Yüklə 494,24 Kb. Pdf görüntüsü
|
42
olaraq ortaya çıxmış və inkişaf göstərmişdir. qtisadiyyat elmi, bu baxımdan məhdud resurslar ilə hansı malın, kim üçün, nə miqdarda istehsal ediləcəyi və kimlər tərəfindən ediləcəyi suallarına və qiymətin əmələ gəlmə mexanizmini qavramağa çalışan bir elm sahəsidir. Qurulduğu gündən etibarən iqtisadiyyat elmi bir sıra fikir, nəticələr, qərarlar və metodoloji yanaşmalarla üzləşib. Marksın nəzəriyyəsi metodoloji dəqiqliyə namizəd olsa da, aydin idi ki, elmin inkişafı, onun formalizasiyası və kəmiyyət metodları gələcəkdə buna aydınlıq gətirə bilər. Son əlli il ərzində nəzəriyyə əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalıb. Tədqiqat standartlarını, empirik materialın keyfiyyət və kəmiyyətini yüksəltmək, bu nəzəriyyəsinin nailiyyətlərində sadəcə başlanğıc idi. Amma elm ictimaiyyəti, qeyd etməyə başladı ki, iqtisadi nəzəriyyənin metod və modellərində adekvat reallıq olmayacaq. Metodoloji çətinliklərin yaranması iqtisadi böhran nəzəriyyəsini meydana gətirdi. Baxmayaraq ki, bu böhran hələ özünün ən yüksək mərhələsinə çatmamışdı, iqtisadi nəzəriyyə keyfiyyətcə yeni yanaşmalar tələb edirdi. Paradiqma nəzəriyyəsi, böhranın inkişaf prosesi və onun qarşısını almaq yolları haqda təsəvvür yaratmağa imkan yaradır. Ümümiyyətlə paradiqma elmi ictimaiyyətə aid olan, xüsusi növ problemlərin həlli üçün elmi-tətqiqatın xüsusi ənənələrinin əsasını təşkil edən və inkişaf etdirilməsi zəruri olan model təqdim edir. Belə modellərə adətən (Aristotelin “Fizika”, “Almagest” Ptolomey, “Beginnings” və “Optika” Newton “Elektrik” Franklin) klassik əsərlərində rast gəlinir. Kuhnun elmi işlərində paradiqma anlayışı və elmi inqilabdan bəhs olunur. Paradiqmalar haqqında Kuhn demişdir “ Müəyyən vaxt ərzində elmi ictimayyətə bütün elmi nəaliyyətləri ilə tanınmış istehsal modelinin qurulması problemini təqdim edir”
43
Kuhn paradiqmasının bir neçə xüsusiyyətləri var: 1) Hər bir elm problemə uyğun digər elmi paradiqmalarda kifayət qədər avtonom olaraq öz xüsusi paradiqmasını yaradır. 2) Onların yaranması üçün bir-biri ilə rəqabət aparan elmi-tətqiqat sahələrindən uzun müddətli olaraq bir qrup tərəfdar cəlb edilməsi kifayət qədər təəcüblü idi. 3) Onlar, yeni nəsil alimlərin bu çərçivədə hər hansı bir həll olunmamış problemlərin axtarışı üçün kifayət qədər açıq idi. Elmin inkişaf tarixi belə göstərir ki, eksperimental məlumatların və araşdırma nəticələrinin toplanması, daha çox mövcud paradiqma çərçivəsində uyğun olmayan və açıqlana bilməyən anormal faktlar yaradır. lk olaraq elmi cəmiyyət ya bu anormallıqa fikir vermir ya da onu aradan qaldırmaq üçün paradiqmada düzəlişlər edir. Amma anomaliyaların yığılması gec-tez elmi böhrana gətirib çıxarır. qtisadiyyat elminin digər elmlərdən fərqi ondadır ki,bu elmin yaranması riyaziyyat elmi ilə bir-başa əlaqədədir. Günlük ölçü dəyəri, mübadilənin ədədi nisbəti, iqtisadi ə laqələri hələ də sosiologiya, tarix, psixologiya, və s kimi elmlərdə faktiki olaraq mümkün olmayan kəmiyyət şəkilində təsvir etmək üçün imkan verir. lk iqtisadi modellər ədədi formada idi. Empirik statistik modelin olmamasına baxmayaraq XIX əsrin sonunda iqtisadiyyat üzrə əsas işlər, keyfiyyətli təsviri xarakter daşıyırdı. qtisadi nəzəriyyənin ən əsas nailiyyətlərindən bəhs etmiş elmi məqalə və kitablara misal olaraq aşağıdakıları göstərmək olar: Mas-Colell A., Winston M.D. və J. Green. (1995) makroiqtisadi nəzəriyyəsi. N.Y., Oxford University Press, Blanchard O.J. Makroiqtisadiyyat və S.Fisher (1989) mühazirələr. Cambridge, MS: MIT Press, Kreps 44
D.M. (1990) makroiqtisadi nəzəriyyəsi A Course. Princeton: Princeton University Press, Romer D. (1996) Advanced Makroiqtisadiyyat. N.Y. McGraw-Hill. Son illərdə bir neçə Cənub-Şərqi Asiya ölkələri öz sənayeləşmə proqramları və iqtisadi inkişaf strategiyaları ilə təqdirəlayiq uğur əldə ediblər. Bu müvəffəqiyyətin arxasında duran ən əhəmiyyətli qüvvələrindən biri birbaşa xarici investisiyalar (BX ) və transmilli korporasiyalar(TMK) olmuşdur.
indi Cənub-Şərqi Asiyadakı bu təəccüblü transformasiya fonunda ABŞ, Almaniya, Yaponiya və Böyük Britaniya kimi inkişaf etmiş sənaye ölkələrindən daha çox diqqət və iqtisadi subsidiyaları qazanmaq üçün Yüksək Texnologiyalar və əlavə dəyəri yüksək birbaşa xarici investisiyaları cəlb etmək iqtisadçılar arasında dəbdədir. Bu etibarli iqtisadi yön dəyişmədə əlaqənin qırılmasına baxmayaraq, Cənub-Şərqi Asiya ölkələri arasında rayondaxili sərhəd investisiya axınları var (Blomqvist, 1995). Bu BX axınlarının bəzilərinin mənşəyi müstəqillikdən əvvəlki müstəmləkə dövrünə aid etmək olar. Onlar bu vaxtdan etibarən qarşılıqlı iqtisadi fəlalyyətin əsas komponentini təşkil etmişdir. Dünya maliyyə bazarında qeyri-sabitlik harada başlayır hücuma ehtiyacı var. Bu vəzifə iki dəfədir. Birincisi, böyük sinergetik monetar və fiskal stimul arasında axtarılmalıdır. nkişaf etmiş ölkələrin sırasında ekspansionist monetar siyasətin davam etdirilməsi tələb olunur, lakin kapital-sərfi və mübadilə məzənnəsinin qeyri-sabitliyə mənfi təsiri istehsalında diqqətdə saxlanılmalıdır. Bu kompensasiyanı qlobal natarazlıqlara hədəflərin daha geniş çərçivədə siyasətin miqyası, sürəti və bu müddətdə beynəlxalq səviyyədə razılığı tələb olunur. Problemin ikinci hissəsi ümumiyyətlə, kölgə maliyyə sektorunda tənzimləmə islahatlarını sürətləndirməkdir. Bu məqsədlə inkişaf etmiş ölkələr və inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün yüksək kapital axınının qeyri- sabitliyi maliyyə çətinliyi ilə üzləşmiş sistemli risklər və həddindən artıq risklərin qarşısını almaq üçün mühüm olacaq.
Yüklə 494,24 Kb. Dostları ilə paylaş:
|