Microsoft Word 7-keremcemsanli doc

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154                                                  Kerem Cem SANLI 

 

134 

12

Yönetmelik hükümlerine göre toplam ceza 

miktarı ve bunun bileşenleri

382

757

19

258

136

66

Mevcut para cezası

tutarı (milyon TL)

Baz 

Ceza

Süre

Ağırlaştırıcı

unsurlar

Hafifletici 

unsurlar

Nihai para 

cezası tutarı

(milyon TL)

IV nolu Grafik

 

 

Bu  grafik  ise,  nihai  para  cezasını  ve  bileşenlerini  göstermektedir. 

Yapılan  hesaba  göre,  Yönetmeliğin  uygulandığı  bir  kurguda  nihai  para  cezası 

tutarı  757  milyon  TL  olmaktadır.  Dolayısıyla  ağırlaştırıcı  ve  hafifletici  haller 

dikkate alındığı zaman, temel para cezası 117 milyon TL artmaktadır. Grafiğin 

gösterdiği bir başka husus, nihai para cezasını oluşturan bileşenlerin toplam para 

cezası  içerisindeki  tutarlarıdır.  Baz  ceza  tutarı  382  milyon  TL’sına,  süreden 

kaynaklanan  ceza  miktarı  ise  258  milyon  TL’sına  ulaşmaktadır.  Yukarıda  da 

belirttiğimiz  üzere  süre,  temel  para  cezasını  ciddi  bir  şekilde  etkilemektedir

34

. 

Temel  para  cezasının  dışında,  4  ve  5.  sütunlar  ise,  ağırlaştırıcı  ve  hafifletici 

hallerin uygulanması sonucu elde edilen ceza miktarlarını göstermektedir. Buna 

göre  ağırlaştırıcı  hallerin  uygulanması  temel  para  cezasına  136  milyon  TL 

eklenmesine  neden  olmaktadır.  Bu  rakam  nihai  para  cezası  tutarının  takriben 

1/6’sı  tutarındadır.  Hafifletici  haller  ise  sadece  19  milyon  TL’lik  bir  indirime 

sebebiyet  vermektedir.  Dolayısıyla  ağırlaştırıcı  hallerin  nihai  ceza  üzerindeki 

etkisi, hafifletici hallere göre (7 kat) çok daha fazla olarak gerçekleşmiştir.   

Bu  grafik  çerçevesinde  Yönetmeliğin  nihai  para  cezası  tutarında                 

11 katlık bir artışa neden olduğu görülmektedir. Tabiatıyla bu artış, olağandışı 

bir  değişime  işaret  etmektedir.  Dolayısıyla  yaptırım  politikasının  köklü  bir 

şekilde değişeceği söylenebilir.    

                                                            

34

 Sürenin nihai para cezası içerisindeki payı 1/3’ten fazla ve baz cezayı da 2/3 oranında arttırmış. 

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ceza Yönetmeliği’nin Geçmiş …                            Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154 

 

135 

5.1.2. Ağırlaştırıcı ve Hafifletici Haller 

Đncelemeyi  biraz  derinleştirip,  hafifletici  ve  ağırlaştırıcı  unsurların  etkisine 

baktığımızda  ilginç  bazı  sonuçlar  ile  karşılaşılmaktadır.  Đncelenen  vakalarda 

ağırlaştırıcı  unsurlar  temel  para  cezasını  %20  oranında  arttırmaktadır.  “Ne 

etkilemiş?”  diye  sorulduğu  zaman  ise,  özellikle  tekerrürün  ciddi  bir  etkisinin 

olduğu  söylenebilir

35

.  Zira  ağırlaştırıcı  hallere  dair  136  milyon  TL’lik  ceza 

miktarının  107  milyon  TL’si  tekerrürden  kaynaklanmaktadır.  Đncelenen  124 

teşebbüsün, 20’si için tekerrür hali uygulanmıştır. Çimento, basın, ilaç gibi bazı 

sektörlerde  kartelleşmenin  ve  diğer  ihlallerin  yaygın  bir  şekilde  görülmesi, 

bunun temel sebebi olarak gösterilebilir

36

.  

Ağırlaştırıcı  haller  kapsamındaki  diğer  bir  faktör  olan  “incelemeye 

yardımcı  olmamak”  Konya  Otobüs,  Kozmetik  ve  Çelik  kartellerinde;  yani 

sadece  üç  vakada  karşımıza  çıkmıştır

37

.  Soruşturma  sonrası  kartele  devam  ise, 

tek  vakada;  “akü  toplama” kartelinde görülmüştür. Bu vakada, tüm teşebbüsler 

açısından ağırlaştırıcı hal uygulanmıştır.   

Hafifletici  hallerin  tutarı,  nihai  para  cezasının  sadece  %2,5’luk  bir 

kısmını  oluşturmaktadır.  Dolayısıyla  temel  para  cezası  üzerinde  pek  etkili 

olmadığı  söylenebilir.  Đhlal  konusu  faaliyetlerin  ilgili  teşebbüsün  yıllık  gayri 

safi  gelirleri  içerisindeki  payının  düşük  olması,  en  fazla  uygulama  alanı  bulan 

hafifletici  hal  olarak  karşımıza  çıkmaktadır.  Bu  hal,  Akü  karteli  (tüm 

teşebbüsler), Emaye bobin (Hes)

38

, Kozmetik (YKM ve Boyner), Konya otobüs 

(Metro)  ve  Ege  hazır  beton  (Akçansa  ve  Batıçim)  kartelleri  olmak  5  kartel 

vakasında (14 teşebbüs için) tatbik edilmiştir.  

Diğer bir hafifletici hal olan kamu otoritesinin teşviki sadece tek vakada, 

Akü  kartelinde  karşımıza  çıkmıştır.  Bazı  piyasalarda  devletin  ekonomik 

yaşamdaki  müdahalesi  dikkate  alınırsa,  muhtemelen  bu  hafifletici  neden,  bu 

                                                            

35

 Bkz. bu konuda 21.10.2002 T. ve 02-64/803-325 sayılı Reklam Yerleri karteli 

36

  Örneğin  Akdeniz  çimento,  Ege  hazır  beton,  Ege  çimento  ve  Gazete  kartellerinde  neredeyse 

kartele taraf olan tüm teşebbüsler için tekerrür hali uygulanmıştır.   

37

  Bu  dosyalardan  Kozmetik  kartelinde  Altuğ  Kozmetik  eksik  bilgi  verdiği,  Çelik  kartelinde 

Çolakoğlu ve Konya Otobüs kartelinde de Metro Taşımacılık adlı teşebbüslerin yerinde incelemeyi 

engellediği  gerekçeleriyle,  ağırlaştırıcı  hal  uygulanmıştır.  Belirtilen  bu  kararlar  dışında,  Ege 

Çimento,  Ege  Hazır  beton  ve  Gübre  (08.2.2002  T.  ve  02-7/57-26  sayılı  karar)  kartellerinde 

incelemeye  yardımcı  olmamak  halinin  söz  konusu  olduğu  belirtilmektedir  (bkz.  ARI  vd.  2008, 

s.157).  Gübre  karteli  bu  çalışmada  incelenmemiş,  diğer  karteller  açısından  ise  kararda  bu  tür  bir 

veriye rastlanmadığı için, bu hal uygulanmamıştır.       

38

  Karşı  oy  yazısından  anlaşıldığı  üzere,  Emaye  Bobin  kartelinde  Hes  Kablo  için  verilen  para 

cezası, hukuka aykırı bir şekilde tüm ciro değil, ilgili piyasa cirosu üzerinden verilmiştir.  

---