Microsoft Word 7-keremcemsanli doc

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ceza Yönetmeliği’nin Geçmiş …                            Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154 

 

129 

Yönetmelikte 

sayılan 

diğer 

hafifletici 

haller 

ise, 

Pişmanlık 

Yönetmeliği’nin  uygulanması  ile  ilgilidir.  Dolayısıyla  incelememiz  açısından 

tatbik kabiliyeti olmamıştır. 

4.  REKABET KURULU’NUN GENEL YAPTIRIM POLĐTĐKASI 

HAKKINDA DEĞERLENDĐRME 

Đncelememize  geçmeden  önce,  Rekabet  Kurulu’nun  genel  yaptırım  politikası 

hakkında  bazı  gözlemlerimizden  kısaca  bahsetmek  uygun  olur.  Bilindiği  üzere 

Kanun’un  16.  maddesi,  Kurul’a  teşebbüslerin  cirosunun  %10’una  kadar  para 

cezası uygulama yetkisi vermektedir. Bu hüküm, gerek yüksek para cezalarının 

tatbikine imkân sağlaması ve gerekse uyarlanabilir olması itibarıyla, olumlu bir 

düzenlemedir.  

Fakat Kurul’un geçmiş dönem kararları dikkate alındığı zaman, yaptırım 

politikasının  son  derece  toleranslı  olduğu  görülmektedir.  Bu  bağlamda  ciro 

üzerinden 

ağır 

para 

cezası 

verme 

yetkisi 

(%10-%7 

aralığı) 

hiç 

kullanılmamıştır

26

.  Bilhassa karteller açısından bu durum net bir şekilde ortaya 

çıkmaktadır.  Diğer  ihlaller  açısından  da  durum  farklı  değildir

27

.  Örneğin  dikey 

sınırlamalar  (anlaşmalar)  için  ihlal  kararına  nadiren  hükmedildiği  gibi,  bu 

ihtimallerde  de  çok  düşük  yüzdelerden  (cironun  %0,1’i  gibi)  para  cezası 

verilmektedir

28

.  Benzer  bir  durum  6.  maddeye  aykırı  davranışlar  açısından  da 

geçerlidir. 

Bu  başlık  altında  inceleme  konumuz  karteller  açısından  ilave  bazı 

saptamalar  yapmak  isabetli  olur.  Kartellerin,  rekabet  hukukunun  önlemeyi 

amaçladığı  temel  ihlal  tipi  olduğunda  bugün  artık  bir  mutabakat  vardır.  Fakat 

geçmiş  dönem  uygulamaya  bakıldığında,  tam  olarak  bu  durumla  bağdaşmayan 

bir yaklaşım söz konusudur. Bu tespitimizin iki gerekçesi vardır. Bunlardan ilki, 

Kurul’un  bazı  vakalarda  kartelin  varlığını  (veya  kartelin  varlığına  dair  güçlü 

delilleri)  tespit  etmesine  rağmen,  kartellere  taraf  olan  teşebbüsler  hakkında 

soruşturma açmaması ve/veya idari para cezası uygulamaktan imtina etmesidir. 

Kurul bu gibi hallerde genellikle Kanun’un 9/3. maddesinden yararlanmakta ve 

                                                            

26

 Aynı yönde bkz. ARI vd. 2008, s.150,151,161 

27

  Yukarıda  açıkladığımız  üzere  diğer  ihlaller  ile  kastedilen  kartel  dışındaki  tüm  hukuka  aykırı 

davranışlardır.  Bu  anlamda  boykot  tipi  yatay  anlaşmalar,  (yatay)  ortak  girişimler,  dikey 

sınırlamalar,  6.  ve  7.  maddelerin  ihlali  bu  kapsamdadır.  Şu  ana  kadar  7.  maddeye  aykırılıktan 

dolayı esastan para cezası verilmemiştir. Dolayısıyla bu madde açısından zaten toleranslı bir tavır 

söz konusudur. Benzer şekilde 4. maddeye aykırı olan yatay ortak girişimlerden dolayı da bilindiği 

kadarıyla bir para cezası yoktur.  

28

  Bkz.  13.3.2007  T.  ve  07-22/207-66  sayılı  3 M ve 21.2.2007 T. ve 07-14/128-44 sayılı Alarko 

kararları.  Bu  kararlardaki  para  cezalarının  ciroya  oranı  dikkate  alınırsa, Yönetmelik çerçevesinde 

belirlenecek  cezanın  (hafifletici  nedenler  çok  etkili  olmazsa)  daha  yüksek  olacağı  kolaylıkla 

söylenebilir.   

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154                                                  Kerem Cem SANLI 

 

130 

T o p lam   es as tan   kes ilen   c ez a 

(Y T L )

0

10. 000.000

20. 000.000

30. 000.000

40. 000.000

50. 000.000

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Topla m  es as ta n  k es ilen  c ez a   (Y TL )

tedbir  olarak,  teşebbüslerin  kaçınmaları  gereken  davranışı  bildirmektedir.  Bu 

yaklaşımın benimsendiği pek çok örnek karar gösterilebilir

29

. 

Đkinci  neden  ise,  ihlalin  tespit  edildiği  karteller  açısından  düşük  para 

cezalarının  verilmesidir.  Düşük  para  cezası  ile  öncelikle  kastedilen,  ciro  oran 

aralığı  dikkate  alındığı  zaman,  cezanın  alt  seviyeden  takdir  edilmesidir.  Kurul 

bazı  kararlarında  cezayı  ciro  üzerinden  yüzde  değil,  binde  kesrine  kadar 

indirebilmektedir

30

.  Keza  bazı  kararlarda  asgari  para  cezaları  tatbik  edilmiştir. 

Đncelenen  kararlarda  bu  yaklaşım  belirgin  bir  şekilde  gözlemlenebilmektedir. 

Tabiatıyla  düşük  seviyede  takdir  edilen  cezalar,  caydırıcı  olmamaktadır. 

Dolayısıyla cezalar, caydırıcılık ölçütü açısından da yetersizdir

31

. 

I nolu Grafik 

Yukarıdaki  grafik,  Rekabet  Kurulu’nun  esastan  kestiği  para  cezası 

tutarlarını  göstermektedir.  Görüldüğü  üzere  2003–2004  yıllarında  cezalar  en 

yüksek  seviyeye  ulaşmış;  fakat  bundan  sonra  genel  bir  düşüş  eğilimi 

göstermiştir.  Tabiatıyla  bu  eğilim,  her  bir  ihlal  için  mutlaka  daha  az  ceza 

kesildiği  anlamına  gelmemektedir.  Tespit  edilen  veya  Kurul’un  önüne  gelen 

ihlal sayısının azalmış olması da muhtemeldir. Ama rekabet hukuku ihlallerinde 

                                                            

29

  Üstelik  bu  uygulama  sadece  dikey  sınırlamalar  gibi,  olumsuz  etkisi  daha  az  olan  ihlaller 

açısından değil karteller açısından bile söz konusu olmaktadır. Ankara Kahveciler (5.5.2005 T. ve 

5-30/372-91 sayılı Karar), Kaş Dalış Merkezleri (7.6.2006 T ve 6-41/507-32 sayılı Karar), Alanya 

Tekne  Turu  (22.06.2006  T.  ve  06-45/570-154)  kararları  buna  örnek  gösterilebilir.  Bu  yönde 

değerlendirmeler  için  bkz.  KEKEVĐ  2008,  s.141-150.  Ayrıca  dikey  anlaşmalar  açısından  örnek 

kararlar için bkz. SANLI 2009, s.157,166,170,178. 

30

 Bkz. aşağıda 5.2. nolu başlık, Grafik no IX 

31

 Aynı yönde ARI vd. 2008, s. 150-152,161; KEKEVĐ 2008, s.149 

---