Microsoft Word 7-keremcemsanli doc

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ceza Yönetmeliği’nin Geçmiş …                            Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154 

 

119 

Yönetmelik  yayımlamıştır

1

.  2008  yılındaki  yapılan  Kanun  değişikliği  sonucu, 

Rekabetin  Korunması  Hakkında  Kanun’un  (Kanun)  16.  maddesinin  gereği 

olarak  çıkarılan  bu  Yönetmelikler,  Kurul’un  yaptırım  politikasında  yeni  bir 

döneme  girildiğine  işaret  etmektedir

2

.  Bu  yeni  dönemin  iki  önemli  özelliğinin 

olacağını düşünüyoruz.   

Đlk  akla  gelen  özellik,  yeni  dönem  cezalandırma  sürecinde,  şeffaflık, 

nesnellik  ve  tutarlılık  sağlanacak  olmasıdır.  Zira  Ceza  Yönetmeliği,  Kurul’un 

idari  para  cezası  verirken  hangi  ölçütleri,  ne  ölçüde  dikkate  alacağını  hükme 

bağlamış  ve  bu  şekilde  para  cezalarının  tamamen  serbest  ve  keyfi  bir  şekilde 

belirlenmesi  imkânını  kısıtlamıştır.  Geçmiş  dönem  Kurul  kararları  dikkate 

alındığı  zaman,  bu  son  derece  önemli  ve  olumlu  bir  adımdır.  Zira  Kurul, 

Kanun’un  öngördüğü  oran  aralığı  içerisinde  para  cezalarını  takdir  ederken 

çeşitli  ölçütler  kullanmakla  birlikte,  tutarlılık  ve  nesnellik  konusunda  tam  bir 

başarı  sağlandığı  söylenemez

3

.  Para  cezaları  çok  geniş  bir  yelpaze  içerisinde, 

pek  de  tutarlı  olmayacak  şekilde  verilebilmektedir.  Bu  adil  olmayan  sonuçlara 

yol  açabildiği  gibi,  caydırıcılığı  da  azaltmaktadır.  Yönetmelik,  Danıştay 

                                                            

1

 Bkz. RG. 15.2.2009 T. ve S. 27142 

2

 Bu değişiklikler 5728 sayılı Kanun ile (RG. 26871 S. ve 08.02.2008 T.) yürürlüğe girmiştir. 16. 

maddenin  ilgili  3-5.  fıkraları  aynen  şu  şekildedir:  “Bu  Kanunun  4,  6  ve  7  nci  maddelerinde 

yasaklanmış  davranışlarda  bulunanlara,  ceza  verilecek  teşebbüs  ile  teşebbüs  birlikleri  veya  bu 

birliklerin üyelerinin nihai karardan bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması 

mümkün  olmazsa  nihai  karar  tarihine  en  yakın  mali  yıl  sonunda  oluşan  ve  Kurul  tarafından 

saptanacak olan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde onuna kadar idarî para cezası verilir.  

Teşebbüs  veya  teşebbüs  birliklerine  üçüncü  fıkrada  belirtilen  idarî  para  cezaları  verilmesi 

halinde,  ihlalde  belirleyici  etkisi  saptanan  teşebbüs  veya  teşebbüs  birliği  yöneticilerine  ya  da 

çalışanlarına  teşebbüs  veya  teşebbüs  birliğine  verilen  cezanın  yüzde  beşine  kadar  idarî  para 

cezası verilir.  

Kurul,  üçüncü  fıkraya  göre  idarî  para  cezasına  karar  verirken,  30/3/2005  tarihli  ve  5326  sayılı 

Kabahatler  Kanununun  17  nci  maddesinin  ikinci  fıkrası  bağlamında,  ihlalin  tekerrürü,  süresi, 

teşebbüs veya teşebbüs birliklerinin piyasadaki gücü, ihlalin gerçekleşmesindeki belirleyici etkisi, 

verilen  taahhütlere  uyup  uymaması,  incelemeye  yardımcı  olup  olmaması,  gerçekleşen  veya 

gerçekleşmesi  muhtemel  zararın  ağırlığı  gibi  hususları  dikkate  alır.  Kanuna  aykırılığın  ortaya 

çıkarılması  amacıyla  Kurumla  aktif  işbirliği  yapan  teşebbüs  ya  da  teşebbüs  birlikleri  veya 

bunların  yöneticileri  ve  çalışanlarına,  işbirliğinin  niteliği,  etkinliği  ve  zamanlaması  dikkate 

alınarak  ve  gerekçesi  açık  bir  şekilde  gösterilmek  suretiyle  üçüncü  ve  dördüncü  fıkralarda 

belirtilen cezalar verilmeyebilir veya bu fıkralara göre verilecek cezalarda indirim yapılabilir.  

Bu  maddeye  göre  verilecek  idarî  para  cezalarının  tespitinde  dikkate  alınan  hususlar,  işbirliği 

halinde  para  cezasından  bağışıklık  veya  indirim  şartları,  işbirliğine  ilişkin  usul  ve  esaslar 

Kurulca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.”  

3

  ARI  H.,  KEKEVĐ  G.  ve  AYGÜN  E.  (2008),  Rekabet  Kurulu’nun  Kartellere  Uyguladığı  Para 

Cezalarının  Değerlendirilmesi,    Rekabet  Hukukunda  Güncel  Gelişmeler  Sempozyumu  VI  Kitabı 

içinde,  Rekabet  Kurumu  Yayını,    s.145;  KEKEVĐ  G.  (2008),  ABD,  AB  ve  Türk  Hukukunda 

Kartellerle  Mücadele,  Lisans  Üstü  Tez  Serisi,  Rekabet  Kurumu  Yayını,  no:  213,  Ankara,  s.148; 

ayrıca bkz. aşağıda 4 numaralı başlık   

---

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rekabet Dergisi 2009, 10(4): 117-154                                                  Kerem Cem SANLI 

 

120 

denetimi  de  dikkate  alındığı  zaman,  büyük  olasılıkla  bu  olumsuzluğu 

giderecektir

4

.  Nitekim  Yönetmeliğin  genel  gerekçesinde  bu  husus,  amaçlardan 

biri olarak zikredilmiştir (bkz. m.4).      

Yönetmeliklerle  gelen  dönemin  ikinci  özelliği  ise,  rekabet  hukuku 

ihlalleri  ve  özellikle  karteller  ile  mücadele  konusunda  daha  katı  bir  yaptırım 

politikasının benimsenecek olmasıdır. Bu yargıya varılmasının iki temel nedeni 

vardır. Bunlardan ilki Yönetmelik hükümlerinde, para cezasının belirlenmesinde 

esas  alınan  asgari  ciro  yüzdelerinin,  Kurul  kararlarında  benimsenen  oranların 

üzerinde olmasıdır. Bu durum, Kurul’un toleranslı yaptırım politikası nedeniyle 

karteller  gibi  bazı  tip  ihlaller  açısından,  ilk  bakışta  dahi  fark edilebilmektedir

5

. 

Đkinci  neden  ise,  Ceza  Yönetmeliği  ile  birlikte  yürürlüğe  sokulan  Pişmanlık 

Yönetmeliği’dir.  Pişmanlık  Yönetmeliği’nin  etkin  bir  şekilde  uygulanması 

ancak caydırıcı para cezalarının tatbik edilmesi ile mümkün olur. Bu da pratikte 

daha ağır para cezalarının uygulanması anlamına gelmektedir.    

Đşte  bu  çalışma,  Ceza  Yönetmeliği’nin  maddi  hukuk  ihlalleri  nedeniyle 

tatbik  edilen  para  cezalarında  nasıl  bir  fark  yaratacağı,  bu  farkın  caydırıcılığa 

hizmet  edecek  ölçüde  esaslı  olup  olmayacağı  sorunlarını  ele  almaktadır.  Bu 

amaçla,  Ceza  Yönetmeliği  hükümleri  kartel  kararlarına  uygulanacak  ve 

Yönetmeliğin  tatbik  edildiği  bir  ihtimalde,  ceza  miktarının  ne  olabileceği 

belirlenecektir.  Bu  şekilde  Ceza  Yönetmeliği’nin  pratikte  yaptırım  politikasını 

ne  ölçüde  değiştireceği  ve  caydırıcılık  amacına  hizmet  edip  etmeyeceği 

hakkında  bir  fikir  sahibi  olmak  mümkün  olacaktır.  Bu  çalışma  ile  varılacak 

sonuçların,  gerek  Rekabet  Kurumu  (Kurum),  gerekse  teşebbüsler  açısından 

önemli olduğunu düşünüyoruz.  

Yönetmelik olaya uygulanırken, tabiatıyla bu hükümlerin yorumlanması 

zaruri  olacaktır.  Bu  bağlamda  bu  çalışma  ile  sağlanacak  diğer  faydalar, 

Yönetmelik  hükümlerinin  ne  şekilde  yorumlanması  gerektiği  ve  belki  de  bu 

yorum esnasında çıkabilecek sorunların gündeme getirilmesi olacaktır.   

                                                            

4

  Burada  önemli  bir  özellik,  Kanun  gereği,  para  cezalarının  bağlayıcı  bir  hukuk  metnine  göre 

belirlenecek  olmasıdır.  Daha  açık  bir  ifade  ile  Kanun  koyucu  Avrupa  Birliği  Hukukunda  olduğu 

üzere  bir  kılavuz  (Guidelines  on  the  Method  of  Setting  Fines  Pursuant  to  Article  23/2(a)  of 

Regulation  no  1/2003,  2006/C  210/02)  ile  cezaların  belirlenmesi  yöntemini  tercih  etmemiştir. 

Tabiatıyla bu durum, yargı denetimi nedeniyle Rekabet Kurulu’nun takdir yetkisini, Yönetmeliğin 

ve hukukun çizdiği sınırlar çerçevesinde kullanmasını gerektirecektir.  

5

  Bu  konudaki  değerlendirmeler  için  bkz.  aşağıda  5  numaralı  başlık  ve  ayrıca  dikey  anlaşmalar 

açısından  SANLI  Kerem  Cem  (2009),  Rekabet  Kurulu’nun  Kararları  Işığında  Eşik  Sisteminde 

Dikey  Anlaşmalara  Olası  Yaklaşım,  Kerem  Cem  SANLI  (der.)  Rekabet  Hukuku  ve  Dikey 

Anlaşmalar Kitabı içinde, XII Levha Yayınları, Đstanbul 2009. Bkz. kartel anlaşmaları bakımından 

aynı yönde: ARI vd. 2008, s.150-153.  

---