58 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
2. dörtlükte ilk dizede “şan alsõn” yerine “şen olsun” getirilirse daha anlamlõ o-
lur. Bir de 3. dörtlüğün
Koç
yiğidin koluna şahbaz gelir
şeklindeki ilk dizesi de
Koç
yiğit koluna şahbazlar gelir
olarak düzeltilmeye muhtaçtõr.
234- 171/2/1-2 “ dersen de” kelimeleri “derisen” yapõlmalõdõr. Aynõ şiirin 4.
kõtasõnda da hem hece, hem de anlam bozukluklarõ vardõr. 2. dizedeki hece ek-
sikliği manaya da uygun olarak “Kamer de” şeklinde başlatõlarak düzeltilmeli-
dir. 3. dizedeki bozukluk da “Eşe yörüyşüyle” yapõlõrsa, giderilmiş olur.
235- 174/1/1. dize
Düğmeler diktireyim lâl ü mercandan
şeklinde olup hece sayõsõ ve durak bakõmõndan bozuktur. O zaman dizeyi
Düğmeler diktirem la’l ü mercandan
şekline getirirsek söz konusu hatalar düzeltilmiş olur.
236- 183/2/4. dize “ Kõrõnõza” kelimesiyle başlatõlmõş. Kõrõ kelimesinin bura-
da işi yoktur. Manaya dikkat edilirse kelimenin “Kõrmõzõ” olmasõ gerektiği görü-
lecektir.
237- 183/3. dörtlükte kafiye açõsõndan düzeltilmesi gereken hususlar vardõr.
Sakaoğlu bunlarõ bilseydi düzeltirdi diye düşünüyorum. Dörtlük,
Karlõ karlõ dağlardan aştõğõm
Soğuk soğuk sulardan içtiğim
Elvan elvan düğmelerin çözdüğüm
Şimdi ince bele kol ister gönül
şeklinde alõnmõştõr. “Aştõğõm” ve “içtiğim” kelimelerindeki ş,ç sesleri ile kafiye
yapõlmõş. Bu normaldir. Ama Toroslar’da, Karaca Oğlan’õn coğrafyasõnda “içti-
ğim” kelimesinde zorlama yapõlmadan “iştigim” kullanõlõşõ yaygõndõr. Bu keli-
menin ç’sini ş yaparak kafiyelerde bir akõcõlõk, tam bir uygunluk sağlanabilir. 3.
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 59
dizenin kafiye kelimesi “çözdüğüm”e gelirsek, zorlama olduğu açõktõr ve kafiye
söz konusu değildir. Eğer Sakaoğlu “çözdüğüm” kelimesinin yerine, onunla
aynõ anlamda bir kelime bulabilseydi herhâlde durumu sayfalarca not düşerek
anlatõrdõ. Bulamamõş. Bu hususlar, tabiîdir ki kolay değildir, Anadolu
Türkçesini, Türkçenin söz varlõğõnõ iyi bilmekle alâkalõ hususlardõr. İşte “aştõ-
ğõm/iştiğim” kelimeleriyle kafiye olabilecek “çözdüğüm” kelimesiyle aynõ an-
lamda bir kelime: “şeştiğim” veya “çeştiğim”. Şeş-: çöz- anlamõndadõr. Söz konu-
su dörtlüğün kafiye kelimelerini burada yeniden “aştõğõm/iştiğim/şeştiğim”
şeklinde yazarsak hatanõn giderilmiş olacağõ görülecektir.
238- 188/1/3
Alnõ perçemli kulağõ küpeli
dizesinde ciddi bir problem vardõr. Düzeltiverelim:
Alõnõ perçemli kulak küpeli
239- 189/2/1
Çaylak
sõğõn gibi göllerden kalkar
şeklinde olan dizede “sõğõn”õn uçucu bir hayvan olduğu anlaşõlmaktadõr. Çünkü
gölden kalkmak söz konusudur. Sözlükte kelimeye “ Çatal boynuzlu iri ve benekli
geyik, dağ keçisi” manasõ verilmiş. Kelimenin her ne kadar “geyik” anlamõ varsa
da, bu dizede “kuş sürüsü” anlamõnda olduğu açõkça görülmektedir. “Sõğõn”
kelimesi Gavur Dağõ-Osmaniye’de hâlen de “kuş sürüsü” anlamõnda kullanõl-
maktadõr (Derleme Sözlüğü, C.X, s. 3603). Aynõ şekilde çaylak kelimesine de
sözlükte mana yanlõş olarak verilmiş.
240- 190., 194. şiirlerde yine “eder”ler söz konusudur. 203. şiirdeki “der” ke-
limesi de “söyler” veya “eydür” yapõlõrsa hece ve durak bozukluğu giderilmiş
olur.
241- 194/3/3. dize
Mevlâm derdime sen bir derman eyle
şeklinde düzeltilmelidir.
60 • TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
242- 195/1/3’teki
Korkarõm ki nazlõ yârin öcünden
dizesi
Korkarõm ki nazlõ yârin ucundan
olarak düzeltilmelidir. Ucundan “sebebinden” anlamõndadõr. Son dörtlükteki
“ güdem” kelimesi de “ giden” olmalõdõr.
243- 196/1/4’te yer alan
Ayrõlõk derdine doyamadõğõm
dizesindeki son kelimenin mana açõsõndan bakõlõnca yersiz olduğu görülecektir.
Kelime “döyemediğim” yapõlmalõdõr. Daha önce de söylediğim gibi söz konusu
kelime sözlüğe alõnmalõ, dize de
Ayrõlõk derdine döyemediğim
şeklinde düzeltilmelidir. Aynõ şiirin ikinci dörtlüğünün ilk dizesinin kafiyeyi
bozan “dolmuş” kelimesi “varmõş” olarak düzeltilmeli, kafiyedeki uygunluk sağ-
lanmalõdõr.
244- 205/1/4. Manasõz olarak karşõmõza çõkan bu dize Sakaoğlu’nun kita-
bõnda
Ağlama hey gözü yaşõn sevdiğim
olarak görülmekte olup
Ağlama sil gözün yaşõn sevdiğim
şeklinde düzeltilmelidir.
245- 210/2/1.
Türlü
cefalar
kõlar canõma
dizesi hece sayõsõ olarak eksiktir.
TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI DERGİSİ • 61
Türlü türlü cefâ kõlar canõma
olarak düzeltilmelidir.
246- 210/4/1. ve 2. dizelerden ilkinde yine “ eder” söz konusudur. İkincisin-
de gördüğümüz “hergiz” kelimesi sözlükte yanlõş olarak anlamlandõrõlmõş olup
kelimenin anlamõ “asla” olarak düzeltilmelidir. İleride sözlük kõsmõnda yüzlerce
defa göreceğimiz gibi, kelimelere rast gele anlam verilmemelidir.
247-212/1/1. dize, takdim tehir yapõlarak,
Şunda göründü bir yavru gözüme
olarak düzeltilmelidir. 2. dörtlüğün ilk dizesindeki “çõkmõşlar” kelimesi de daha
sonraki mõsralarda görülen “ tutmuşlar/etmişler” kelimeleriyle kafiyeli olmasõ
için “gitmişler” şeklinde düzeltilmelidir. 3. dörtlükteki 3. dize de mana ve hece
sayõsõ açõsõndan,
Şirin’im gitti de ona yanarõm
gibi uygun hâle getirilmelidir.
248- 213/4/2. dize,
Mevlâm
öğmüş yaratmõş gökte melekten
şeklinde yanlõştõr.
Mevlâm
öğmüş de yaratmõş melekten
olarak düzeltilmelidir.
249- 217/3/3. dizedeki “ ördemden” kelimesinin manasõ sözlükte verilme-
miştir. Eğer kök “örd” olarak düşünülmüşse mana uymamaktadõr.
250- 225/3/1-2. dizelerde hatalar görülmektedir. İlk dizedeki “alç’ olur” ifa-
desindeki hece düşmesi, manaya da bakõnca “al’ç olur” şeklinde olmalõdõr. Ke-
limenin “alõç” olduğu aşikârdõr, ayrõca sözlüğe de alõnmasõ gerekir. İkinci dize-
deki eksiklik de “”bozkurdlar” kelimesi “bozkurdlarõ” yapõlõrsa giderilir. Anlam
da bu şekilde bir düzeltme istemektedir.
251- 226/1. dörtlükte kafiye açõsõndan müdâhale edilmesi gereken hususlar
vardõr. Sakaoğlu kõtayõ,
Dostları ilə paylaş: |