38
köynəklərimin yaxasını dəyişdirməli idim. Çünkü
vəkillər ingiltərə yasalarına uyqun olaraq geyinməli
idilər. Köynəyi hər gün dəyişməsəydim də iki
gündən bir dəyişməli idim. Köynək xərci həddindən
artıq çox idi. Daha az para xərclənsin deyə, özümə
paltaryuma
məlzəmələri aldım. Paltaryuma ilə ilgili
bir də bir kitab aldım. Bu kitabın içindəki bilgiləri
xanımıma oxuyub anlatdım. Əlbəttə ki, bütün bu
işlər vaxtımı çox alsa da, ancaq mənə xoş gəlirdi.
Birinci dəfə özüm öz yaxalığımı yumağımı heç
unutmuram.
Yaxalığa həddindən artıq parlatıcı
maddə vurmuşdum. Ütü də yetərincə isti deyildi
çünkü yandıracağımdan qorxurdum. Yaxalıq düm-
düz dursa da
parlatıcı maddə damırdı. Mən elə o
yaxalıqla məhkəməyə getdim və mənim bu
görüntümü
hər kəs məsxərə edib gülməyə başladı.
Ancaq artıq o günlərdə hər növ məsxərə gülüşlər
qarşısında dözə biləcək ruhi möhkəmliyim
sabitlənmişdi.
•
Paltaryuma
qonusunda
bağlılığımı
ortadan
qaldırdıqdan sonra saçlarımı kəsdirmə ilə ilgili də
öz-
özümə girişimlərdə bulundum. Bərbərə uğramaq
istəmirdim. İngiltərəyə gedən hər kəs orada ən az
üzünü qırmağı öyrənir. Ancaq kimsə öz saçlarını
özü qısaltmanı öyrənməz. Mən bunu da özüm etmək
istəyirdim. Peruryada bir dəfə ingilis bir bərbərin
yanına getdim. O, kibirli bir biçimdə mənim
saçlarımı qırxmaqdan imtina etdi. Çünkü əllərinin
“rəngli” adamın saçlarına toxunmasını istəmirdi.
Onun bu davranışı məni çox üzdü. Həmən bir
saçqırxma makınası alıb güzgünün önündə öz
saçlarımı kəsməyə başladım. Başımın ön tərəfinin
tüklərini yaxşı kəsmişdim, ancaq arxa tərəf bərbad
39
durumda idi.
Yenə də bu durumumla məhkəməyə
getdim. Orada
kılar mənim bu durumuma həddindən
artıq güldülər. Biri dedi: “Qandi, saçlarına nə oldu?
Sanki saçlarını sıçanlar didmiş!” Mən də dedim: “
Yox, ağdərili bərbər mənim saçlarımı qırxacaq
dərəcədə özünü alçaltmadı. Mən də öz saçlarımı
özüm qırxmağı tərcih etdim. Yaxşı qırxmamışamsa
da önəmli deyil.” Mənim bu cavabım dostlarımı
şaşırdı. Əlbəttə mənim saçlarımı qırxmaqdan imtina
edən bərbərin günahı yox idi. Çünkü mənim
saçlarımı qırxsa idi, böyük olasılığa görə bir çox
müştərisini itirərdi.
•
Boer
savaşı başladığında onlara qarşı məsuliyət
duyqusu hiss edirdim.
Ancaq o zaman düşünürdüm
ki, öz duyqularım əsasında davranmağa hüququm
yoxdur.
Bu haqda “Güney Afrikada
Satyaqrahan
ın tarixi”
1
adlı kitabımda çox geniş
şəkildə yazmışam. O mövzuları burda təkrar
yazmaq istəmirəm. Kimsə maraqlanarsa, o kitabı
oxuya bilər. Burada sadəcə bunu demək istəyirəm
ki, bu savaşda İngiltərəyə vəfadarlıq duyqusu
ingilisləri
dəstəkləməyimə
səbəb
olurdu.
Düşünürdüm ki, ingilis yasaları əsasında öz haqqımı
və digərlərinin hüquqlarını qorumağa çalışaramsa, o
zaman İngiltərənin də mənafeyini savunmalıyam. O
zaman
böylə düşünürdüm ki, Hindistan öz
azadlığını ancaq İngiltərə imperatorluğunun içində
əldə edə bilər. Bu üzdən də bir çox yaxın
Hindistanlı arxadaşlarımı bir yerə toplayıb Boer
1
Satyaqraha, əslində doğruluğun yanlısı olmaq deməkdir. Ancaq Qandi bu
sözü özünəxas biçimdə qeyri—aqressiv dirəniş və savaş yöntəmi kimi
seçmişdir.
40
savaşının yaralılarını daşımaqda hökumətə yardımçı
olmalarını istədim.
•
Hindis
tanlıların Güney Afrikadakı bu fədakarlıqları
doğruya ulaşmanın yeni mərhələsini qarşımızda
açmışdı. Doğruluq (həqiqət) böyük ağac kimidir. Nə
qədər çox suvarılsa bir o qədər də çox bar verər.
Doğruluq mədən kimidir. Nə qədər çox dərininə
varılsa, daha çox qiymətli əşyalar tapılar. Bütün
bunlar da yeni xidmət imkanlarını xidmət etmək
istəyənlərə göstərər.
•
İnsan və onun əməlləri bir-birindən ayrı iki
məsələdir. Yaxşı və xeyir işləri hər zaman
alqışlamaq, pis işləri də danlamaq gərəkir. Yaxşı və
ya pis işi görənlər etdikləri əməlin ölçüsünə görə ya
təqdir ya da tənqid edilməlidirlər. “Günaha nifrət
etmək lazımdır, günahkara deyil.” Bu,
anlaşılması çox asan, ancaq əməl edilməsi çox çox
çətin bir məsələdir. Zatən bu üzdən nifrət və kin
zəhərləri dünyanı doldurmaqdadır. Ahimsa doğrunu
aramanın əsasıdır. Gün keçdikcə, mən bu gerçəyi
daha da dərindən qəbul edirəm ki, doğrunuarama
ahimsa
ilkəsinə dayanmazsa, heç bir önəmi yoxdur.
Yanlış bir durum və basqıcı uyqulama qarşısında
dirənmək çox doğrudur. Ancaq bu sistemi
uyqulayanlara qarşı saldırıya keçmək insanın öz
nəfsinə qarşı savaşmasıdır, öz həm cinsinə qarşı
çıxmasıdır. Çünkü biz hamımız insanıq. İçimizdə
olan tanrısal imkanlar sonsuzdur. Bir insanı
dəyərsiz görmək, onda olan Tanrını dəyərsiz
görməkdir. Bu yanaşma bütün dünya və insanlıq
üçün zərərlidir.
•
Həyatımdakı müxtəlif olaylar müxtəlif insanlar və
siniflərlə tanış olmağıma səbəb olurdu. Həyat
Dostları ilə paylaş: |