Mehnatni tashkil etish va me‘yorlashtirish tuychiyeva o. N

20.09.2023
Mehnat taqsimoti va kooperatsiya
Reja:

1. 
   Mehnat taqsimoti to’g’risida tushuncha.
   
2. 
   Mehnat kooperatsiyasining mohiyati va turlari.
   

Mehnatni ilmiy tashkil qilish mazmunini quyidagi yo’nalishlar tashkil etadi:

• 
  Mehnatni taqsimlash va kooperatsoyalash shakllarini tanlash
  
• 
  Mehnat usullarini takomillashtirish
  
• 
  Ish joylarini to’g’ri tashkil etish mehnat sharoitini yaxshilash, mehnat va dam olish rejimlarini oqilona tashkil etish
  
• 
  Ijodiy aktivlikni rivijlantirish va ongli mehnat intizomini tarbiyalash
  
• 
  Kadrlar tayyorlash va ularning malakasini oshirish
  
• 
  Mehnarni me`yorlash va rag’batlashtirish.
  

Mehnat jarayonlari har doim umumiy holatda taqsimlanishi zarur.

Mehnat taqsimoti har xil mehnat turlarining bir biridan ajratilishini pirovardida mehnat faoliyati bilan bandlikni tushuniladi.

Umumiy holatda mehnat taqsimoti 3 turga ajarladi:

1. 
   Umumiy mehnat taqsimoti;
   
   1. 
      Tarmoqlar doirasida taqsimlanishini kozda tutiladi.
      
2. 
   Qisman taqsimot;
   
   1. 
      Bo’laklarga bo’linib ketishishi
      
   2. 
      Xususiy taqsimot;
      

Ishning mohiyati va ruriga qarab mehnat taqsimoti quyidagi shakllarga bolinadi:

• 
  Funksional
  
  • 
    Bajaradigan funksiyasi (ishi)ga qarab
    
• 
  Professional yoki kasbiy
  
  • 
    Sanoatda bandlar:
    
    • 
      Rahbarlar – aniq maqsadni qoyish va uni amalga oshishini tartiblovchi, mativatsiya beruvchi, butun ishlab chiqarish nazoratchilari, ...
      
      • 
        Direktor
        
      • 
        Bosh iqtisodchi
        
      • 
        Bosh buxgalter
        
      • 
        tasischilar
        
    • 
      Mutahasislar – mehnat faoliyati bo’yicha nazariy bilimlarni o’zlashtirganlar
      
      • 
        Energetik
        
      • 
        Iqtisodchi
        
      • 
        
    • 
      Xizmatchilar
      
      • 
        Shafyor
        
      • 
        Operator
        
      • 
        Kassir
        
    • 
      Ishchilar
      
      • 
        Asosiy
        
        • 
          Bevosita ishlab chiqaruvchilar
          
      • 
        Yordamchi
        
        • 
          Santexnik
          
        • 
          elektrik
          
    • 
      Kichik xizmat korsatuvchilar
      
      • 
        Farroshlar
        
      • 
        Gardirofshiklar
        
    • 
      Qorovullar
      
      • 
        Xavf xatarlardan himoyalovchilar
        
    • 
      O’quvchilar
      
      • 
        Ish o’rganuvchilar
        
      • 
        8 soat ishlay olishmaydi bular
        
      • 
        Sinov muddatda ishlovchilar
        
  • 
    
  • 
    Noishlab chiqarishda band bo’lganlar
    
    • 
      Yordamchi xojaliklar
      
      • 
        Bog’bon
        
      • 
        Oshpazlar
        
  • 
    
• 
  Texnologik
  
• 
  Malaka boyicha mehnat taqsimoti
  

Funksianal mehnat taqsimoti turli mehnat jaratonlarini bir biridan ajratish va tegishli ixtisoslikdagi ishchi xodimlar orasida taqsimlashni ko’zda tutadi

Funksional mehnat taqsimoti xodimlarni funksional juhardan bir xil furuhlarga bolishni o’z ichiga oladi, ularning har biri ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirishdagi roli bilan ajralib turadi.