Magиstrатура mяrkяzи hüseynzadə FƏrrux yasəF
Yüklə 0,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
Qalvanik örtüklərdə örtüyün qatmı pozmamaq və məmulatm xarici görünüşünü pisləşdirməmək şərtilə cərəyankeçirən kontaktlar yerində əhəmiyyətsiz izlər ola bilər. Süfrə açma və int eryerin bəzədil-mə əşyalarmın savatlanmış örtüklərində beşdən artıq səpələnmiş boşluqlar olmamalıdır. Məmulatrarda qaynaqlanmış və lehimlənmiş bənd yerləri - kip, hamar, yandırmalar olmadan, mənıulatm üz tərə-fində bəndlər olmadan - hazırlandığı ərintinin rənginə yaxm çalarda olmahdır. Məmulatm üzərində ştamplanmış, zərb olunmuş, zərgərlik (filiqran), kəsmə və həkk edilmiş şəkillər aydm şəkilli olmalıdırlar. Qoymalar - sağanaqda hərəkətsiz bərkidilməli, bu halda qoymanm düşməsi istisna olunmalıdır. Müvafiq bərkitmələrin krapanları və kornerləri quraşdırılmalı, onlarm sonucları isə qoymalarm üzərinə kip sıxılmalıdır. Kastalarm bütöv bərkidilmələrində qoymaları run-dista üzrə ara vermədən kip sıxırlar. Qrizantla bəzədilən qrizant şəkli aydm və qırıhnalarsız olmalıdır. Mirvaridən, mərcandan, kəhrəba-dan, balıqqulağmdan, xırda məmulatlar hazırlamaq üçün daşlardan qoymaları bütöv bərkitmə üə birgə yapışqanla və yaxud yapışqanla və ştpftlə möhkəmləndirməyə yol verilir. Məmulatlardakı qıfıllar özbaşma açılmanı istisna etməlidir. Sırğa və broşlarm bərkitmə detal-larmm konstruksiyalarmı istismar zamanı məmulatlarm düzgün vəziyyətini təmin etməlidirlər.
26
ФЯСИЛ 2. ZƏRGƏRLIK MƏMULATLARININ АРАШДЫРЫЛМАСЫ VƏ EKSPERTIZASI 2.1. Zərgərlik məmulatlarinin ekspertizasi Zərgərlik məmulatiarınm əmtəəşünaslıq ekspertizası Qiymətli və yarımqiymətli daşlar Qiymətli və yarımqiymətli daşlarm nomenklaturası kifayət qədər böyükdür. Azərbaycamn XİF (7103-cü əmtəə mövqeyinə izahatlarda) bu məmulatlarm 50 növündən və 100 növ müxtəlifliyindən artığı adlandırılmışdır. Qəbul edildiyi kimi, zərgərlik daşları spesifık xassələrə malik olan və bunlara görə zərgərlik sənayesində zinət və bədii-dekorativ məmulatlarm hazırlanması üçün (işlənmədən sonra) istifadə oluna bilən minerallar adlanır. Onlarm estetik qiymətinə səbəb olan xassələ-rinin sırasma aiddir: şəffafiıq, parıltılıq, daşm rəngi, şüanı smdırma qabiliyyəti, eləcə də digər xassələri və kombinasiyaları. Daşın üstün xüsusiyyətləri və modanm tələbləri onun bazar qiymətini müəyyən edir. Qiymətli daşlarm az yayılması onlara xüsusi cazibədarlıq verir, mineral əmələgəlmə prosesinin və yataqlanmn işlənməsinin və özünü biruzə verməsinin mürəkkəbiiyilə əlaqədar olaraq çətinliklə aşkar edilməsi onlarm yüksək qiymətini müəyyənləşdirir. Qiymətli daşlar ən bahalıdırlar. Daş yuxarıda sadalanan tələblə-rə cavab verməyəndə, o, az qiymətli, daha da adi olur. Müxtəlif səbəblərdən asıh olaraq qiymətli daşlara olan tələblər daim dəyişir və bu səbəbdən onlar şərtidir. Bu şərtilik moda və qiymətlə müəyyənləş-dirilir və daşm keyfiyyəti və rəngi ilə əlaqədardır, yəni modada olan daşm qiyməti qalxrr və müvafiq surətdə keyfiyyətinə (nöqsanlarm sayma, çatlara) və rənginə, onun bərabərliyinə və intensivliyinə yük- sək tələblər qoyulur. Qiymətli daşlarda xüsusi xassələr müxtəlif dərə-cədə ifadə edilir. Məsələn, yüksək bərkliyə mahk olan yekrəng almaz-lar daha qiymətli hesab 27
olunurlar, eyni zamanda dispersiyası və şüşə parıltısı zəif ifadə edilmiş berilliumlarm və korundların qiyməti onla-rm rəngi ilə müəyyən edilir. “Zərgərlik” termininə həm qiymətli, xırda məmulat hazırlamaq üçün minerallar, həm də təbii minerallarm sintezləşdirilmiş analoq-larmı və təbiətdə olmayan kimyəvi birləşmoləri - gianiti, ittroalümin qraniti aid etmək təklif olunur. Xırda məmulatlar hazırlamaq üçün daşlarm başlıca fərqlən-dirici xüsusiyyəti - gözəl rəngi və maraqlı dekorativ şəklidir. Xırda məmulatlar hazırlamaq üçün daşlar, adətən xırda dənəvari və gizli kristallik aqreqatlarla təqdim olunur və yaxşı işlənməyə təsirli olur. Cilalanmış şəkildə xırda məmulatlar hazrrlamaq üçün rəngli daşlar daşkəsən məmulatlarm istehsalı üçün tətbiq olunur. Onlardan vaza-lar, mücrülər, heykəlciklər hazırlayırlar. Ən gözəl və nadir daşları zərgərlik məmulatlarına qoymalar və muncuqlar hazırlamaq üçün tətbiq edirlər. Çalarhğı və qəşənglik müxtəlifliyi səbəbindən xırda məmulatlar hazırlamaq üçün daşları bədii-mozaika işlərində, ən geniş yayılmış müxtəlif növlərini isə memarlıq-üzlük materialı kimi tətbiq edirlər. Yerli və xırda ədəbiyyatda dərc olunan məlumatlara əsasən, hal-hazırda zərgərlik sənayesində zərgərlik məmulatları hazırlamaq üçün 2000 məşhur mineral növlərihdən -təxminən 200-ü, o cümlədən qiymətli daşlar kimi, təxminən 70-i (3%-ə yaxm)istifadə olunur. Sonunculara gözəl rəngi və kifayət qədər möhkəm olan təmiz və şəffaf növlü müxtəlif minerallar və yaxud əlavələrlə, minerallar aid-dir, məsələn, uiduzlu yaqutlar, göy yaqutlar (sapfirlər), kvas-lifii ame-tist, keçigöbələyi, pələng gözü. İndi qiymətli daşlara təkcə əlvan daş əlamətli yeni növlər (sarımtıl-yaşıl brilyant) yox, işləmə üçün yararh olan, çoxdan məşhur minerallarm müxtəlif şəffaf növləri də aiddir: spodumenin müxtəlif növləri (bənövşəyi və çəhrayı-kunsit, yaşıl- qiddenit), sarı, qəhvəyi və bənövşəyi-göy skapolit, zümrüd-yaşıl qros-sulyar və çox sayda başqalan. Ticarətdə və qiymətli metallardan olan
məmulatlarm pərakəndə qiymətlərinin qüwədə olan preyskurantlarmda və satmalma preysku-rantlarmda qəbul edilmiş təsnifat üzrə daşlar qiymətli, yarımqiymətli və xırda məmulatlar Yüklə 0,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|