Rozwijanie wrażliwości moralnej
Uczeń:
Wyjaśnia praktyczny charakter etyki na podstawie interpretacji sofistycznego stanowiska. Omawia znaczenie relatywizmu w epistemologii i etyce.
Charakteryzuje stanowisko Protagorasa oraz Gorgiasza, omawia zasadę homo-mensura.
Formułuje argumenty przemawiające za słusznością stanowiska prezentowanego przez sofistów i przeciwko niemu. Interpretuje stanowisko sofistów w kontekście współczesnej rzeczywistości.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład
labirynty słów
rozmowa kierowana
|
schemat ćwiczenia do zastosowanej metody
słownik języka polskiego
|
|
30. „Bezmyślnym życiem żyć człowiekowi nie warto” – w pogoni za cnotą – Sokrates
|
3
|
Zmiana etosu greckiego od bohatera do obywatela, pitagorejski „rachunek sumienia”, moralizm, arete jako dzielność szczególna dla
danego człowieka, życie i śmierć Sokratesa, sokratejski przewrót w pojmowaniu cnoty, metoda elenktyczna i majeutyczna, intelektualizm etyczny, daimonion, Sokratejska troska o duszę i jej współczesna interpretacja, intuicja moralna, samowystarczalność etyczna a szczęście, argumenty za intelektualizmem etycznym i przeciw niemu, definiowanie pojęć moralnych.
|
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
Rozwijanie wrażliwości moralnej; umiejętności lepszego poznania siebie i rozwijania własnej tożsamości
Podjęcie samokontroli i pracy nad sobą
Znajomość pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Wskazuje i omawia przykłady intuicyjnego rozpoznawania dobra. Definiuje pojęcie rachunek sumienia. Objaśnia ideę doskonalenia siebie, wskazuje jej źródła. Charakteryzuje oraz interpretuje postawę i poglądy Sokratesa dotyczące istoty człowieka i celu działania.
Dowodzi troski filozofa o dobro człowieka w kontekście dobra duszy. Definiuje pojęcia cnota (arete), daimonion.
Omawia intelektualizm etyczny. Formułuje argumenty przemawiające za słusznością tego stanowiska i przeciwko niemu. Zna i rozumie pojęcie uwewnętrznienie szczęścia. Wskazuje istotę i elementy metody elenktycznej. Interpretuje metaforę zawartą w pojęciu metoda majeutyczna. Omawia pojęcie moralizm. Ocenia wartość postawy i poglądów Sokratesa, również w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
piramida wniosków
wywiad
|
formularz „Piramidy wniosków” dostosowany do omawianych treści
|
|
31. Analiza fragmentu dzieła Platona „Obrona Sokratesa”
|
1
|
Argumenty za i przeciw postawie Sokratesa, dzielność według Sokratesa, intelektualizm etyczny i moralizm, samotność jako cecha ludzi wybitnych.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra i zła
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Analizuje tekst „Obrony Sokratesa”. Wskazuje tezę i argumenty. Omawia postawę filozofa, podaje argumenty za jej przyjęciem i przeciwko niej. Wyjaśnia pojęcia moralizm i dzielność. Poddaje analizie intelektualizm etyczny. Wykorzystuje wiadomości omawiane na poprzedniej lekcji.
Wyszukuje istotne treści w tekście.
Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
„I ja tam byłem”
Drama
praca z tekstem
|
podręcznik
ewentualnie kartki z dodatkowym tekstem do analizy
|
W zależności od tempa pracy i możliwości grupy można wykorzystać dodatkowo inne fragmenty dzieł Platona, istotnych z punktu widzenia zagadnień omawianych na lekcji.
|
32. „Platon, czyli dlaczego” (W. Szymborska)
|
3
|
Platon – życie i dzieło; monizm i dualizm ontologiczny, koncepcja idei i koncepcja duszy; cnoty: mądrość, odwaga, umiarkowanie i sprawiedliwość; znaczenie Dobra, Piękna i Prawdy; miłość według Platona; metafizyczne uzasadnienie powinności moralnej; metafora jaskini jako opis kondycji człowieka; idealizm jako przyrównywanie rzeczywistości do idei; analiza fragmentów „Państwa” (metafora jaskini) i „Uczty” (opowieść Diotymy o miłości).
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Omawia życie i dzieło Platona.
Wyjaśnia pojęcia: monizm oraz dualizm ontologiczny (w opisie bytu i człowieka). Wskazuje nowatorskie ujęcie opisu świata dokonanego przez Platona. Omawia koncepcję idei i koncepcję duszy. Wskazuje cechy idei. Podaje przykłady idei matematycznych i moralnych. Wskazuje przykłady postrzegania świata poprzez idee w życiu codziennym.
Wyszczególnia i interpretuje cnoty: mądrość, odwagę, umiarkowanie i sprawiedliwość. Wykorzystuje sformułowania cnót platońskich w odniesieniu do współczesnej rzeczywistości. Interpretuje mit jaskini.
Objaśnia koncepcję miłości pojmowanej jako przyciąganie człowieka przez to, co wyższe (idealne).
Interpretuje fragmenty „Państwa” i „Uczty” w kontekście omawianych zagadnień.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu poglądów.
|
wykład z prezentacją
piramida wniosków
wywiad
praca z tekstem
|
podręcznik
formularz „piramidy wniosków” dostosowany do omawianych treści
fragmenty tekstów dotyczących Platona
arkusz papieru
flamastry
|
|
33. Arystoteles
|
2
|
Życie i dzieło Arystotelesa, trzy poziomy duszy: roślinna, zwierzęca i rozumna, cnoty etyczne i dianoetyczne, eudajmonia (szczęście), phronesis (rozsądek), trzy drogi dochodzenia do szczęścia, zasada złotego środka, sprawiedliwość rozdzielcza i równoważąca, wychowanie człowieka dla cnoty, godzenie moralnego dobra i osobistego powodzenia, współczesne trudności ze stosowaniem zasady eudajmonii.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra i zła
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Omawia życie i dzieło Arystotelesa. Wyjaśnia pojęcie duszy. Wyróżnia trzy poziomy duszy i wyjaśnia ich związek z etyką. Omawia cnoty etyczne i dianoetyczne oraz pojęcia eudajmonia (szczęście), phronesis (rozsądek). Wskazuje wartość dobra moralnego w osiągnięciu szczęścia.
Objaśnia trzy drogi dochodzenia do szczęścia. Tłumaczy zasadę złotego środka. Wskazuje argumenty przemawiające za przyjęciem zasady złotego środka oraz przeciwko jej realizacji.
Rozważa pojęcie sprawiedliwość (sprawiedliwość rozdzielcza i równoważąca).
Wyjaśnia pojęcie hierarchizacja dobra. Posługuje się pojęciem dobro najwyższe i interpretuje jego związek z istotą człowieka.
Analizuje arystotelesowską koncepcję szczęścia, odnosząc ją do własnych doświadczeń i obserwacji rzeczywistości.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
piramida wniosków
wywiad
|
formularz piramidy wniosków dostosowany do omawianych treści
fragmenty tekstów dotyczących Arystotelesa
|
|
9. W poszukiwaniu najwyższego dobra
|
34. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cynicy
|
1
|
Postaci Antystenesa i Diogenesa z Synopy, struktura potrzeb jako źródeł cierpienia, szczęście jako niepotrzebowanie niczego, wolność od moralności i religii, współczesna interpretacja cynizmu, indyferentyzm moralny, aktualność cynickich rozpoznań w czasach uzależnienia jednostki od uznania otoczenia i konsumpcji.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
|
Uczeń:
Omawia stanowisko prezentowane przez Antystenesa i Diogenesa z Synopy jako czołowych przedstawicieli cynizmu. Definiuje i interpretuje cynizm, wyjaśnia to stanowisko w kontekście wartości (m.in. obojętność na wartości wysokie). Omawia poglądy oparte na cynizmie. Interpretuje styl życia kloszarda w odniesieniu do idei cynizmu. Wyjaśnia indyferentyzm moralny i podaje jego przykłady. Wyszukuje i omawia przykłady postaw wynikających z uzależnienia człowieka od otoczenia.
Rozważa współczesne rozumienie pojęcia cynizm, wskazuje negatywne konsekwencje wynikające z przejęcia lub akceptacji postawy opartej na cynizmie (pojmowanym w dzisiejszym znaczeniu).
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
|
rozmowa kierowana
metoda pn. garnitur
praca z tekstem
|
podręcznik
fragmenty tekstów o Antystenesie i Diogenesie z Synopy
plansza do metody pn. „garnitur”
kartki samoprzylepne w trzech kolorach
flamastry
|
|
35. W poszukiwaniu najwyższego dobra – cyrenaicy
|
1
|
Postać Arystypa z Cyreny, sensualizm, hedonizm, przyjemność zmysłowa, maksymalna, natychmiastowa jako wartość najwyższa, współczesne przykłady hedonizmu, wynaturzenie zachowań jako konsekwencja postawy hedonistycznej, wpływ reklam konsumpcyjnych na potencjalnych odbiorców.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
|
Uczeń:
Charakteryzuje postać Arystypa z Cyreny jako twórcy hedonizmu. Rozważa sensualizm hedonizmu w kontekście etyki Arystypa.
Wskazuje i hierarchizuje przyjemności, omawia najwyższą wartość uznawaną przez hedonistów (przyjemności zmysłowe).
Wskazuje związek przyjemności zmysłowej z zaspokojeniem potrzeb organizmu. Wyjaśnia sprzeczności wewnętrzne w doktrynie hedonistycznej.
Przytacza współczesne przykłady hedonizmu i ocenia negatywne konsekwencje przyjęcia postawy hedonistycznej.
Dostrzega manipulację stosowaną w reklamie.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Interpretuje hasła i spoty reklamowe.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
|
rozmowa kierowana
metoda pn. garnitur
praca z tekstem
|
podręcznik
fragmenty tekstów na temat Arystypa z Cyreny
plansza do metody pn. „garnitur”
|
|
36. W poszukiwaniu najwyższego dobra –„Ogród Epikura” (J. Iwaszkiewicz)
|
1
|
Życie i poglądy Epikura, materializm, brak bólu i przyjemność jako źródło szczęścia, ataraksja (spokój duszy) jako wartość najwyższa, zbędne cierpienia wynikające z błędnego myślenia, czwórmian leczniczy Epikura jako rozumna metoda radzenia sobie ze zbytecznymi lękami, przyjemność jako wartość podstawowa i najwyższa, droga do szczęścia poprzez realizację zasady umiaru, wartość przyjemności naturalnych płynących z zaspokojenia potrzeb za pomocą prostych sposobów.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
|
Uczeń:
Charakteryzuje postać Epikura. Omawia koncepcję szczęścia jako braku cierpienia. Wyjaśnia problem błędnego myślenia jako źródła zbędnego cierpienia. Omawia czwórmian leczniczy jako sposób zapobiegający odczuwaniu zbędnego cierpienia.
Wskazuje i omawia przykłady dowodzące słuszności stosowania zasady umiaru. Interpretuje wartość przyjemności naturalnych. Rozważa tezę, że rozum pomaga w osiąganiu szczęścia.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
|
rozmowa kierowana
metoda pn. garnitur
|
podręcznik
fragmenty tekstów dotyczącychepikureizmu
plansze do metody pn. „garnitur”
|
|
37. W poszukiwaniu najwyższego dobra – analiza fragmentu dzieła Epikura „List do Menoikeusa”
|
1
|
Znaczenie przyjemności dla poczucia szczęścia (w tym szczególnie przyjemności prostych); uzasadnienie umiarkowania, znaczenie mądrości dla zrównoważenia przyjemności i cnót moralnych.
|
Rozpoznawanie wartości moralnych, odróżnianie dobra od zła
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
Podjęcie samokontroli i pracy nad sobą
|
Uczeń:
Analizuje tekst. Wskazuje tezę i argumenty. Wyszukuje istotne treści w tekście.
Przytacza i omawia współczesne przykłady ilustrujące poglądy wyrażone w tekście.
Formułuje argumenty przemawiające za realizacją (współcześnie) postawy opartej na założeniach przedstawionych w tekście i przeciwko niej.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
interaktywne czytanie
|
podręcznik
schemat interaktywnego czytania
|
|
38. W poszukiwaniu najwyższego dobra – stoicyzm
|
1
|
Postaci: Zenon z Kition, Seneka, Marek Aureliusz; sens wydarzenia i sens świata oraz jego rozumność; cnota jako realizacja rozumnej natury człowieka; podział dóbr na pozytywne i negatywne oraz obojętne: godne wyboru i godne odrzucenia; cnota stoicka, cztery rodzaje afektów – bezrozumnych poruszeń duszy; wady i zalety stoickiego spokoju.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej; kształtowanie umiejętności lepszego poznania siebie
Dokonywanie etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Charakteryzuje filozofów stoickich: Zenona z Kition, Senekę i Marka Aureliusza. Przedstawia stoicką wizję świata. Wyjaśnia panteizm w kontekście stoicyzmu. Wyjaśnia pojęcie rozumienie. Interpretuje sformułowanie rozum jako istota ludzkiej natury. Uzasadnia ideę stoickiej cnoty jako wolności wewnętrznej. Interpretuje stoickie ujęcie uczuć jako źródła cierpienia i przyczyn złych czynów. Definiuje pojęcia ataraksja i apatia. Przedstawia i interpretuje postawę stoickiego spokoju (wskazuje jej zalety i wady). Rozważa zagadnienie ludzkiej potrzeby poszukiwania ładu i sensu w otaczającej rzeczywistości. Charakteryzuje postawę fatalistyczną i określa jej przyczyny. Omawia konsekwencje przyjęcia takiej postawy.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
analiza SWOT
|
podręcznik
arkusze papieru
karty pracy
flamastry
|
|
39. W poszukiwaniu najwyższego dobra – sceptycyzm
|
1
|
Życie i poglądy Pyrrona; niepoznawalność rzeczywistości i niemożność ustalenia obowiązujących norm; możliwość poznania człowieka i jej ograniczenia; potrzeba afazji (niewyrokowania o niczym) – zdystansowania do rzeczywistości; przyczyny zwątpienia; tropy sceptyckie.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej; kształtowanie umiejętności lepszego poznania siebie
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Przedstawia najistotniejsze założenia sceptycyzmu. Omawia istotę sceptycyzmu (lęk przed niepewnością poznawczą). Analizuje tropy sceptyckie. Wyjaśnia różnice znaczenia słów: ostrożność, nieufność, ufność, naiwność oraz pojęć: krytycyzm i agnostycyzm.
Wskazuje przykłady i omawia konsekwencje różnych form sceptycyzmu (w sferze uczuć, komunikacji, moralności).
Rozważa potoczne użycie różnych określeń: „dobry człowiek”, „zły człowiek”.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
mapa myśli
metoda pn. „Bliźniaki” – zasada analogii
|
podręcznik
schemat zasady analogii
fragmenty tekstów dotyczących sceptycyzmu
|
|
10. Od etyki teistycznej do ateistycznej
|
40. Od etyki teistycznej do ateistycznej – Święty Augustyn
|
1
|
Życie i dzieło św. Augustyna; elementy platonizmu w augustiańskiej filozofii, iluminacja, koncepcja człowieka: grzeszność, pierwszeństwo zbawienia jako celu życia doczesnego, konieczność Bożej łaski jako umożliwiającej poznanie prawdy; zło jako brak dobra; podporządkowanie moralności zbawieniu jako wartości najwyższej; miłość Boga jako naczelna zasada woli prowadząca do dobra; miłosierdzie jako najwyższa forma miłości, zjawisko nawrócenia moralnego, rola skruchy w pracy nad sobą.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Omawia życie i dzieło św. Augustyna.
Wyjaśnia zasady: miłości Boga, drugiego człowieka i siebie samego.
Interpretuje teodyceę, uzasadnia zło brakiem bytu (dobra). (Odwołuje się do przykładów).
Wskazuje życie wieczne jako wartość najwyższą.
Omawia wewnętrzną walkę w człowieku, rozważa etyczne aspekty grzeszności. Wskazuje i omawia przykłady miłosierdzia i skruchy moralnej.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne i konfrontuje je z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
tablica pytań
praca z tekstem
|
wybrane fragmenty „Wyznań” świętego Augustyna
formularz do metody tablica pytań
fragmenty tekstów dotyczących św. Augustyna
|
|
41. Od etyki teistycznej do ateistycznej – Święty Tomasz
|
1
|
Życie i dzieło św. Tomasza; konieczność aktywności rozumu wyznaczającego właściwe cele, teocentryzm metafizyki i etyki Tomasza, cnoty jako sprawności do wyćwiczenia, cnoty kardynalne: roztropność, męstwo, umiarkowanie i sprawiedliwość; prawo naturalne; sumienie przeduczynkowe i pouczynkowe.
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
|
Uczeń:
Charakteryzuje życie i dzieło świętego Tomasza. Wyjaśnia pojęcie teocentryzmu metafizyki św. Tomasza. Omawia hierarchiczną budowę etyki, znaczenie woli i rozumu w rozwoju moralnym, koncepcję sumienia przed- i pouczynkowego. |
