Rozróżnia prawo naturalne i prawo stanowione.
Wyjaśnia cnoty kardynalne: wstrzemięźliwość, roztropność, sprawiedliwość i męstwo, określa ich cechy i funkcję.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania i obrony własnych poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
wykład z prezentacją
tablica pytań
praca z tekstem
|
podręcznik
arkusz papieru
z narysowanym schematem do metody „tablica pytań”
samoprzylepne kartki
w dwóch kolorach
wybrane fragmenty tekstów prezentujących życie i dzieło św. Tomasza z Akwinu
|
|
42. „Resentyment a moralność” – analiza fragmentu tekstu M. Schelera
|
1
|
Przeciwstawienie starożytnej (klasycznej) i chrześcijańskiej koncepcji miłości; uzasadnienie miłości bliźniego poprzez wskazanie jego godności, przeszkody utrudniające realizację zasady miłości bliźniego.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
|
Uczeń:
Omawia chrześcijańską koncepcję miłości, zestawiając ją ze starożytną koncepcją.
Wyjaśnia pojęcie godność osoby w odniesieniu do miłości.
Omawia różne aspekty miłości bliźniego, wykazując jej pozytywne działanie na podmiot.
Wyjaśnia problemy wynikające z wcielania zasady miłości bliźniego.
Analizuje tekst. Wyszukuje istotne treści.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
praca z tekstem
|
podręcznik
|
|
43. F. Nietzsche
|
2
|
Postać i dzieło Fryderyka Nietzschego, dionizyjski i apolliński nurt w kulturze, relatywizm, witalizm i amoralizm Nietzschego, moralność panów i niewolników, przewartościowanie wszystkich wartości, krytyka kultury europejskiej i moralności chrześcijańskiej, koncepcja resentymentu oraz jej konsekwencje; znaczenie myśli Nietzschego dla kultury współczesnej.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Omawia główne tezy filozofii F. Nietzschego. Wyjaśnia pojęcia: amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm, resentyment.
Interpretuje dionizyjski i arkadyjski nurt w kulturze oraz problem niesamodzielności intelektualnej współczesnego człowieka. Omawia etapy przemian ducha i koncepcję nadczłowieka. Wyjaśnia krytykę moralności chrześcijańskiej. W rozważaniach wykorzystuje poznane pojęcia (m.in. amoralizm, relatywizm, witalizm, nihilizm, resentyment).
Analizuje tekst.
Wyszukuje istotne treści.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
mapa myśli
rozmowa kierowana
nagłówki z pierwszej strony
prezentacja
|
fragmenty „Historii filozofii” F. Coplestona lub „Encyklopedii filozoficznej” pod red. T. Hondericha
arkusze papieru
klej
flamastry
|
|
44. Egzystencjalizm
|
2
|
Sylwetki Jeana Paula Sartre’a i Alberta Camusa; XX-wieczne kulturowe uwarunkowania egzystencjalizmu; istota egzystencjalizmu ateistycznego; problem uzasadnienia etyki wobec odrzucenia pojęcia Boga jako prawodawcy; nihilizm Sartre’a; szczególna wartość człowieka jako bytu, w którym „egzystencja poprzedza esencję”, istnienie „w sobie” i „dla siebie”; samotność i odpowiedzialność człowieka; analiza doświadczenia absurdu świata; postawa jednostki wobec absurdu rzeczywistości, analiza sformułowania Sartre’a, że „piekło to inni”; mit Syzyfa według A. Camusa.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
|
Uczeń:
Charakteryzuje życie i dzieło J. P. Sartre’a i A. Camusa. Wyjaśnia istotę i znaczenie przewrotu egzystencjalistycznego w pojmowaniu człowieka. Omawia ateizm Sartre’a w kontekście jego etyki.
Wyjaśnia twierdzenie Sartre’a egzystencja poprzedza esencję. Dostrzega i interpretuje ideę samotności człowieka. Przedstawia argumenty przemawiające za tezą Sartre’a o samotności człowieka i przeciw niej.
Wyjaśnia ideę absurdu według A. Camusa. Interpretuje mit Syzyfa według Camusa. Omawia pojęcie nihilizmu i jego konsekwencje.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
rozmowa kierowana
tablica pytań
drama
praca z tekstem
|
podręcznik
A. Camus „Mit Syzyfa”
arkusz papieru z narysowanym schematem do metody „tablica pytań”,
samoprzylepne kartki w dwóch kolorach
wybrane fragmenty tekstów prezentujących poglądy J. P. Sartre’a
|
|
11. Ocena moralna czynu. Od deontologizmu do utylitaryzmu.
|
45. Ocena moralna czynu – etyki deontologiczne
|
1
|
Elementy czynu moralnego: podmiot, intencja, czynność, konsekwencje i okoliczności; rozróżnienie etyki deontologicznej i konsekwencjalistycznej, istota nakazów bezwzględnych, czyli rygorów deontologicznych, różnice między: powodowaniem, zaniechaniem, umożliwianiem i przyczynieniem się; problemy związane z bezwarunkowym przestrzeganiem danego rygoru.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Dokonuje analizy wybranego czynu, wskazując elementy, jakie podlegają rozważeniu przy ocenie jego wartości moralnej.
Wyjaśnia pojęcia etyka deontologiczna i etyka teleologiczna. Omawia cechy etyki deontologicznej i konsekwencjalistycznej.
Objaśnia istotę norm deontologicznych i rozpoznaje je. Analizuje zaniechanie od umożliwienia zła i przyczynienie się do zła.
Omawia dylematy związane ze stosowaniem rygorów deontologicznych.
Analizuje przykłady zaniechania, umożliwienia zła i przyczynienia się do zła.
Interpretuje rolę i znaczenie etyki deontologicznej w kontekście życia codziennego.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
akwarium
rozmowa kierowana
|
podręcznik
|
|
46. Ocena moralna czynu – I. Kant
|
2
|
Życie i dzieło Immanuela Kanta; motyw skłonności i motyw obowiązku moralnego; dobro moralne i rygoryzm moralny, formalizm etyczny, imperatyw hipotetyczny oraz imperatyw kategoryczny; znaczenia imperatywu kategorycznego; człowieczeństwo jako cel sam w sobie, dobra wola; konsekwencje etyki Kanta dla kultury.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie i rozwijania własnej tożsamości
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
|
Uczeń:
Omawia życie i dzieło I. Kanta. Wyjaśnia pojęcie obowiązek moralny. Analizuje sformułowania działanie zgodnie z obowiązkiem i działanie w imię obowiązku. Omawia i interpretuje imperatyw kategoryczny. Rozważa konsekwencje niestosowania imperatywu praktycznego I. Kanta
Interpretuje przykłady z życia codziennego, wykorzystując pojęcia skłonność i obowiązek.
Wskazuje i omawia przykłady dylematów związanych ze stosowaniem rygoryzmu moralnego.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
rozmowa kierowana
akwarium
metaplan
analiza SWOT
|
podręcznik
fragmenty tekstów dotyczących I. Kanta
arkusze papieru
flamastry długopisy
formularz do analizy SWOT
|
W zależności od możliwości i zainteresowań grupy można wprowadzić analizę i interpretację wybranego fragmentu dzieła I. Kanta.
|
47. Ocena moralna czynu – konsekwencjalizm
|
1
|
Konsekwencje czynu jako kryterium jego wartości moralnej, trudności w ocenie wartości konsekwencji czynu, zasada prawdopodobieństwa w ocenianiu konsekwencji, wymóg posiadania kompetencji w ocenie konsekwencji czynu i ograniczenia tego wymogu.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych
|
Uczeń:
Przedstawia założenia konsekwencjalizmu. Objaśnia zróżnicowanie pojęcia dobro. Interpretuje kwestię usankcjonowania kar. Omawia zasadę prawdopodobieństwa w analizowaniu czynów ze względu na ich konsekwencje. Analizuje i interpretuje wymóg kompetencji w ocenie konsekwencji czynu.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
studium przypadku
dyskusja
rozmowa kierowana
|
podręcznik
arkusze papieru
flamastry
|
|
48. Ocena moralna czynu – utylitaryzm J. Benthama i J. S. Milla
|
1
|
Poglądy Jeremy’ego Benthama i Johna Stuarta Milla, zasada użyteczności, rachunek przyjemnościowy Benthama (pojęcia: intensywność, trwanie, pewność, bliskość, płodność, czystość, zasięg); utylitaryzm, zróżnicowanie jakościowe przyjemności według Milla, dominacja utylitaryzmu w świecie współczesnym, dylematy moralne wynikające z przyjęcia utylitaryzmu.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań, decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Omawia życie i poglądy J. Benthama i J. S. Milla. Wskazuje oświeceniowe źródła utylitaryzmu. Wyjaśnia rachunek przyjemnościowy J. Benthama. Omawia utylitaryzm hedonistyczny i utylitaryzm J. S. Milla.
Dokonuje rozróżnienia przyjemności wyższych i niższych.
Wyjaśnia termin zasada użyteczności
Wskazuje i omawia przykłady z życia codziennego, w których ujawnia się zasada utylitaryzmu.
Omawia wpływ utylitaryzmu na współczesny świat. Prezentuje poglądy przemawiające za uznaniem utylitaryzmu oraz przeciw niemu.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
studium przypadku
rozmowa kierowana
mapa myśli
nagłówki z pierwszej strony
|
podręcznik
arkusze papieru
flamastry
|
|
49. „Wprowadzenie do zasad moralności i prawodawstwa” – analiza fragmentu dzieła Jeremy’ego Benthama
|
1
|
Definicja interesu jednostki w kontekście zwiększania sumy jej przyjemności; zasada użyteczności i jej społeczne konsekwencje.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Analizuje tekst. Wskazuje tezę i argumenty w tekście. Wyszukuje istotne treści. Omawia zasadę użyteczności. Wyjaśnia związek między interesem jednostki i interesem społeczeństwa. Podaje i omawia przykłady z życia codziennego do zilustrowania treści tekstu i oceny konsekwencji zasady użyteczności.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
|
rozmowa kierowana
praca z tekstem
|
podręcznik
|
|
12. Między jednostką a zbiorowością. Etyka a polityka.
|
50. Etyka a polityka – kodeks władcy według N. Machiavellego
|
1
|
Poglądy Niccolo Machiavellego, materialistyczna i pragmatyczna koncepcja władania ukazana w „Księciu”; zasada amoralnej skuteczności władcy („cel uświęca środki”).
|
Znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości.
|
Uczeń:
Omawia stanowisko N. Machiavellego wyrażone w „Księciu”, wskazując kontekst biograficzny.
Wyjaśnia sformułowanie materialistyczny zwrot w myśleniu politycznym. Wskazuje pragmatyzm koncepcji władcy w ujęciu Machiavellego. Omawia i interpretuje zasadę „cel uświęca środki”, wykazuje amoralizm postawy opisanej w „Księciu”. Wyjaśnia pojęcie makiawelizm. Podaje i omawia przykłady ilustrujące zasadę „cel uświęca środki” we współczesnym świecie.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
praca z tekstem
rozmowa kierowana
elementy graffiti
sieć dyskusji
|
podręcznik
fragmenty „Księcia” N. Machiavellego
schemat do metody sieć dyskusji
arkusze papieru
flamaster
|
|
51. Odpowiedzialność w polityce
|
1
|
Polityka w aspekcie odpowiedzialności, istota polityki w demokracji, różne znaczenia pojęcia odpowiedzialność w polityce, wartość polityki w aspekcie odpowiedzialności moralnej, przykłady niemoralnych postaw polityków, obowiązek obywatelski w demokracji.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Wyjaśnia pojęcie polityka, wskazuje i omawia przykłady działań polityków wykazujące różne aspekty odpowiedzialności. Rozważa problem odpowiedzialności moralnej polityka, podając przykłady i interpretując je. Wskazuje i omawia standardy moralne, jakimi powinni się kierować politycy. Omawia obowiązki obywatela wobec państwa demokratycznego.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
graffiti
rozmowa kierowana
|
arkusze papieru
flamastry
|
Omawiając kwestię odpowiedzialności obywatelskiej, można wykorzystać informacje i materiały dotyczące wybranych organizacji pozarządowych, np. Centrum Edukacji Obywatelskiej.
|
52. Etyczne aspekty umowy społecznej
|
2
|
Istota, rola, znaczenie państwa, poglądy T. Hobbesa (państwo a natura człowieka, wojna wszystkich przeciwko wszystkim, Lewiatan), J. Locke’a (stan pokoju, umowa społeczna) oraz J. J. Rousseau (stan natury a kultura).
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
Rozwijanie wrażliwości moralnej
|
Uczeń:
Charakteryzuje stanowiska T. Hobbesa, J. Locke’a, J. J. Rousseau, wskazując podobieństwa i różnice w kwestii genezy powstania państwa i jego roli w życiu jednostki. Wskazuje naturalizm koncepcji człowieka w ujęciu T. Hobbesa. Interpretuje tezę człowiek człowiekowi wilkiem. Formułuje argumenty za słusznością tezy oraz przeciwko niej. Omawia idee wojny wszystkich przeciwko wszystkim oraz Lewiatana.
Wyjaśnia zasadę umowy społecznej J. Locke’a. Omawia krytyczne stanowisko J. J. Rousseau na temat wpływu kultury na społeczeństwo.
Interpretuje poznane zagadnienia w kontekście współczesnej rzeczywistości.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
wykład z prezentacją
rozmowa kierowana
mapa pojęciowa
|
schemat do metody mapa pojęciowa
arkusze papieru
flamastry
tekst wiersza E. Stachury „Człowiek człowiekowi …”
|
|
53. „Umawiamy się, że…” – analiza fragmentu tekstu T. Hobbesa „Lewiatan”
|
1
|
Stan naturalnej rywalizacji ludzi – przyczyny i sposoby przezwyciężenia, teoria wojny wszystkich ze wszystkimi, konsekwencje stanu zagrożenia i strachu, uzasadnienie konieczności przyjęcia umowy.
|
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości
|
Uczeń:
Analizuje tekst. Wskazuje tezę i argumenty.
Omawia i interpretuje naturalistyczną koncepcję człowieka, przedstawia argumenty przemawiające za jej słusznością i przeciwko niej. Wyszukuje w tekście fragmenty budzące wątpliwości moralne wyjaśnia je.
Przedstawia własne stanowisko wobec koncepcji T. Hobbesa, stawiając tezę i podając argumenty. W uzasadnieniu posługuje się przykładami z życia codziennego.
Wykorzystuje poznane pojęcia i koncepcje w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk i poglądów.
Analizuje własne przekonania moralne, konfrontuje poglądy z prezentowanymi stanowiskami.
Doskonali umiejętności słuchania oraz prezentowania poglądów, stawiania tez i uzasadniania.
Dba o jakość językową i merytoryczną własnych wypowiedzi.
|
przewodnik interaktywnego czytania
|
podręcznik
formularz przewodnika interaktywnego czytania
|
|
54. Ideologie totalitarne
|
1
|
Nazizm – przyczyny, cele, założenia; główne założenia komunizmu; komunizm radziecki; poglądy i działalność K. Marksa, F. Engelsa, W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera; konsekwencje ideologii totalitarnych – zbrodnie nazizmu i komunizmu (przyczyny i opis); problem zaniku podmiotowości moralnej w systemach totalitarnych, godność człowieka.
|
Rozwijanie wrażliwości moralnej
Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła
Kształtowanie umiejętności dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych i innych w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości.
Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych
|
Uczeń:
Omawia postaci K. Marksa, F. Engelsa, W. Lenina, J. Stalina, A. Hitlera i konsekwencje ich działań w kontekście ideologii totalitarnych.
Wyjaśnia przyczyny, określa cele i założenia oraz konsekwencje nazizmu. Omawia zasady i konsekwencje systemu opartego na ideologii marksistowskiej. Opisuje zbrodnie nazizmu i komunizmu. Interpretuje zjawisko zaniku podmiotowości w systemie totalitarnym.
Wskazuje i rozważa przykłady (czerpane z doświadczeń rodzinnych, historii, literatury lub filmu), w których ujawnia się wielkość i upadek człowieka w nieludzkich warunkach.
Wykorzystuje wiedzę z zakresu historii i literatury w prezentowaniu i uzasadnianiu stanowisk.
|
