oddiy tafakkur, sog„lom fikr, tafakkurning boshlang„ich darajasi, uning mantiqiy
mazmunini emas, balki, ibora va dalillar tuzilishini o„rganadi, bu aniq,
izchilliklik
bilan mulohaza yuritish, fikrlarni to„g„ri tuzish, dalillarni qat‟iy
tizimlashtirish,
tasniflash layoqati;
aql
(dialektik tafakkur) – abstraksiyalarni
ijodiy qo„llash va ular tabiatini ongli tadqiq etish xususiyatiga ega bo„lgan
nazariy bilishning oliy darajasi, aql yordamida inson narsalar mohiyati, ularning
qonunlari va qarama-qarshiliklarini anglab etadi.
Tafakkurning psixik faoliyat sifatidagi umumiy
xususiyatlarni chizma
shaklida keltirish mumkin (8.1 rasm).
Кўргазмали-ҳаракатли
Кўргазмали образли
Абстракт-мантиқий
Реал
Аутистик
Репродуктив
Маҳсулдорлик
Дискур
сив
Ички сезгига кўра
Назарий
Амалий
Тафаккур турлари
шаклига кўра
воқеликка мослигига кўра
янгилилигига кўра
степени новизны
очилганлигига кўра
хусусиятига кўра
Тафаккур
Кечиш
хусусиятлари
протекания
Тафаккур
шакллари
мышления
Воқеликни
умумлаштирган
тарзда акс эттириш
ва бавосита билиш.
Аниқ
вазифани
бажариш.
Нутқ билан алоқа
Тушунча
Мулоҳаза
Хулоса
Анализ
Синтез
Қиѐслаштириш
Абстракциялаш
Умумлаштириш
Аниқлаштириш
Фикр юритиш
