Kitab oz format deyiSHİKLİKLÜER. 26 11 2008 indd
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fərd nə vaxt artıq vətəndaşlığı olmayan şəxs sayılmır
- Vətəndaşlığı olmayan şəxsin müəyyən edilmə qaydası necədir
23 (Dövlətlər)) vətəndaşlıq haqqında müvafiq qanunericiliyinə baxmalı, bu Dövlətlərlə məsləhətləşməli, və lazım olduqda, zəruri təsdiqedici sənədləri tələb edə bilər. Dövlətlər müvafiq şəxsdən lazımi faktların və məlumatların axtarışında hərtərəfli əməkdaşlıq tələb etməlidirlər. Soğusu əsasında BMT QAK Dövlətlər arasında məsləhətləşmələrin aparılmasında köməklik edə və müvafiq qanunvericiclik və onun müxtəlif Dövlətlərdə tətbiqi ilə əlaqədar texniki məlumat verə bilər. Dövlətin məsul orqanlarından müvafiq şəxsin bu Dövlətin vətəndaşı olmadığını təsdiq edən sənədlər adətən vətəndaşsızlığın təsdiq edilməsinin etibarlı formasıdır. Lakin bu cür təsdiqi hər zaman almaq ol- mur. Şəxsin əslən olduğu ölkənin və ya əvvəl yaşadığı ölkənin müvafiq orqanları müəyyən şəxsin bu Dövlətin vətəndaşı olmadığını bildirən təsdiq edilmiş sənədlərin verilməsindən imtina edə və ya heç cavab verməyə bilərlər. Bəzi orqanlar özlərini ölkələri ilə hüquqi əlaqələri ol- mayan şəxslər barədə məlumat verməyə borclu saymırlar. Beləliklə, təxmin etmək olar ki, Dövlət müəyyən şəxsin onun vətəndaşı olduğunu təsdiqləməkdən imtina edirsə, imtina özü özlüyündə artıq təsdiq formasıdır, ona görə ki, Dövlətlər adətən vətəndaşlarına diplomatik müdafiəni təmin edirlər. Fərd 1954-cü il Konvensiyasının təsiri altından çıxa bilərmi? 1954-cü il Konvensiyasının preambulasında deyilir ki, vətədaşlığı ol- mayan qaçqınlar, Qaçqınların statusuna dair 1951-ci il Konvensiyasının təsiri altına düşürlər, buna görə 1954-cü il Konvensiyası onlara təsir göstərmir. Vətəndaşlığı olmayan şəxslərin anlayışından əlavə 1954-cü il Kon- vensiyasının 1-ci maddəsi anlayışına uyğun gələnlərə baxmayaraq, müəyyən səbəblərə görə və ya onların artıq müəyyən hüquq sxemlərinin imkanlarından və ya beynəlxalq müdafiədən istifadə etdikdərinə görə, bu cür müdafiəyə ehtiyacı olmadığından və ya onların cinayət əməllərinə görə beynəlxalq müdafiədən istifadə etmək hüquqları olmadığına görə, Konvensiyanın tətbiq edilmədiyi bəzi şəxslərin anlayışını verir. Bu kate- qoriyaya aiddir: - hazırda Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komis- sarından başqa BMT-nin orqan və ya müəssisələrinin müdafiəsindən və ya köməyidən istifadə edən şəxslər. Fələstin qaçqınlarına yardım və bu sahədə iş üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Yaxın Şərq Agentliyi hazırda bu müddəanın aid olduğu yeganə təşkilatdır.
24
- vətəndaşlıqla əlaqədar hüquq və vəzifələri yaşadıqları ölkənin səlahiyyətli hakimiyyət orqanları tərəfindən tanınan şəxslər Bu o deməkdir ki, vətəndaşlığı olmayan şəxsin Dövlətdə qanuni yaşayışı və 1954-cü il Konvensiyasında verilən hüquqlardan daha çox hüquqları, xüsusilə həmin Dövlətin vətəndaşlarının istifadə etdiyi hüquqlara bərabər olan tam iqtisadi və sosial hüquqlar təmin edilmişdirsə, deportasiyadan və çıxarılmadan müdafiə edilirsə bu şəxsə münasibətdə Konvensiyanın tətbiqinə ehtiyac yoxdur. Baxmayaraq ki, o, faktiki olaraq vətəndaşlığı olmayan şəxsdir.
- beynəlxalq sənədlərdə müəyyən edildiyi kimi sülhə qarşı, hərbi cinayət və ya insanlığa qarşı cinayət törətmiş şəxslər; - onlara sığınacaq vermiş ölkədən xaricdə və bu ölkəyə buraxılmamış- dan əvvəl ağır qeyri-siyasi cinayət törətmiş şəxslər; və ya - Birləşmiş Millətlər Təşkilatının məqsəd və prinsiplərinə zidd olan əməllər törətməkdə təqsirli bilinən şəxslər.
Vətəndaşsızlıq vəziyyəti şəxsin vətəndaşlıq aldığında bitir. Həbəşistanda 2003-cü ilin dekabr ayında və Konqo Respublikasında 2004-cü ilin noyabr ayında qəbul olunmuş vətəndaşlıq haqqında qanunvericilik nəticəsində böyük sayda insanların vətəndaşlıqsız qaldığı iki uzadılmış vəziyyətə son qoyula bilər. Həbəşistan qanunvericiliyi Həbəşistanda yaşayan şəxslərə həbəş vətəndaşlığını almağa imkan verir, KDR-nın yeni qanunvericiliyi isə ölkə vətəndaşlarının məcmusunu müəyyən etməyə kömək edir.
Baxmayaraq ki, 1954-cü il Konvensiyası apatridlərin anlayışını ve- rir, o, vətəndaşlığı olmayan şəxslərin müəyyən edilməsi qaydasını təyin etmir. Buna görə, Dövlətlərin vətəndaşlığı olmayan şəxslərin müəyyən edilməsi qaydasını təyin edən qanunvericilik qəbul etmələri həm Dövlətlərin, həm də Konvensiyanın tətbiq edilə biləcəyi şəxslərin marağındadır. Bu cür qanunvericilik, həmçinin, bu məsələ üzrə qərarın kim tərəfindən qəbul ediləcəyini və fərdin vətəndaşlığı olmayan şəxs kimi tanınmasının nəticələrini müəyyən etməlidir.
25 Bəzi Dövlətlər vətəndaşsızlıqla əlaqədar ərizələri qəbul edəcək və bu məsələlər üzrə qərar qəbul edəcək dövlət orqanlarını təyin edən qa- nunvericilik qəbul ediblər. Məsələn, qaçqın və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə sığınacaq verilməsi ilə məşğul olan təşkilatlar, və ya Daxili İşlər Nazirliyi. Vətəndaşsızlığın tanınması qaydasını təyin edən xüsusi qanunvericiliyi olmayan digər Dövlətlər, onlara müraciət edən şəxslərin vətəndaşlığının olmamasını yoxlayan inzibati və məhkəmə orqanları yaradıblar. Lakin, daha çox Dövlətlərin bu məsələlər üçün işlənib hazırlanmış xüsusi proseduru yoxdur. Bir çox hallarda vətəndaşsızlıq məsələsi qaçqın statusunun müəyyən edilməsi zamanı ortaya çıxır. Bu halda, vətəndaşlığı olmayan şəxsi bu sistem daxilində “nəzərə alaraq”, ona humanitar və əlavə müdafiə göstərilir. Mahiyyətcə, vətəndaşlığı ol- mayan şəxslər sığınacaq verilməsi üçün nəzərdə tutulmuş kanallarda istifadə etməli olduqları vəziyyətə düşə bilərlər. Ona görə ki, onlar üçün heç bir başqa mexanizm mövcud deyil.
Bəzi ölkələrdə vətəndaşlığı olmayan şəxslərin xüsusi tanınması prose- duru mövcud deyil, lakin bu problem yaşayış yeri üzrə qeydiyyat zamanı və ya nəqliyyatdan istifadə sənədinin alınması üçün müraciət etdikdə və ya onların sığınacaq verilməsi haqqında ərizələri rədd edildikdə və ölkədə qalmaq üçün başqa əsaslar tələb olunduqda meydana gələ bilər.
Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|