3
doymayanlarm sayı 14,6%- dən 8,3%-dək azalmışdır. Lakin, son zamanlar bu
proses yavaşıdılmışdır.
Afrika yegan
ə regiondur ki, sözügedən dövrdə ac qalanların sayı 175 milyon
n
əfərdən 239 milyon nəfərədək artmışdır, belə ki, ac qalanların 20 milyon nəfəri
son 4 ild
ə artmışdır. Bütün dövr ərzində ac qalanların sayının aşağı düşməsinə
baxmayaraq, son 3 ild
ə 22,6%-dən 22,9%>-dək artmışdır, bunula belə aclıqdan hər
dörd n
əfərdən biri əziyyər çəkir. Afrikada Saxaradan cənubda 2007-ci ilədək əldə
edilmiş zəif tərəqqi dayandırılmışdır və o zamandan aclığın inkişaf templəri ildə
2% t
əşkil etmişdir.
İnkişaf etmiş ölkələr, həmçinin aclıqdan əziyyət çəkənlərin sayının 2004 -
2006-
cı illərdə 13 milyon nəfərdən 2010 - 2012-ci illərdə 16 milyon nəfərədək
artması müşahidə edilmiş, 1990 - 1992-ci illərdə aclıq çəkənlərin sayının 20
milyondan aşağı düşməsi tendensiyasmı dayandırılmışdır.
K
ənd Təsərrüfatında ümumi artım vacibdir, lakin bu aclıqdan əziyyət
ç
əkənlərin sayının sabit aşağı düşməsi üçün yetərli deyil. Kənd təsərrüfatı
sah
əsinin inkişafı əsasən kasıb ölkələrdə aclığın və doymamazlığm aşağı
s
alınmasmda xüsusilə effektivdir, çünki əhalinin kasıb təbəqələrinin çoxu kənd
T
əsərrüfatından və onunla bağı fəaliyyət sferalarmdan asılıdır. Kənd Təsərrüfatının
inkişaf etməsi xirda fermerlərin cəlb edilməsi ilə, əsasən də qadmlarm, əgər o
kasıblar üçün yeni iş yerlərinin açılmasma şərait yaradacaqsa, kasıblığm
s
əviyyəsinin aşağı salınmasmda daha effektiv olacaq.
K
ənd təsərrüfatının inkişafı həm əhalinin kasıb təbəqəsinə gəlir gətirməli,
h
əm də ərzaq məhsullarında qida maddələrinin tərkibinə olan tələblər də nəzərə
alınmalıdır. Aclıqdan əziyyət çəkənlərin sayının aşağı salınması yalnız ərzaq
istehsalınm həcminin artırılması məsələsi deyil, həmçinin onun qida tərkibinin
müxt
əlifliyi və təhlükəsizliyi keyfıyyətlərinin artırılmasıdır.
Bundan
əlavə, 870 milyon nəfər aclıqdan əziyyət çəkdiyi halda, dünya
əhalisi düzgün qidalanmama, xroniki doymama və qida mikroelementlərinin
defısiti problemi ilə üzləşir, bu da öz növbəsində dünyada 1,4 milyard nəfərin
əziyyət çəkdiyi piylənməyə, artıq çəkinin yaranmasma və bununla bağlı yolxucu
olmayan x
əstəliklərə gətirib çıxarır.
Cari yüzilliyin birinci yarısında dünyada əhalinin sayının artaraq təqrivən
9,1 milyard n
əfərə çatacağı halda ərzaq məhsullarına, yemlərə və lifə qlobal tələbat
iki d
əfə artacaq və kənd təsərrüfatı bitkiləri, yəqin ki daha yüksək dərəcə də
bioenerji v
ə digər sənaye məqsədləri üçün istifadə ediləcək. Beləliklə, kənd
t
əsərrüfatı məhsullarına yeni və ənənəvi tələbat onsuz da zəif olan kənd təsərrüfatı
ehtiyatlarına getdikcə artan təsirini göstərir. Bununla yanaşı, kənd təsərrüfatı,
torpaq v
ə su uğrunda sürətlə böyüyən şəhərlərlə rəqabət aparmalı olacağı ilə
yanaşı, eyni zamanda, iqlim dəyişikliyinə adaptasiyası və onun nəticələrinin
yumşalmasmda yardımı, təbii ərazilərin saxlanılmasma köməyi, təhlükə altında
olan növl
ərin qorunması, o cümlədən bioloji müxtəlifliyin yüksək dərəcəsinin
saxlanılmasına yardım kimi digər əhəmiyyətli istiqamətlərdə də fəaliyyət
göst
ərməli olacaq. Qeyd olunanlara əlavə olaraq, dünyanın bir çox regionlarında
k
ənd yerlərində yaşayan əhali azalacaq və kənd təsənlifatı ilə məşğul olanlarm sayı
4
daha az olacaq. Bu insanların, az torpaq və işçi qüvvəsi istifadə etməklə daha çox
k
ənd təsərrüfatı məhsullarının becərilməsi üçün yeni texnologiyalara ehtiyacı
artacaq.
K
ənd təsərrüfatına investisiyalar təxminən 50 faiz artırılmalıdır. 9,1 milyard
n
əfəri 2050-ci ildə doyurmaq üçün hər il inkişaf edən ölkələrin kənd təsərrüfatı
istehsahna v
ə xidmətlərinə təmiz investisiya qoyuluşu şəklində 83 milyard ABŞ
dolları tələb olunacaq.
T
ələb olunan investisiyalar kənd təsərrüfatı istehsalına və heyvandalığa, o
cüml
ədən soyuducu kameralarma, anbar və marketinq xidmətlərinə, ilkin emala
yön
əldilməlidir.
Proqnozlaşdırılan zəruri investisiyalarm illik həcminin 2050-ci ilədək 20
milyard ABŞ dolları məhsul istehsalma yönəldilməlidir, 13 milyard ABŞ dolları
heyvandarlıq sahəsinə istiqamətləndirilməlidir. Mexanikləşdirmə sahəsi, irriqasiya
sisteminin genişləndirilməsi və yaxşılaşdırılması, ayrıca ən iri kapital qoyuluşları
t
ələb edir.
2050-ci il
ə ərzaq istehsalmm 70 faizə qədər artırılmasma nail olmaq üçün
xidm
ətlərə daha 50 milyard ABŞ dolları qoyulması lazımdır.
Bu investisiyaların əksər hissəsi fərdi investorlar tərəfindən daxil olmalı,
buraya avadanlıq və texnika tədarük edən fermerlər və emal sahəsinə vəsait qoyan
f
ərdi biznes də daxildir.
H
əmçinin kənd təsərrüfatı sisteminin işləməsinin yaxşılaşdırılması və ərzaq
t
əhlükəsizliyinə nail olunması üçün dövlət fondları lazımdır.
Dövl
ət investisiyalarmm prioritet sahələrinin aşağıdakılar olacağı gözlənilir:
-
k
ənd təsərrüfatında elmi tədqiqatlar və yeniliklər;
-
i
rimiqyaslı infrastrukturun yaradılmasına, məsələn yollar, limanlar və
elektrostansiyaların tikintisinə, kənd təsərrfufatı institutlarma və elmin
yayılması üzrə xidmətlərə qoyuluşlar;
-
t
əhsil, əsasən də qadmların, sanitariya, təmiz su
ilə təmin edilmə,
s
əhiyyə və s.
Lakin, 2000-ci ild
ə elmi tədqiqatlara və yeniliklərə dövlət investisiyalarmm
dünya h
əcmi cəmi 23 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir və çox qeyri-bərabər
paylaşdırılmışdır. Kənd təsərrüfatına yönəldilmiş inkişaf məqsədilə rəsmi yardım
(İRY) 1980-ci ildən 2005-ci ilədək real olaraq 58 faiz azalmışdır, həmin dövrdə 17
faiz İRY payı 3,8 faizədək aşağı düşmüşdür. Hal-hazırda o təxminən 5 faiz təşkil
edir.
K
ənd təsərrüfatına yönəldilmiş 29 milyard ABŞ dolları proqnozlaşdırılan
z
əruri investisiyalarm həcmi Hindistan və Çin kimi, ən çox əhalisi olan iki ölkəyə
istiqam
ətləndirilməsi ehtimal olunur. Regionlara gəldikdə, Saxaradan cənuba,
Afrikaya t
əxminən 11 milyard, Latın Amerikasma və Karib hövzəsinə - 20
milyard,
Yaxın Şərq və Şimali Afrikaya - 10 milyard, Cənubi Asiyaya - 20 milyard
v
ə Şərqi Asiyaya - 24 milyard ABŞ dolları investisiya cəlb etmək zəruridir.
Proqnozların tərtib edilməsində əhalinin bir nəfərinə yeni investisiyalarm
t
əsirinə nisbətən əhəmiyyətli regional fərqlərinə diqqət yetirilir. Əhalinin sayının