Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz

2

 

Dig

ər istehlak 

452.2 

461.5 

465.9 

1.0 

növl

əri 

 

 

 

 

Dövrün sonuna ehtiyatlar 

500.6 

515.2 

524.0 

1.7 

 

Buğda bazarının vəziyyəti 

 

2012-ci ild

ə taxıl istehsalının son proqnozu mart ayında dərc edilmiş FAO-

nun proqnozu il

ə müqayisədə 2011-ci ildən daha kəskin azalmasını göstərir. 2012-

ci ild

ə, gözlənildiyi  kimi,  buğdanın  dünya  istehsalı  2011-ci illə  müqayisədə  3,6 

faiz, v

ə ya 675 milyon tonadək azalacaq. Dünya istehsalının gözlənilən azalması 

il

ə  eyni zamanda 2012/13-cü illərdə  buğdanın  ümumi  istifadəsinin  bir qədər 

azalacağı ehtimal olunur. 2011/12-ci illərdə yemə olan tələbatın kəskin artması ilə 

buğdanın  istifadəsi  xeyli  artmışdır.  Lakin  gələn mövsümdə  yem  taxılının 

istehsalının bərpa edilməsi gözlənilir, ehtimal var ki, buğdanın yem kimi istifadə 

edilm

əsi daha normal səviyyəyədək azalacaq. 

Buna baxmayaraq, bu mövsümd

ə  ehtiyatların  xeyli  artırılmasından  sonra 

proqnozlara gör

ə  gələn mövsümdə  buğda  ehtiyatlarının  6,5  faiz,  183  milyon 

tonad

ək azalacaq. Hal-hazırda  gözlənildiyi kimi, buğdanın  istehlakı  azalmadığı, 

əksinə artdığı halda ehtiyatlar daha çox azalacaq. 

2011/12-ci ill

ərdə  olan 8,7 faiz artımından sonra 2012/13-cü illərdə 

buğdanın  dünya  ticarətinin təxminən  1,7  faiz  azalacağı  proqnozlaşdırılır,  bu  da 

idxala t

ələbatın  azalmasını  əks etdirir, xüsusilə  də  yem  buğdasına.  Nəticədə, 

b

uğdanın  dünya  istehsalının gözlənilən  azalmasına  baxmayaraq,  ehtimal  var  ki, 

qiym

ətlərin  artmasının  təsiri zəifləyəcək.  İri  ixrac  fondları  dünya  bazarlarının 

konyukturasına təsir göstərir, belə ki, təklif sferasında ciddi gözlənilməz hallar baş 

verm

əsə,  yaxın  aylarda dünya qiymətləri çox ehtimal ki, 2011/12-ci illərdə 

olduğundan daha aşağı olacaq. 

 

Buğdanın dünya bazarı 

 

Dünya balansı 

2010/11 

2011/12 

qiym

ətlən- 

dirm

ə 

2012/13 

proqnoz 

2012/13-cü ild

ə 

2011/12-ci il

ə nisbətində 

d

əyişikliklər 

milyon ton 

% 

İstehsal 

655.6 

700.0 

675.1 

-3.6 

Ticar

ət 

124.6 

137.4 

135.0 

-1.7 

İstehlak, cəmi 

664.1 

690.7 

686.5 

-0.6 

Ərzaq 

468.0 

473.5 

475.5 

0.4 

Yeml

ər 

120.8 

138.9 

133.8 

-3.7 

Dig

ər istehlak növləri 

75.2 

78.3 

77.3 

-1.3 

Dövrün sonuna ehtiyatlar 

188.2 

195.3 

182.7 

-6.5 

 

 

 

---

3

 

Yem üçün taxıl bazarının vəziyyəti 

 

2012/13-cü ill

ərdə istehsal prosesi ilə əlaqədar yem üçün taxıl bazarının tələbatı və 

t

əklif proqnozu belə  erkən mərhələlərə  olduqca  şərtidir. Buna baxmayaraq, son 

m

əlumatlara əsasən, 2012-ci ildə dünya istehsalı rekord səviyyəyə istiqamətlənmiş, 

bu da 2011/12-

ci  ıllərin təchizat vəziyyətinin xeyli cətin  olduğunu  nəzərə  alaraq 

olduqca 

əlamətdar hadisədir.  Proqnozlara  uyğun  olaraq,  dünya  istehsalının 

gözl

ənilən artımı ABŞ-da əkin sahələrinin kəskin artması ilə əlqədardır. 

Cari ill

ə  müqayisədə  2012/13-cü illərdə  buğdadan  fərqli olaraq yem üçün 

qarğıdalının  istifadəsinin  artması  ilə  əlaqədar istifadənin ümumi həcminin daha 

yüks

ək  artımı  proqnozlaşdırılır.  Yem  üçün  taxılınm dünya ticarəti 2011/12-ci 

ild

əki  azalmasından  sonra,  həmçinin  genişlənəcək, eyni zamanda artımın  böyük 

hiss

əsi qarğıdalının  hesabına əldə ediləcəkdir. Bəzi ölkələr, xüsusilə də  Asiyada, 

buğdanın  deyil yem üçün taxılın  idxalını  bərpa edəcək, eyni zamanda onun 

qiym

ətlərinin rəqabətə daha da davamlı ola biləcəyi gözlənilir. 

Yem  üçün  taxılın  dünya  ehtiyatları,  gözlənildiyi kimi 2013-cü ilin mövsümünün 

sonuna artacaq, lakin ehtimal var ki, yet

ərincə  olmasın. Bunu ehtiyatların 

istifad

əyə olan nisbətinin proqnozlaşdırılan göstəriciləri əks etdirir. Həmçinin qeyd 

etm

ək vacibdir ki, iri ixracçıların ehtiyatları çox güman ki, orta səviyyədən aşağı 

olacaqdır. 

 

Dünya bazarı 

 

D

ünya balansı 

2010/11 

2011/12 

qiym

ətlən- 

dirm

ə 

2012/13 

proqnoz 

2012/13-cü ild

ə 

2011/12-ci il

ə 

nisb

ətində 

d

əyişikliklər 

milyon ton 

% 

İstehsal 

1 130.1 

1 163.9 

1 207.3 

3.7 

Ticar

ət 

121.6 

121.3 

126.0 

3.9 

İstehlak, cəmi 

1 150.5 

1 165.6 

1 193.7 

2.4 

Ərzaq 

202.0 

204.0 

206.7 

1.3 

Yeml

ər 

631.0 

638.7 

660.2 

3.4 

Dig

ər istehlak növləri 

317.5 

322.9 

326.8 

1.2 

Dövrün sonuna  ehtiyatlar 

171.4 

167.1 

177.1 

6.0 

 

Düyü 

bazarının vəziyyəti 

 

Düyünün dünya qiym

ətləri 2011-ci ilin sentyabr ayından  aşağı  düşməyə 

başlamışdır,  bu  da  Hindistanın  adi düyü sortlarınm  kütləvi  ixracının  bərpası  ilə 

eyni zamana t

əsadüf  etmişdir.  Ölkənin dünya düyü bazarına  qayıdışı  ixracçılar 

arasında güclü rəqabətə  gətirmişdir  və  praktiki olaraq Tailandda dünya 

kotirovkaları  üçün  istehsalçıların  yüksək qiymətlərinin dəstəyi siyasətinin 

saxlanmasını  neytrallaşdırmışdır.  2012-ci  ilin  aprel  ayına  olan  vəziyyətinə  görə 

---