Kimyo texnologiya

3-Ma’ruza. Spirt ishlab chiqarishda qo’llaniladigan yordamichi xom-ashyolar. Achitqilar uchun ozuqa modda manbailari.
Reja
1.Ozuqaviy qo’shimchalar.
2. Antimikrob va yuvuvchi vositalar.
3. Kupik tindiruvchi moddalar.

Spirt ishlab chiqarish korxonalarida qo’llaniladigan yordamchi maxsulotlarga ortofosfor kislotasi, ammoniy sulfat, karbamid, diammoniyfosfat, biostimulyatorlar, sulfыat kislotasi, xlorid kislota kiradi. Bu moddalar achitqilar uchun qo’shimcha ozuqa muxiti vazifasini bajaradi.

Suslani nordonlashtirish uchun ishlatiladigan kislotalar kraxmmali xom ashyolardan spirt olishda, achitqi suslasini nordonlashtirish uchun sulfat kislotasi, melassa suslasini nordonlashtirish uchun sulfat yoki xlorid kislota ishlatiladi.
Sulfat kislota. Spirt ishlab chiqarish korxonalariga kislota pulatli sisternalarda temir yo’l orqali olib kelinadi va po’lat idishlarda saqlanadi.
Xlorid kislota. Asosan 40 l shisha butilda, pulatli ilishlarda olib kelinadi.
Masalan, melassa tarkibida fosfor, azot etarli darajada emas. SHuning uchun fosfor kislotasi va ammoniy sulfat suslani boyitish uchun qo’llaniladi.
Ortofosfor kislotasi rangsiz suyuqliq bo’lib, zichligi 1,565 ga teng, tarkibida 70% N₃RO₄ bo’ladi. Ortofosfor kislotasi pulatli sisternalarda temir yo’l oqali olib kelinadi. Sisterna antikorrozion qatlam Bilan qoplangan bo’ladi yoki 20-30 litrli shisha butilda olib kelinadi. Kislota sovuq xonalarda saqlanadi.
Ammoniy sulfat oq yoki nim sariq tuzli bo’lib, tarkibida 21% NH₃ , namligi 1,5%, 0,05-0,2% erkin sulfat kislotasi bo’ladi.50^oS da 100 g suvda 84,3 g ammoniy sulfat eriydi. Ammoniy sulfat tuzi polietilen qoplarda saqlanadi.
Karbamid – SO(NH₂)₂ – karbamin kislotasini amini bo’lib, kristall yoki granula xolatida bo’ladi. Azot miqdori 46%. Karbamid kraft qoplarda 35-50 kg qilib qoplangan bo’ladi.
Diammoniyfosfat. Diammoniyfosfat (NH₄)₂HPO₄ – oq tuz bo’lib, tarkibida 50% R₂O₅ va NH₃ bo’ladi. 50^oS da 100 g suvda 89,2 g diammoniy fosfat eriydi. Diammoniyfosfat bitumlangan kraft-qoplarda 50 kg qadoqlanadi. Diammoniyfosfat shartli ravishda 70% N₃RO₄ xisobida beriladi.