KəXRİ valehoğlu qarapapaqlar
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
FƏXRİ VALEHOĞLU Ustad deyir ki, müharibə sona çatanda Sultan Mehralıyä is- marladı ki, öz qarapapaqlannla kefin Alosmanm harasında is təsə, orada binəlenə bilərsən. Mehralı yurd salmaq üçün seçdi aşıqlar m əskəni Sivas vilayətini. Çünki bura havasına, suyuna görə öz doğulduğu, boya-başa çatdığı yerin havasına-suyuna ox şar idi. Həm də müharibə dostu general Musa Paşa Qunduxov da burada yaşayırdı. Fikirləşdi ki, dar gündə bir-birimizə həyan ola rıq. Sivas vilayətinin Qanqal qəzasında Mehralıya ucsuz-bu-caq- sız torpaq sahələri verildi. O burada altmış kəndə ağalıq etməyə başladı. Mehralı bəy burada özündən və özü ilə gəlmiş ən yaxm adamlarından ötəri bir kənd saldı və adını da qoydu Acıyurd. Ona görə ki, əvvəlcə Borçalıdan, sonra da Qarsdan ağrılı-acılı gəlmişdilər. Mehralı Anadolunun ən hörmətli, şöhrətli, nüfuzlu adamlarından biri hesab olunurdu. Hamı ona Mehralı Paşa deyirdi. Sivas əhli Mehralı bəy kimi adı dillərdə dastan olan qoçaq bir adamın onların obasında yaşamasına çox sevindi. Aşıq Püryanı Mehralı bəyin gəlişi münasibəti ilə aldı görək nə dedi: Nasıl mədh etməyim Mehralı bəyi, Sivas ölkəsinin bəyi gəlibdir. O zalım düşmənin əlində qalmaz, Sivas ölkəsinin bəyi gəlibdir. H ər kəs qədərinə boynunu əyə, Səsi yayılmışdı şəhərə, köyə, Zərər-ziyan gəlməz Mehralı bəyə, Sivas ölkəsinin bəyi gəlibdir. Əcəm igididir, yaxşıdır, yaxşı, Gösterir kəndini kamalı, şəxsi, Əhbabı, yaranı gedərlər qarşı, Sivas ölkəsinin bəyi gəlibdir. Püryanı bu anda söylər, bitirər, Haqqın birliyinə şükür yetirər, 222 QARAPAPAQLAR VƏ ONLARIN XIX ƏSR HƏRB TARİXİ Yurdun şərəfini bəylər artırar, Sivas ölkəsinin bəyi gəlibdir. Hə, m ənim əzizlərim! Ustad deyir ki, Qarapapaq generalı Si- vasda elə bir mülk inşa etdi ki, göz istəyirdi tamaşasına. Bu malikanənin inşasında əhli-Sivas cani-dildən qol çərmə- mişdi. Bu inşada kasıb ustad Aşıq Ruhsəti də işləyirdi. Tanınmış aşıq olan Ruhsətinin əsil adı Mustafa idi. Sivas vilayətinin Acı- yurdun qonşuluğunda yerləşən Dəlikdaş kəndindən idi, 12 ya şından yetim qalmışdı. O, sazı-sözü ile inşaatçıların əl-ayağını güməşdirirdi. O idi ki, inşaatçılar Mehralı bəyə şikayət etdilər ki, Aşıq Ruhsəti onların başmı qatır, ona görə də iş ləng gedir. Söz-söhbəti eşidən Mehralı bəy Ruhsətini edir işdən azad. Bunu görən Rühsəti qəhərlənir. Götürür halına binəm Mehralı bəyə belə bir dördlük söyləyir: Adanada duydum: sıtmasıyla dərdi var, Ağdağa getdim: tülküsü var, qurdu var, Avşara getdim: çərkəzi var, kürdü var, Burada da, bəyim, müzəvirin dördü var. İşdən azad olunmağına baxmayaraq Aşıq Ruhsəti inşaatdan aralanmır, elə hey şeirlər söyləyib mahnılar oxuyur, gününü be ləcə yola verirdi. Belə günlərdən birində Mehralı bəy Ruhsəti- dən xeyli aralıda ustalara göstəriş verirdi. Ruhsəti fikirləşdi ki, daha belə davam edə bilməz, ömrü yoxsulluq, aclıq, səfalət için də keçib, indi burada da işdən qovuldu, düşündü ki, gəl Mehralı bəyə vəziyyətini de, bəlkə yazığı gələ. Aldı görək dərdini nə tə hər söylədi, ərz eyləyək qulluğunuza: V aqif ol halıma, mənim əfəndim, Bir aclıqdan başqa deyəcəyim yox. Yoxsulluq oduna yandım, alışdım, Axşamdan sabaha yeyəcəyim yox. 223 F Ə X R İ VALEHOĞLU Ah etm əkdən bağnm başı sızıllar, Loğman deyə gəldim, bəylər, qazılar! Evdə m ələşirlər körpə quzular! Qazana bir ovuc qoyacağım y ox... N ə xəyala doldığımı bilmənəm, Ruzu şəb ağlaram, bir dəm gülmənem, Yol üstə durub karvan vurmanam, M ənim səndən başqa umacağım yox. Bütün əhvalımı yazdım varağa, Atma, Ruhsətini gözdən irağa, B ir top bez istərəm, bir az nafağa, Ölərsəm, qəbirdə geyəcəyim yox. Bəli, Aşıq Ruhsəti Mehralı bəyə yazacağını yazdı, deyəcəyi ni sözlə də dedi. Ruhsətinin sözləri Mehralı bəyi aldı. Sonuncu bənd ona lap çox təsir etdi, yadına düşdü ki, aşığa bir at söz ver mişdi, dediyinə əm əl etmədiyi bir yana qalsın, hələ zavallını iş dən də çıxanb. Sanki Mehralı bəyin fikri Ruhsətiyə çatdı, bəyin pərişanlığım duyan aşıq aldı ucadan görək n ə dedi: Kəndi içərimdə neştərim m ənim , H ər qəzada vardır işdərim menim, Sivasdan da çoxdur müştərim mənim, B ir kabab yedirib ətə, qıyammaz. Yaz gəldi ortalıq güllük, gülüstan, Yenə mənim başım qurtulmaz yasdan, Mehralı bəyə də yazdım bir dastan, İqrar verər, amma ata qıyammaz... Ciddi bir adam olan Mehralı bəy bu yerdə özünü saxlaya bil məyib, ucadan qəhqəhə çəkdi, aşığı yanına çağırıb könlünü aldı: 224 QARAPAPAQLAR VƏ ONLARIN X IX ƏSR HƏRB TARİXt - Aşıq, bilirsən ki, men saza-sözə vurğun adamam, özüm də sənin xətrini çox istəyirəm, havalar yaxşı keçir, yağmur-filan başlamamış inşaatı tamamlamaq, evin üstünü çatmaq lazımdır. Bu sarayın həmişə gözlənilən və ən əziz qonağı sən olacaqsan, sənsiz, aşıqsız bu cah-cəlalın ləzzəti heç olar. İndi mənim çox xoşladığım o dastan-vaqeeni bir də söylə - dedi. Mehralı bəyin dediklərini eşidən Ruhsətinin gözləri güldü, könlü açıldı. Qəribə bir yuxunu təsvir edən on iki bəndlik mən zum dastanı söyləməyə başladı. Bu dastanın son bəndini ərz ey ləyək qulluğunuza, dinləyənlər var olsun: Ruhsətiyəm, kəndi kəndimdən keçdim, Bu gecə mənamda çox yerdən uçdum , Bir də, röya imiş, gözümü açdım Bəyim, həvəs etmə bu rəzilkara. Mehralı bəyin ürəyi açıldı, kefi duruldu, «Əhsən, ey vallah!» deyib Ruhsətiyə bir öküz bağışladı, ondan yenə nə istədiyini so ruşdu. Ruhsəti çəkinməyib dedi: - Bəyim, senin mərd və sözünə düz adam olduğun hamıya bəllidir. M ənə Dəlikdaşa gedib-gəlmək üçün söz verdiyin atı is təyirəm, ayaqlarım ağrıyır, yola dözə bilmirəm. Bir də, külfətimi aclıqdan qurtarmaq üçün bir sağmal inək versən, ömrüm boyu sənə duaçıyam. Mehralı bəy aşığa bir yəhərli-yüyənli at, xeyli el xərcliyi, sağmal inək, bir də xeyli azuqə və əkin-səpin üçün toxumluq verdi. Dedi: - Aşıq, hələlik bunları apar, Dəlikdaşda əhli-əyalına ver. Ək- sep, inşallah gələcəkdə vəziyyətin daha yaxşı olar. Səni heç bir şeydən korluq çəkməyə qoymayacam. Bu gündən sonra səni özümün ən yaxın dostlarımdan hesab edirəm və sarayın inşaatın da işləyən ustaların başı üstünə nəzarətçi təyin edirəm. Ustadlar deyir ki, elə o gündən Aşıq Ruhsəti ilə Mehralı bə yin arasında şirin və sədaqətli dostluq əlaqəsi yarandı. Ruhsəti 225 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|