KəXRİ valehoğlu qarapapaqlar
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
FƏ XRİ VALEHOĞLU qazaqlara. Bayaqdı qazaqlar aldılar K ələnin oğlu Hüseynin eVini mühasirəyə. İşin pis nəticə verəcəyini duyan Kələnin oğlu Mif- nü verdi evin arxasındakı ot tayasına. Düzəltdi özü üçün bir sığı* nacaq yeri. Qazaqlar başladılar evi atəşə tutmağa. Vurdular ot ta* yasına od. İşin pisləşdiyini görən K ələnin oğlu ot tayasından $1* xaraq bir neçə qazaqı sərdi yerə. Özü de oldu qazaqlann güllə sinə tuş. Ən sadiq dostu K ələ oğlu Hüseynin m ərdliklə ölüm xəbəri sarsıtdı Mehralını. Vəfalı dostu hər vaxt tapmaq olmur, Hüseyn, umudum tək sənə gəlirdi, sən də belə oldun - deyə çox kədər ləndi, ağladı. Bu münasibətlə götürdü görək nə dedi, ərz eylə-- yək qulluğunuza: Zalım əcəl səni tez yaxaladı* Alıb kəməndinə saldı Hüseyn! O müxənnət sitamkarın gülləsi, Əzrayıl cənginə saldı Hüseyn! Deyirdim, dağlan qoşa gəzərdik, El yolunda her cəfaya dözərdik, Zalım qazaqlann başm əzərdik, Xəzan vurdu, gülün soldu Hüseyn! Yəqin haqq yolunda etmişəm günah, Sən ol m ənə dayaq, ey yaradan şah. Ümidim sən idin, pənahım Allah, Mehralı da sənsiz qaldı Hüseyn! Bəli, əzizlərim! Artıq gavurlara qarşı, Qafqazın hər yerində, Şəmşəddində, Qazaxda, Loruda, Qaraçöpdə, Qarayazıda, Başke- çiddə, Ağbabada Dəli ağanın, Kor İsmayılın, Mehralının, İskən- dərin, Dəli Yusufun qaçaq dəstələri təki hökumətə qarşı çıxan dəstələr çar üsuli-idarəsindən təngə gələn kasıb-küsublann he sabına günü-gündən artırdı. Mehralının şan-sədası artıq təkcə 202 QARAPAPAQLAR VƏ ONLARIN X IX ƏSR HƏRB TARİXİ Borçalını deyil, Qars, Ərdahan, Çildir, Şörəyel, Ağbaba, Axısxa, Axalkələk, Qazax, Gəncəbasar, Açıqbaş, Pənbək mahallarını də bürümüşdü. Tiflisdə, İstanbulda, Moskovada, Peterburqda, Ərzu rumda çıxan qəzetlər hər gün Qaçaq Mehralının ən qorxulu düş mən olduğunu yazıb-yayırdılar. Hökümət əsgərləri qaçaqların öhdəsindən gələ bilmirdilər. Odur ki, uruslar hiyləyə əl atdılar, Onlara qarşı günah-suçları nisbətən az olan qaçaqları əfV etdilər, Mehralını tutub onlara əsir verənləri çoxlu ənam, rütbəylə mükafatlandıracaqlarına söz ver dilər.. M əsələni eşidən Mansurla Dovşanqulu oğlu xəlvəti danışığa girib, oldular hökümətə təslim və urusa dedilər ki, Mehralını tut maq bizim boynumuza. Mehralı gördü ki, yoldaşları namərd çıx dı. Ona görə də Borçalıda durmayıb keçdi Alosmana, Çildir ma- halındakı qarapapaq dostlarının yanında özünə sığınacaq tapdı. Bunu bilən və Mehralının hünərindən lərzəyə gələn urus hökü məti Osmanlı padşahı Sultan Əbdüləzizə bir məktub yazıb xahiş etdi ki, Mehralını təcili versinlər uruslara. Əbdüləziz Paşa sədrə- zəmə, o da öz növbəsində Ərzurum valisinə göstəriş verdi ki, Paşanın əmri yerinə yetirilsin, Mehralı bəyi təcili tutub Urusetə versinlər. Bunu eşidən Mehralı təzədən keçdi uruslann əlindəki tor paqlara. O fürsəti-fövtə verməyib özünü verdi ailəsi ilə görüş mək üçün Darvaza. Mehralının Uruset sunurlanna keçməsini duyan Dalaverli Mansur, Dovşanqulu oğlu Hüseyn, Musa Çavuş, Qərib ağa baş ladılar hər yerdə Mehralını qarabaqara izləməyə. Günlərin bir günü, elə oldu ki, Musa Çavuş Mehralıyla üz- üzə gəldi. Ancaq Mehralı istədi ki, döyüşdən yayınsın, dəfələrlə Mtisa Çavuşa bildirdi ki, etmə-eləmə. İstəmirəm əlim qanma bu laşsın: Bilirəm bu gavur uruslar sənə pul veriblər, gəl tamahına təp de. M əndən sənə xeyir gəlməz: Kimə deyirsən, Çavuş Musa ay qandı ha. İşin bəd gətirdiyini görən Mehralı dedi, gəl buna bir neçə kəlm ə söz de, əgər yenə qanmasa onda Allah ya ona verər, ya da mənə. Aldı Mehralı görək nə dedi: 203 FƏ XRİ VALEHOĞLU M usa Çavuş, gel əl götür davadan, K əsilər biləyin, əldən olarsan! A tıb qaynacıma tutaram səni, C ənnət tək mahaldan-eldən olarsan! Qartalın zirvədə olar yuvası, Tülkünün aslanla olmaz davası. G əl m ənim lə savaşmaynan, qadası, Vuraram qılıncı, beldən olarsan! M ehralıyam, indi girrəm meydana, Koroğlu tək qılınc vurram hər yana. B ir nərə çəkərəm Rustamzalyana, Tutular qulağın dildən olarsan. Söz tamama yetişər-yetişməz Musa Çavuş əl çəkməyib yenə həm lə edəndə Mehralı atının başını geri çəkib döndü və dönən kimi də ilk həm lədə M usa Çavuşu qılıncıyla yaraladı. Amma ye nə rəhmi gəldi, təkrar zərbə vurub öldürmək istəmədi, atım ça pıb sürətlə uzaqlaşdı. M usa Çavuş yaralanıb atdan yerə düşəndə onun dəstəsində olan əsgərlərdən yarısı atlarından enib başçıla rının hayına qaldılar. Yarısı da Mehralmın dalınca düşüb onu tut maq istədi. Mehralı gördü ki, qabaqda bir yarğan var, ata bir acı təzyana vurdu. A t elə sıçradı ki, yarğanın o toyuna düşdü. Onu izləyən qoşunun isə çoxu yelini saxlaya bilməyib yarğandan uçub öldü. Sağ qalan atlılara Mehralı uçurumun o toyundan dedi: « M ənim siznən heç bir işim yoxdur, siz də məni daha izləmək dən əl çəkin. Günah Musa Çavuşun özündə oldu, mən onu vur maq istəmirdim, Allahdan diləyim odur ki, ona bir şey olmasın» və atını çapıb gözdən itdi. Kor-peşiman geri qayıdan bu atlı əs gərlər Musa Çavuşu yaralı vəziyyətdə öz kəndinə apardılar. Yolda çox qan itirdiyinə görə atasının və qardaşlarının yanında canını tapşırdı. Bu işdən sonra Mehralım daha çox izlədilər, hökumət h ə r yanda onu gəzirdi. Günlərin birində, urusun puluna suslayıb na 204 QARAPAPAQLAR VƏ ONLARIN X IX ƏSR HƏRB TARİXİ mərdlik edən ata dostu Qərib ağanın dəstəsi ilə Mehralı üzləş dilər. Düzənlik olduğundan Mehralı gözdən yayma bilmədi. Yenə döyüşə girməyib davasız-şavasız aralaşmaq istədi. Ancaq Qərib ağa ondan əl çekmədi. Elə oldu ki, Qərib ağaynan Meh- ralının atı yan-yana qaçdı. İşi belə görən Mehralı öz-özündə fikirləşdi ki, gəl buna da bir neçə kəlmə söz de, əgər baxmasa sonrasına baxaram. Üz tutdu Qərib ağaya: Qərib ağa! Eşit mənim sözümü, Gəl əl götür, bu davadan, geri dön. Sənin ilə çox duz-çörək kəsmişik, Gəl əl götür, bu davadan, geri dön. Əzəlindən belə deyib babalar: Çörək basan el gözündə xar olar, Sənə yaraşmaz belə səs-sədalar, Gəl əl götür, bu davadan, geri dön. Gəl düşməynən Mehralının izinə, Dözəmməzsən alovuna, közünə, Bir qılınc vuraram sənin dizinə, Gəl əl götür, bu davadan, geri dön. Söz cavabını tamam eylədi. Qərib ağa elə hey dediyini dedi: - Ya sən, ya da mən! Başqa cür ola bilməz. Mehralı bəy dedi: - Qərib ağa! Sən pulun əl çirki olduğunu yaxşı bilirsən. Uruslann fitvasına getmə. Nə qədər istəsən pul verim sənə. Ba bamla duz-əppək kəsibsən. Aramızdakı haqq-salama and olsun, mən qan tökmək istəmirəm. Bu kişi sözümdür. Qərib ağaya heç nə kar etmədi, yenə dedi: - Yox, Mehralı! Dağ, Bağ, Aran Borçalıda, qarapapaq ellə rində iki qoçun başı bir qazanda qaynamaz. Ya sən, ya da mən. Mehralı çox dedi, Qərib ağa az eşitdi. Qərib ağa nə qədər hü cum çəkdisə, Mehralı el qaldırmaq istəməyib hamısından sovuş 205 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|