Jurnal XII
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
Yüklə 0,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
- KİRAYƏ MÜQAVİLƏSİNİN VAXTINDAN ƏVVƏL LƏĞVİNƏ DAİR ALMANİYA KONSTİTUSİYA MƏHKƏMƏSİNİN YANAŞIMASI
- 1‐ci şikayəti
- 57 A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
- 2‐ci şikayətlə
- RF ALİ MƏHKƏMƏSİNİN TƏCRÜBƏSİNDƏN AZƏRBAYCAN MƏHKƏMƏLƏRİ ÜÇÜN TÖVSİYƏ XARAKTERLİ QƏRAR (AİHM)
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə sözləri ilə bitərdi –“Əslində mən işlə bağlı bu cür səs verəsi idim, lakin elə ki, Frankfurter məsələyə münasibət bildirir, mən onun əksinə mövqe bildirmək qərarına gəlirəm.”
Qeyd olunan dövrdə qüvvədə olan Almaniya Mülki Məcəlləsinin 564b maddəsinin tələbinə əsasən, kirayəyə verən kirayə münasibətlərinə bu münasibətlərə xitam verilməsində “əsaslı marağı” olduğu halda xitam verə bilər. “Əsaslı maraq” dedikdə bunlar nəzərdə tutulur: a) kirayəçi öz öhdəliklərini təqsirli olaraq əhəmiyyətli dərəcədə pozduqda; b) kirayəyə verənin özü və ailə üzvləri üçün mənzil kimi ehtiyacı olduqda; c) kirayəçi əmlakdan (torpaqdan) onun təyinatı uyğun olmayaraq təsərrüfatsızcasına istifadə etdikdə. Beləliklə, Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən çıxarılmış qərarın əsasında iki şikayət durur: a) İddiaçılar (kirayəyə verənlər) öz ailəsi ilə 3 otaqlı mənzildə kirayədə yaşıyırlar, lakin öz mülkiyyətində olan 7 otaqlı mənzili kirayəyə vermişlər. İddiaçılar kirayəçilərdən evi boşlatmalarını tələb edirlər, lakin kirayəçilər özlərinin ahıl yaşda olduqlarını nəzərə alaraq evdən çıxmalarını mümkünsüz hesab edirlər. Aşağı insantansiya məhkəmələri iddiaçıların (kirayəyə verənlərin) iddiasını rədd etmişdir. Məhkəmənin qənaətinə görə, 250 kv.metrlik, 7 otaqlı mənzil 3 nəfər üçün kifayət qədər böyük sahədir və mənzil olan ehtiyac şişirdilmiş olduğundan onun geri verilməsini mülki qanunverciliyin mövqeyinə əsasən, tələb etmək mümkün deyildir. Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət verən iddiaçılar hesab edirlər ki, aşağı instansiya məhkəməsinin qərarları onların Konstitusiyanın 14‐cü maddəsi ilə təsbit olunmuş mülkiyyət hüquqlarını pozmuşdur: “mülkiyyətin özəl faydalılığı” və “sosial öhdəlik yaratması” prinsipləri arasındakı tarazlıq pozulmuşdur. b) İkinci iddiaçı (qocalar evində yaşayan şəxs) özünün ehtiyacı olduğu 3 otaqlı mənzilinin kirayədən çıxarılmasını çalışır. O, hesab edir ki, özünün yaşlı olması və hərəkət məhdudiyyəti ilə bağlı 1‐ci mərtəbədə yerləşən mənzildə özü qalmalıdır və bunun üçün kirayəçilər mənzili tərk etməlidir. İddiaya baxan yerli məhkəmə hesab etmişdir ki, iddiaçı (kirayəyə verən) “uyğun və layiqli şəkildə” qocalar evində yerləşdirildiyindən cavabdehin mənzilə artıq ehtiyacı yoxdur. Bütün məhkəmə instansiyaları məsələyə eyni prizmadan yanaşmışdır. Lakin konstitusiya şikayət verən iddiaçı hesab edir ki, onun qocalar evində olması özünün məzilə ehtiyacı olmasını aradan qaldırmamışdır və yaşlı kirayəyə verən qocalar evində qalmağa və ömürünün sonunu orada keçirməyə məcbur edilə bilməz. Beləliklə, Konstitusiya Məhkəməsi 1‐ci şikayəti əsassız hesab etmiş və qeyd edir ki, müqaviləyə xitam verilməsi üçün “əsaslı marağ”ın mövcudluğu əslində mülkiyyətçinin (kirayəyə verənin) sənəcam vermək hüququnu məhdudlaşdırır. Lakin bu müddəa demokratik cəmiyyətdə ümumi maraqlar naminə kirayəyə verənin özbaşına şəkildə birisini yaşayış yerindən məhrum etmək 57
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə “imtiyaz”ını aradan qaldırır. Çünki kirayə münasibətlərində əmlakın həm də sosial funksiyası vardır, lakin qanunverici mülkiyyətçini tam şəkildə mülkiyyət hüquqlarından məhrum etmir və məhz bu məqsədlə Mülki Məcəllənin 564b maddəsi çərçivələri (meyarları) müəyyən etmişdir. 2‐ci şikayətlə bağlı Konstitusiya Məhkəməsi aşağı məhkəmələr tərəfindən qanunun düzgün tətbiq olunmadığı qərarına gəlmişdir. Konstitusiya Məhkəməsi qeyd edir ki, qanunların “sadə hüquqi şərhi” və onların konkret vəziyyətdə tətbiqi məsələsi aşağı məhkəmələrin yurisdiksiyasındadır. Bununla bərabər kirayə münasibətləri ilə bağlı məhkəmələr işlərə baxarkən, xüsusi mülkiyyətin konstitutsion hüquqi tanınması və sosial ədalət prinsipləri arasında tarazlığa diqqət yetirməlidir. Və bu şikayətlə bağlı məhkəmələr mülkiyyət hüququnun təmin edilməsi və onun əhəmiyyətini düzgün qiymətləndirməmişdir. Dolayısilə iddiaçının qocalar evində “uyğun və layiqli şəkildə” yerləşdiriməsi əsası ilə onun yaşayış sahəsinə ehtiyacının olmaması kimi əsaslandırma kirayəyə verənin mənafeyinin birtərəfli şəkildə pozulması deməkdir və tarazlığın pozuntusu kimi qiymətləndirilməlidir. Aşağı məhkəmələrin qərarı ilə iddiaçının azadlığı əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırılır, belə ki, o, həyatını mülkiyyətdən düzgün hesab etdiyi kimi istifadə edərək qura bilmir. Məhkəmələrin bu cür qənaətə gəlməsi barədə qanunlara verdiyi təfsir, yanaşma mülkiyyət hüququnun təmin edilməsi prinsipi ilə bir araya sığmır və mülkiyyətin həddindən artıq gərəksiz yüklənməsinə səbəb olur. RF ALİ MƏHKƏMƏSİNİN TƏCRÜBƏSİNDƏN AZƏRBAYCAN MƏHKƏMƏLƏRİ ÜÇÜN TÖVSİYƏ XARAKTERLİ QƏRAR (AİHM) Bu günlərdə RF Ali Məhkəməsi 194 səhifəlik sənəd olan məhkəmə təcrübəsinin icmalını çap etmişdir. Orada hüququn müxtəlif sahələrinə dair oturuşmuş məhkəmə təcrübəsinə dair maraqlı yanaşmalar olmaqla bərabər, Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin qərarlarının icrası məsələsinə də tox
unulmuşdur. Qeyd olunmalıdır ki, mövzunun aktuallığı nəzərə alınmaqla, aşağıda göstərilən təcrübənin Azərbaycan milli məhkəmələri üçün əhəmiyyəti şübhəsizdir. Belə ki, qoyulmuş sual ondan ibarətdir ki, Ali Məhkəmə, Avropa Məhkəməsinin çıxardığı qərar əsasında işə hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı yeni hallar üzrə yenidən baxarkən, ərizəyə Avropa Məhkəməsinin qərarının tərcüməsi əlavə olunmayıbsa, onu icraata götürməkdən imtina edə bilərmi? Belə ki, Avropa Məhkəməsinin Reqlamentinin 76‐cı maddəsinə əsasən, AHİM‐nin qərarları rəsmi olaraq ya İngilis, ya da ki, Fransız dilində çıxarılır. Bununla belə, RF mülki, inzibati prosessual məcəllələrinin tələbinə əsasən, məhkəmələrdə işlər dövlət dili olan Rus dilində aparılır. Lakin eyni zamanda “RF‐nin Avropa Məhkəməsi yanında səlahiyyətli daimi nümayəndəsi haqqında” Fərmana əsasən, Səlahiyyətli nümayəndə Avropa Məhkəməsinin qərarının icrası ilə bağlı yerli orqanların qarşılıqlı fəaliyyətini təmin edir. Bu fəaliyyət çərçivəsində Səlahiyyətli nümayəndə Avropa Məhkəməsinin qərarının qeyri‐rəsmi tərcüməsini onun icrası ilə bağlı Ali Məhkəmə və digər aidiyyəti orqanlara göndərir. Eyni zamanda RF Ali Məhkəməsinin Plenumunun 10.10.2003‐cü il tarixli qərarına əsasən, RF barəsində çıxarılmış qərarların icrası, habelə Konvensiya ilə təsbit olunmuş əsas insan hüquqlarının pozuntusunun aradan qaldırılması və bu cür pozuntuların gələcəkdə təkrarlanmaması məqsədilə dövlət, xüsusi və ümumi tədbirlər görür. Bu mənada milli məhkəmələrin Avropa Məhkəməsinin qərarlarının icrası ilə bağlı öhdəliyi mövcuddur. 58
Yüklə 0,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|