45
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
Ərizəçinin qurban statusu
23. 08 aprel 2009‐cu il tarixdə ərizəçinin əvvəlki vəzifəsinə bərpa olunmasından və itirilmiş gəlir
üçün kompensasiyanın ödənilməsindən sonra Hökumət iddia edib ki, ərizəçi artıq “qurban hesab
oluna bilməz, ona görə ki, Konvensiya hüquqlarının pozulması daxili müstəvidə bərpa olunmuşdur.
24. Ərizəçi bu məsələni şərh etməmişdir. Lakin o, şikayət edib ki, onun itirilmiş gəliri düzgün
hesablanmamışdır.
25. Məhkəmə xatırladır ki, əgər milli hakimiyyət orqanları açıqaşkar və ya mahiyyət etibarilə
Konvensiyanın pozuntusunu təsdiq edib kompensasiyanı təqdim etməzlərsə, ərizəçinin xeyrinə olan
qərar və ya tədbirlər onu «qurban» statusundan məhrum etmək üçün kifayət etmir (baxın, Amur
Fransaya qarşı, 25 iyun 1996cı il tarixli Qərar, Hesabatlar, 1996‐III, s. 846, § 36; və Dalban
Rumıniyaya qarşı (Böyük Palata), ¹ 28114/95, § 44, İHAM 1999VI). Yalnız bu şərtlər təmin
edildikdə, Konvensiyanın subsudiar xarakterli müdafiə mexanizmləri şikayətin araşdırılmasının
qarşısını alır.
26. Məhkəmə qeyd edir ki, ərizəçinin xeyrinə olan qətnamənin icrası və qətnamə ilə təyin olunmuş
məbləğin, eləcə də itirilmiş gəlirə görə kompensasiyanın ödənilməsi dövlət orqanları tərəfindən
Konvensiya hüquqlarının pozulmasının etirafı kimi mübahisəli şəkildə qəbul oluna bilər. Bununla
bağlı, Məhkəmə ərizəçinin daxili məhkəmələr tərəfindən maddi kompensasiyanın hesablanmasının
iddia olunan qeyri‐düzgünlüyünə aid dəlilini qeyd edir. Bu, ərizəçinin xeyrinə olan qətnamənin tam
icra olunmaması səbəbindən Konvensiya hüquqlarının pozulmasının etiraf edilməməsini iddia edən
dəlil kimi qəbul oluna bilər. Məhkəmə qeyd edir ki, 08 aprel 2009‐cu ildə ərizəçi Maliyyə
Nazirliyindəki əvvəlki işinə bərpa olunmuş və itirilmiş gəlirə görə kompensasiya kimi müəyyən
məbləğ ona ödənilmişdir. Məhkəmə daha sonra qeyd edir ki, ərizəçinin kompensasiya məbləğinin
hesablanmasında iddia olunan səhvlər barədə şikayəti yeni şikayətlər olmaqla, onun xeyrinə olan
yekun qətnamənin icrasina aid hazırkı işin dairəsinə düşmür. Daha sonra Məhkəmə qeyd edir ki,
ərizəçi
ona
ödənilmiş
məbləğlərin
hesablanma
əsasını
daxili
məhkəmələrdə
mübahisələndirməmişdir. Belə olan halda, Məhkəmə hesab edir ki, daxili qətnamə tamamilə icra
olunmuşdur.
27. Bununla belə, qətnamənin yeddi ildən artıq müddəti Konvensiyanın Azərbaycana münasibətdə
qüvvəyə mindiyi tarixdən sonrakı vaxta təsadüf etdiyi on bir ildən artıq müddətdə icra olunmamış
qalmasını nəzərə alaraq, Məhkəmə hesab edir ki, ərizəçiyə təyin olunmuş kompensasiya yalnız
itirilmiş gəlirə görə daxili maddi kompensasiyanı əhatə edir və 23 fevral 1998‐ci il tarixli qətnamənin
davamlı icra olunmamasında ifadə olunduğu iddia olunan Konvensiya pozuntusu üçün hər hansı
kompensasiya təklif edilməmişdir.
28. Belə olan halda, 23 fevral 1998‐ci il tarixli qətnaməyə müvafiq olaraq ərizəçinin əvvəlki işinə
bərpa olunduğu, maddi zərərə görə kompensasiya aldığı həqiqət olsa belə, Məhkəmə hesab edir ki,
onun xeyrinə görülmüş tədbirlər yenə də onu hazırkı işdə “qurban” statusundan məhrum etmək
üçün kifayət etmir (müqayisə edin, Ramazanova və digərləri Azərbaycana qarşı, ¹ 44363/02, § 38,
01 fevral 2007ci il).
46
A Z Ə R B A Y C A N V Ə K İ L İ ‐ XII nömrə
29. Müvafiq olaraq, Məhkəmə ərizəçinin qurban statusunu itirməsinə dair Hökumətin etirazını rədd
edir.
Nəticə
30. Yuxarıdakıları nəzərə alaraq, Məhkəmə qeyd edir ki, şikayət Konvensiyanın 35‐ci maddəsinin
3‐cü bəndinin mənasında açıq‐aşkar əsassız və ya hər hansı başqa əsasla qeyri‐məqbul deyildir.
Buna görə, o, 15 aprel 2002‐ci ildən sonrakı müddətə aid məqbul elan edilməlidir.
B. İşin mahiyyəti
Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndi
və 13‐cü maddəsi
31. Hökumət bildirib ki, müvafiq dövlət orqanları tərəfindən bütün zəruri tədbirlərin görülməsinə
baxmayaraq, 23 fevral 1998‐ci il tarixli qətnamənin icrası mümkünsüz idi, ona görə ki, işdən azad
olunmasından əvvəl ərizəçinin çalışdığı İdarə ləğv olunmuşdur. Hökumət iddia edib ki, Nazrlik
mütəmadi olaraq ərizəçiyə müxtəlif vəzifələr təklif etmiş, lakin ərizəçi onları rədd edərək daha
yuxarı vəzifələr istəmişdir. Bundan başqa, Hökumət bildirib ki, 23 fevral 1998‐cu il tarixli
qətnamənin icra olunmamasına görə ərizəçinin kompensasiya tələbi ilə bağlı 17 yanvar 2003‐cü il
tarixli qətnamə 28 yanvar 2009‐cu ildə icra olunmuşdur.
32. Ərizəçi tələblərini təkrar etmişdir.
33. Məhkəmə təkrar edir ki, Konvensiyanın 6‐cı maddəsinin 1‐ci bəndi hər kəsin hüquq və
vəzifələrinə aid iddiasının məhkəmə və ya tribunal qarşısına çıxarılması hüququnu təmin edir; bu
mənada, o, «məhkəmə hüququnu» ehtiva edir ki, mülki məsələlərdə icraatı başlamaq hüququ olan
məhkəməyə müraciət etmək hüququ onun bir aspektidir. Lakin Razılığa gələn Yüksək Tərəflərin
daxili hüquq sistemləri yekun məcburi məhkəmə qərarının bir tərəfin zərərinə hərəkətsiz qalmasını
mümkün edərsə, bu hüquq xəyali olar. Təbii ki, 6‐cı maddənin 1‐ci bəndinin məhkəmə qərarlarının
icrasını təmin etmədən tərəflərə hər hansı prosessual təminatlar (ədalətli, açıq və sürətli məhkəmə
baxışı) verməsini təsəvvür etmək mümkün deyil. 6‐cı maddənin yalnız “məhkəməyə çıxış” və
“məhkəmə prosesinin aparılması” prinsipləri ilə əlaqələndirilərək şərh olunması Razılığa Gələn
Yüksək Tərəflərin Konvensiyanı ratifikasiya edərkən öz öhdələrinə götürdükləri qanunun aliliyi
prinsipinin düzgün tətbiq olunmaması ilə nəticələnə bilər. Buna görə, Konvensiyanın 6‐cı
maddəsinin məqsədləri üçün məhkəmə qərarının icra olunması «araşdırmanın» ayrılmaz hissəsi
kimi qiymətləndirilməlidir (baxın, Hornsbi Yunanıstana qarşı, 19 mart 1997ci il, § 40, Qərar və
Qərardadların Hesabatı, 1997II).
34. Məhkəmə daha sonra qeyd edir ki, məhkəmə qərarının icrasının təxirə salınması konkret
hallarda əsaslandırılmalıdır. Lakin təxirə salınma elə tərzdə olmamalıdır ki, Konvensiyanın 6‐cı
maddəsinin 1‐ci bəndi ilə müdafiə olunan hüququn mahiyyətinə zərər vursun (baxın, Burdov
Rusiyaya qarşı, ¹ 59498/00, § 35, İHAM 2002‐III). Hazırkı işdə qanunsuz işdən çıxarılmadan sonra
öz vəzifəsinə bərpa olunmasına, eləcə də maddi zərər üçün kompensasiyanın ödənilməsinə aid
mübahisədə ərizəçinin qələbəsindən faydalanmasının qarşısı alınmamalıdır.
35. Məhkəmə qeyd edir ki, Konvensiyanın Azərbaycana münasibətdə qüvvəyə mindiyi 15 aprel
2002‐ci ildən qətnamənin 08 aprel 2009‐cu ildə icra olunmasınadək Səbail rayon məhkəməsinin
23 fevral 1998‐ci il tarixli qətnaməsi təxminən yeddi il ərzində icrasız qalmışdır. 15 aprel 2002‐ci
ilədək qətnamə təxminən dörd il ərzində icra olunmamışdır. Bu müddət üçün Hökumət tərəfindən
hər hansı ağlabatan izah təqdim olunmamışdır.