İmamların siması tarix guşəsində
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 110 mam Rzanın (ə) həməsri olmuş xəlifələr mam Rza (ə) mam olduğu iyirmi ilin onunu Harun Ər-Rəşidlə, beş ilini Məhəmməd Əminlə, son beş ilini isə Abdullah Əl-Məmunla həmzaman olmuşdur. mam Rza (ə) Məmunun hakimiyyətə gəlişinə qədər öz doğma vətəni müqəddəs Mədinə şəhərində yaşayırdı. Məmun hakimiyyətə gəldikdən sonra o Həzrəti Xorasana çağırtdırır. Nəhayət, o Həzrət hicrətin iki yüz üçüncü ilinin səfər ayında (əlli beş yaşında olarkən) şəhadətə qovuşur və elə Xorasanda da (Məşhəd şəhərində) dəfn olunur. 1 mam Rza (ə) Harunun dövründə Hicrətin 183-cü ili mam Kazim (ə) Harunun əmri ilə Bağdad zindanında zəhərlənib şəhid olduqdan sonra mam Rza (ə) mam olduğu müddətin on ilini Harunla bir dövrdə yaşamışdır. Bu müddət Harunun özbaşınalıq, azğınlıq mühiti olması ilə yanaşı, həm də mam Rzanın (ə) nisbətən azad yaşadığı və elmi-mədəni fəaliyyəti dövrü hesab olunur. Çünki Harun bu müddət ərzində o Həzrətə toxunmamış və mam Rza (ə) açıq şəkildə fəaliyyət aparmışdır. Buna görə də, o Həzrətin yetirdiyi şagirdlər, slami elmlər ocağında təlim etdiyi Quran həqiqətləri və slam maarifi də, məhz bu dövrə təsadüf edir. Harunun, təzyiqləri azaldaraq mam Rzanı (ə) nisbətən azad buraxmasının səbəbi bəlkə də, onun mam Kazimin (ə) qətlindən yaranan nigarançılığıdır. Harun bu böyük cinayətin üstünü örtməyə çalışsa da, məsələnin üstü açılır və camaatda ona qarşı böyük nifrət hissi oyanır. Buna görə də, Harun bir təhər özünə bəraət qazandırmaq istəyirdi. Onun, mam Kazimin (ə) pak cənazəsini zalımların əlindən alıb böyük hörmətlə dəfn edən əmisi Süleyman ibn Əbu Cəfərə yazdığı “Allah Sindi ibn Şahikə lənət eləsin, o, bu işi mənim icazəm olmadan görmüşdür” 2 Bu məsələni təsdiq edən başqa bir fakt da, Harunla Yəhya ibn Xalid Bərməkinin mam Kazim (ə) barədəki söhbətidir. (Hələ əvvəllərdən mam Kazimdən (ə) Haruna şikayət etmiş) Yəhya Haruna dedi: «Musa ibn 1 Usul-Kafi, səh. 486 2 Biharul-ənvar, c.48, səh. 227 ............................................................................................................. İmamların siması tarix guşəsində 111 Cəfərdən ( mam Kazimdən (ə)) sonra onun oğlu yerinə keçərək mamət iddiası edir». (Demək istəyirdi ki, yaxşı olar indidən xəlifənin məmurları onu nəzarət altına alsınlar). (Hələ mam Kazimin (ə) şəhadətini unutmayan və hələ də, onun aqibətindən nigarançılıq çəkən) Harun dedi: “Atasının başına gətirdiyimiz bəs deyil? stəyirsən ki, bir dəfəlik qılınc götürüb bütün Ə ləviləri (Əlinin nəslindən olanları) qırım?” 1 Harunun qəzəbi sarayda olanları sakitləşdirib icazə vermədi ki, bir də kimsə mam Rzanın (ə) ardınca pis-pis sözlər danışsın. mam Rza (ə) Harunun xəlifə olduğu müddətdə yaranmış bu fürsətdən istifadə edib öz mamətini aşkar edir və bu barədə ata-babalarından fərqli olaraq heç də, təqiyyə etmirdi. Hətta o Həzrətin bəzi dostları onu bu işindən çəkindirir, mam (ə) isə onları arxayın edib buyururdu ki, Harundan ona heç bir xətər toxunmayacaq. Səfvan ibn Yəhya deyir: “ mam Kazim (ə) vəfat etdikdən sonra mam Rza (ə) mamət məqamını aşkar etdikdə, o Həzrətə deyildi: “Siz çox məsuliyyətli bir işi aşkar edirsiniz, biz bu zalımı (Harunu) sizin üçün çox təhlükəli sanırıq.” mam Rza (ə) buyurdu: “O, nə qədər çalışsa da, mənə bir ş ey edə bilməyəcək.” 2 Həmçinin, Məhəmməd ibn Sənan rəvayət edib deyir ki, Harun xəlifə olduğu vaxt mam Rzaya (ə) dedim: “Harunun qılıncından hələ də qan damcıladığı halda, siz mamət məqamınızı aşkar edərək atanızın yerinə keçmisiniz.” mam Rza (ə) buyurdu: “Peyğəmbərin (s) sözü mənə qüvvət verərək məni cürətləndirir. O Həzrət buyurmuşdur: “Əgər Əbu Cəhl mənim başımdan bir tük əskik edərsə, onda mən heç Peyğəmbər (s) deyiləm.” Mən də sizə deyirəm ki, əgər Harun mənim başımdan bir tük əskik edərsə, onda mən də, heç mam deyiləm.” 3 Ə min və Məmun Harun özü hakimiyyətdə olarkən (anası Zübeydə olan) Məhəmməd Əmini öz vəliəhdi seçib camaatdan onun üçün beyət alır və (anası iranlı qızı olan) Abdullah Əl-Məmunu isə özünün ikinci vəliəhdi təyin edir. Hicrətin 193-cü 1 Ə xbari uyunir-Riza, 2, səh.226 2 Ə xbari uyunir-Riza, 2, səh.226 3 Biharul-ənvar, c. 49, səh.155 İmamların siması tarix guşəsində ..................................................................................................................... 112 ilində Haruna xəbər verirlər ki, Xorasan əyalətinin şəhərlərində camaat qiyam etmiş, ordu başçıları nə qədər çalışsalar da, qiyamı yatıra bilməmişlər. Harun öz vəzir-vəkili, müşavirləri ilə məsləhətləşdikdən sonra bu qərara gəlir ki, özü şəxsən qiyam qaldırılmış məntəqəyə gedib xilafət ordusunu qiyamı yatırtmaq üçün xorasanlıların canına salsın. Bu məqsədlə oğlu Əmini Bağdadda öz yerində saxlayıb Xorasana vali təyin etdiyi oğlu Məmunu isə özü ilə qiyam məntəqəsinə aparır. Harun qiyamı yatırda bilir və necə deyərlər səs-küyün qarşısını alır. Ancaq o, bir daha xilafətin mərkəzi olan Bağdada qayıda bilmir. Hicrətin yüz doxsan üçüncü ili cəmadiüs-saniyə ayının üçündə (Məşhəd şəhərinin yaxınlığındakı) Tus şəhərində vəfat edir və iki qardaşı rəqabət səhnəsində yalqız buraxır. Ə minin məğlub olması Harun Tus şəhərində vəfat etdikdən dərhal sonra camaat onun Bağdadda qalmış oğlu Əminə beyət edir. Onun xəlifə olmasından cəmi on səkkiz gün keçməmiş, qardaşı Məmunu vəliəhdlikdən çıxarıb öz oğlu Musanı vəliəhd seçmək fikrinə düşür. O, bu barədə öz vəzirləri ilə məsləhətləşsə də, Məmunun vəliəhdlikdən çıxarılmasını təkid edən Əli ibn sa Mahandan başqa heç kəs bu fikirlə razılaşmır. Əmin isə axırda qardaşının vəliəhdlikdən çıxarılması barədə qərar verir. Məmun da öz növbəsində qardaşının bu hərəkətinə cavab olaraq onu xəlifəlik məqamından kənarlaşdırır. Aparılan bir sıra nizami mübarizələrdən sonra nəhayət hicrətin yüz doxsan səkkizinci ilində Əmin öldürülür. Beləliklə, ölkənin bütün işləri Məmunun ixtiyarına keçir. 1 mamın Əminin dövründəki nisbi azadlığı Xəlifə Əminin hakimiyyəti və Harunun ölümündən Məmunun hakimiy- yətə gəldiyi dövrə qədər mam Rza (ə) ilə dövlət məmurları arasında heç bir toqquşma tarixdə gözə dəymir. Məlum məsələdir ki, Bəni-Abbas xəlifələri daxili ixtilaflara, Əminlə Məmun arasındakı münaqişələrə, Məmunun 1 Əl-kamlu fit-tarix, c.6, səh.287 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|