3 8 6 Mark R. Cohen
İlk kez 1954'te yayımlanan bir makalesinde Goitein'in ileri sürdüğü gibi
İbn Abitur, isyancı Badouin kabileleri 1024 ve 1025'te Fatimi Filistin'ine
yürüdüklerinde "ahaliye yapılan zalimliklerin sonucunda ölenlere yas
tutar. Bkz. Goitein,
A Mediterranean Society,
5: 58-59. Olaylar bakında
bkz. Gil,
Palestine
(İngilizce), 385-397. Goitein'in teorisi, Ezra Fleischer'in
yaklaşık aynı dönemden Yahudi acılarına değil, genel güçlüklere eği
ten ve o zamana kadar t
anınm
ayan bir şairin İbranice bir yarı-ayinsel
şiirini keşfetmesiyle doğrulandı. Bkz. "A Historical Poem Describing
Some Military Eyerits in Syria and Erez Israel in the Early 11 th Cen
tury" (İbranice),
Zion
52 (1987), 417-426.
106
Moses İbn ezra,
Kitab el-muhadere ve'l-mudhakere, ed:
A. S. Halkin
(Kudüs, 1975), 66-67.
107
İbn Daud,
Sefer ha Qabbalah,
75-76 (İngilizce).
108
Yonah David, ed.,
Shirei Yitzlıak ibn Giyyat
1038-1089 (Kudüs, 1987),
165 (no.
84)
ve 219-220 (no. 120).
109
İbn Daud,
Sefer ha-Qabbalah,
87-88 (İngilizce). Doğu olmayan 4873
(1112-1113) tarihinin olası simgesel anlamı hakkında bkz. Gönen'in ta
mamlayıcı notu, İbid., 141 vd.
110
Ibn Daud,
Sefer ha-Qabbalah,
219-220.
111
Goitein,
A Mediterraenan Society,
5: 59-61.
112
L. M: Simmons, "The Letter of Consolation of Maimon ben Jo
seph,""Jewish Quarterly Review, 2 (1890),. 62-101 (Arapça metin 335 ila
369 sayfalar arasında). Ayrıca bkz, Eliezer Schlossberg, "The Attitude of
R. Maimon, the Fathir of Maimonides, to İslam and Müslim Persecuti
ons" (İbranice),
Sefanot,
5(20), 95-107.
113
Moses ben Maimon,
Iggerot,
ed. ve İbraniceye çv. Kafili,- 107.120; İn
gilizce çeviri Haikin,
Crisis and Leaderslıip; Epistles of Maimonides,
13-45.
114
Bir sonraki bölümü düşünürken, birçok ortaçağ İbrani şiiri bilginine
danıştım ve kaynakça yardımı ve yorumları için kendilerine teşekkür
etmek istiyorum. Danıştığım kişiler: Prof. Ross Brann, Prof. Ezra Fle
ischer, Prof. Ephraim Hazzan, Prof. Raymond Scheindlin, Prof. Yosef
Y ahalom ve Prof. Masha Litzhaki ayrıca . yararlı eleştirilerinden ötürü
Prof. Sasson Somekh'e de minnettarım.
·
115
Konuyu tartışanlar: Hirschberg,
A History of the Jews in North Africa,
1: 123-125;- Yisrael Levin,
Avraham ibn Ezra: hayyav ve-shirato,
18-20. Ay
nca bkz. Dan Pagis, "Dirges on the Persecutions of 1391 in Spain"
(İb-
Haç ve Hilal Altında O rtaçağda Yah udiler 3 87
ranice),
Tarbiz
37 (1968), 357 ve no 19.
116
"Power and Poetry: Constructions of Exile in Hisponio-Hebrew and
Hispanio-Arabic Elegies" başlıklı makalesini okumama ve ibn Ezra'nın
şiirinden yaptığı çeviriyi kullanmama izin verdiği için Profesör Ross
Brann'a minnettarım. Makale, Yisrael Festschrift, ed. R. Tsur and. T.
Rosen, Tel Aviv Üniversitesi Yayınları'nda çıkacak.
117
Profesör Fleischer'in yorumladığı gibi, gelenek Üalya'da gelişti ve
kuzey A vrupa'nın Aşkenazik topraklarına geçti. ·
ııs
Ya da, bu çözümlemenin ortaya koyduğu sorular, bilinen malze
meyle sistematik bir şekilde yanıtlandığı zaman.
Profesör Fleischer,
Zion'un
gelecek sayılarında yayınlamayı düşündü�
ğü Kahire Geniza'sında Shlomo Süleyman, İbn Amr el-Sincari'nin bir
kaç piyyutim'ini (Fleischer'in inandırıcı bir şekilde dokuzuncu yüzyılın
ikinci yarısına tarihlediği) bana gösterdi. Müslümanlara son derece
düşmanca yaklaşan bu şiirler, özgül baskı, hareketlerine ("renkli" giysi
giymeye zorlanma, "çadırların ve evlerin" yağmalanması, vergiler)
imaları içerir. Dizeler, olasılıkla, Halife el-Mütevekkil'in 850'deki baskı
cı fermanına ve/veya dokuzuncu yüzyılda Yahudilerin maruz kaldığı
diğer genel şiddet harekelerine imada bulunuyorlar.
Şair Shiomo Sü
leyman el-Şencari hakkında bkz. Ezra- Fleischer,
Ha-yotzerot be
hithavutum ve-hitpathutam
(Kudüs, 1984), .191-193; ve idem, "Piyyul and
Prayer in Mahzor Eretz Israel (İbranice),
Kiryat Sefer
63 (1990-1991), 257.
Erken İslami fetihlere şiir ve nesir şeklinde Yahudi tepkileri için bkz.
Yosef Yahalom, "The Transition of Kingdom in Eretz Israel (Palestine)
as Conceived by Poets and Homilists" (İbranice),
Shalem
6 (1992), 1-22.
119
Joseph ibn Abitur'un ağıtının El-Hakim- zulmüne ilişkin olduğu dü
şünülüyordu; bkz. not 105,
Judah ha-Levi'nin Dokuz Av için Sefardik ve Yemen ağıt derlemelerini
de içeren ve daha önce yanlış bir şekilde. Isaac ibn Giyyat'a atfedilen ve
Kudüs Tapınağı'nın yıkımına işaret ettiğine inanılan bir ağıtı, fiilen,
Majorca'daki Yahudi cemaatinin çektiği acılan anlatır. Bkz. Wassers
tein,
The
Rise and Fail of the Party Kings,
89. Bu mersiyenin tarihsel ar
kaplanı, henüz araştırılmamıştır. Ayrıca bkz. Fleischer, "Materials and
Observations towards a Future Edition of the Poems of R. Judah ha
Levi" (İbranice),
Asufot: Annual for Jewish Studies
5
(1991), 111.
120
Onbirinci yüzyıl Müslüman İspanya'nın İbrani şairi Solomon ibn
3 8 8 Mark R. Cohen
Gabirol, her biri Hıristiyanlar tarafından işlenen zalimane cinayetleri
konu alan iki mersiye kaleme aldı. H. Brody ve H. Schirmann, eds.,
Shlomo ibn Gevirol; shirei hol (Kudüs, 1974), 122-124 (no. 198), 164-166
(no. 248). Kimliği saptanmayan bir şairin Geniza'da bulunan iki ağıtı,
Hıristiyan İspanya'da, Guadalajara'da gerçekleşen bir Yahudinin öldü
rülmesini anlatır. H.
Schirmann,
Slıirim lıadaslıim nıin lıa-geniza
(Kudüs,
1965), 446-450.
Saragosalı İbrani şair Levi ibn el-Tebban'ın bir
selilıa'sı
(nedamet şiiri),
Cestile Kralı Alfonso
V1
tarafından kentin yağmalanması sırasında, ya
da 1118'de kentin Aragon Kralı Alfonso I tarafından Müslümanlardan
geri alınması üzerine gerçekleştiği sanılan Yahudi karşıtı zulümleri
be
timler; Dan Pagis, ed.,
Slıirei Levi ibn Tabban
(Kudüs, 1968), 68-72 ve edi
törün girişinde 6.
Yerel bir
zulüm üzerine Judah ha-Levi tarafından yazılan iki mersiye, öyle
görünüyor ki, Hıristiyan Toledo'daki bir şiddet patlamasıyla ilgilidir; He
ischer, "Materials and Observations towards a Future Edition of the Poems
of ha-Levi," 121.130. Ayrıca bkz. Y. Leyin, "Suffering in the Poetry of Judah
ha-Levi from the Time of Crisis of the Reconquista" (İbranice),
Otmr yelıu
dei
sefarad (Tesoro de los judeos sefardies)
7 (1964), 49-64.
121
Dr. Masha Yitzhaki, "Aha yarad al-seferad"ın, sekizinci yüzyılda
Trablus'ta, Libya, yaşayan Rabbi Abraham Halfan tarafından kopyala
nan çeşitli İbranice şiirleri içeren bir elyazmasında (MS Paris Heb. 1332,
rulo 60a) ve yedinci yüzyıl başlarına tarihlenen Yemen'e ait bir ağıt der
lemesinde (D. Cazes, "Antiquites judaiques en Tripolitaine,"
Revue des
etudes juives
20 [1890), 83-87) bulunduğunu bana söyledi. Geniza'da bu- .
lunan "Eikh neherav ha-ma'arav" versiyonu, İbn Ezra'nın Kudüs tap
ınağının yıkımı üzerine ağıtlarında var. İbn Ezra'nın diğer bir çok ağıt
sal şiiri
(piyyutim),
Endülüslü ünlü şairlerin Sefardik dua kitaplarındaki
şiirleri arasında bulunabilir.
122
Siman Bernstein, ed.,
Al
naharot sefarad (Tel Aviv, 1956), 243-244.
Egers'in Yemen elyazması, şiiri, "Dokuz Av, Sürgün, Yıkım [yani Ku
düs Tapınağının] ve Kuzey Afrika ve Endülüs'teki zulüm"le ilgili ağıt
ların bulunduğu bölüme koyar.
Bernstein, 1524'te Venedik'te basılan Sefardik Mazhor'dan,
Yom nillıe
mu vi yalıad slıeklıenai
dizesiyle başlayan ve "Abraham'a. [İbn Ezra]" at
fedilen başka bir ağıtı yeniden basar. Ne var ki bu şiir, ne Lizbon el-
Dostları ilə paylaş: |