Haç ve Hilal Altında Ortaçağda Yahudiler

Haç  ve H i lal Altında Ortaçağda Yah u d i l e r  3 8 1  
Paradigms of the Hebrew Narratives of the 
1096 
Crusade Riots," 
Pro­
oftext 2 
(1982), 40-52; Mintz, 
Hurban, 
95-97. 
69 Katz, 
Exlusiveness, 22-23. 
70 
ibid:,92. 
71 
Cohen, "Messianic Postures of Ashkenazim and Sephardim (Prior to 
Sabbethai Zevi)" 
Studies af the Leo Baeck Institute, 
ed. Max Kreutsberger 
(New York, 1967), 115-156 içinde. 
72 
Simonsohn, Apostolic 
See 
and the Jews:.History, 257-262. 
73 
Cohen, "Messianic Postures of Ashkenazim and Sephardim ," 
Studies, 
259.  vd.  içinde.  Ayrıca,  bkz.  Hayın  Soloveitebik,  "Between  islam and 
Christiandom"  (İbranice), 
Qeduslıat  Jıa-hayyim  ve-heruf  ha-nefesli, 
ed. 
Isaiah M, Gafni ve Aviezer Ravitzky (Kudüs, 1992), 149-152 içinde. 
74 
Ben-Sasson, "On the Jewish Identity of Forced Converts: A Study of 
Forced Conversion 
in 
the almohad Period," 20. 
75 
Goitein, 
A Mediterranean Society, 
2: 276. 
76 
Lewis, fews of Marn, 
82-84;  Hava  Lazarus-Yafeh,  "Queen  Esther:  A 
Forced  Convert?"  (İbranice), 
Tabriz 
57 
(1988),  121-122.  Geç  ortaçağ 
İran'ında dönmeyi şehitliğe tercih etme konusunda Yahudileri  etkile­
mede  Şii  takiyye'nin  olası  ralli  üzerine  bkz. 
Momen,  Tranian  fewry's 
Hour of Peril and Heroism, 
163. 
77 
Novak,  'The Treatment of Islam and Muslims in the Legal Writings 
of Maimönides," 
Studies in Islamic and fudaic Traditions, 
ad. Brinner and 
Ricks,  233-25  içinde  (alındı  240'tan).  Eiezer  Schlossberg,  Meymun'un 
görüşlerinde, halakhik yargısı ile daha negatif olan teorik değerlendir­
mesi arasında bir fark bulur. Bkz.  "Attitude of Maimonides toward Is­
lam." 
78 
Novak, "Treatment Islam and Muslims," 237. 
79 
Yaakov Lev, "Concersion and Converts in Medieval Egypt" 
(İb
rani­
ce), 
Pe'amim 
42  (1990),  79. Aynca bkz. Lev, "Persecutions and Conver­
sions  to Islam in 
Eleventlı-Century Egypt, "  Asian and African Studies 
22 
(1988), 87. 
80 
İbn  el-attar, 
Kitab  el-vesaik ve'l-sicilat, 
407-408.  Krş.  Monşerrat  Abu­
mafham, 
"La 
conversion segun formularios  notarialels  andalusies: va­
loracion de la legalidad de la conversion de Maimonides," 
Miscelanea de 
estudios arabes 
y 
hebraicos 
(Granada Üniversitesi), 24 (1985), 71-84. 
8ı 
Goitein, 
A Mediterranean Society, 
2: 299-300. 

---

3 8 2  Mark R.  Cohen 
82 
İbid., 
300. 
Ortaçağ İslam dünyasında Yahudiler arasında iyice belge­
lenen  gönüllü  dönme konusuna  değinmiyorum.  Bu konuya bir yakın 
zaman katkısı için bkz. Joel  L. Kraemer,  "The Andalusian Mystic Ibri 
Hud and the  Conversion of the Jews," 
Israel Oriental Studies 
12  (1992), 
59-73. 
83 
Kolektif anı, bilinç dışı düzeyinde de olsa, atal
arının 
fiili tarihsel de­
neyimini  de yansıtır.  Yahudi  kolektif  anısıyla,  ilgili  inceleme,  hala be­
beklik aşamasındadır.  Bemard  Lewis'in  Ortadoğu  örneklerini kullana­
rak.  Daha geniş,  karşılaşhrmalı  bir incelemenin parçası olarak Yahudi 
örneğini  inceleyen  eseri 
History: Remembered,  Recovered,  İnvented 
daha 
önce  olmasına  ve  birçok  sonucu  öngörmesine  karşın,  Yerushalmi'nin 
eseri 
Sakhor: Jewish History and Jewish Memory, 
bu konuda bilinen en iyi 
çalışmadır.  Biri  Lucette  Valensi'nin  diğeri  Nathan  Wachtel'in  olmak 
üzere antropolojiyi tarihe uygulayan iki küçük inceleme de bu konuyu 
ele  alır.  Ivan 
G. 
Marcus, önemli  bir  denemesinde, antropolojik yakla­
şımı,  Aşkenazik kültür bakımından ortaçağ  Yahudi  tarihi  ve  kolektif 
anısına uygular. 
Kolektif anı üzerine klasik eserinde Maurice Halbwachs, tarih ile kolek­
tif anı arasındaki  gerilimden söz ederek  şunları yazar:  "Kolektif  anı  ... 
sadece anıyı canlı tutan grupların bilincinde hala yaşayan ya da yaşa­
yabilir olan geçmişi alıkoyar;" Değişimi ele alan  -bütünsel ve "nesnel 
ve tarafsız" olmak demek olan - tarihten farklı olarak kolektif anı, ev­
rensel değil, seçicidir. Seçim, grubun şimdideki kendi algısı tarafından 
belirlenir.  "Tarih, bir değişimler sicilidir ... Kolektif anı, bir benzerlikler 
sicilidir ye doğal olarak, dikkat grup üzerinde yoğunlaştığı için grubun 
aynı kaldığına  inanılır;  oysa değişen,  grubun  diğer gruplarla  ilişkileri 
ya da bağlantılarıdır." Halbwachs, 
The 
Collective Memory; 
çv. Francis J. 
Ditter ve Vida Yazdi Ditter (New York, 
1980;. 
orijinali, Fransızca [Paris 
1950]),  78-87. 
Konuya  kendi  yaklaşımımı  düzenlemede  bu  formülas­
yonu yararlı buldum. Fakat, ortaçağ Yahudi tarihi söz konusu olduğu 
kadarıyla, tarih (yazılı) ile anı arasındaki çatallaşmanın bu kadar mut­
lak  olmayabileceğini,  düşünüyorum.  örneğin,  Aşkenazik  ortaçağdan 
genelde kabul edildiğinden bir bakıma daha fazla "tarih" bulunduğuna 
ve  bu  metinlerin,  Yerushalmi'nin modem  öncesi  dönemde  sadece  ta­
rihyazımsal  olmayan  formatlar  biçiminde  rastladığı  Yahudi,  kolektif 
anısıyla  aynı  temaları  taşıdığına  inanıyorum.  Başka  bir  şekilde  söyle-

---

Haç  ve  H ilal Altında Ortaçağda Yah udiler 3 8 3  
mek gerekirse, bizzat tarihsel metinler, modern öncesi Yahudi dünya­
sındaki Yahudi kolektif anısının temel taşıyıcılarını damgalayan ortak­
anısal ritüel hareketlerle iç içe  geçmiştir.  Diğer alıntılar: 
Zaklwr: f ewish 
· 
History and Jewish Memory 
(Seatle, Wash.,, 1983); Lewis, 
History: 
Remem­
bered, Discovered, İmented 
(Princeton, N. J,, 1975); Valenci, "From Sacred 
History  to Historical Memory  and  Back:  The  Jewish 
Past, History and 
Anthropology 
2 
(1986),.283-305; 
Wachtel,  "Remember  and  Never  For­
ger,"  ibid.,  307-335;  Valensi  ve Wachtel, 
Memoires juives 
(Paris,  1986), 
fewish Memories, 
çy. 
Barbara Harshav (Berkeley ve Los Angeles, 1991); 
Marcus,.  "History, Story,  and Collective Memory: Narravitiy in Early 
Ashkenazic Culture," 
Proftexts 
10  (1990), 365-388 
(Ayrıca bkz.  "Medie­
val Jewish Studies: Toward  an Anthropological  History of the Jews," 
The 
State  of  fewis'h Studies, 
ed.  Shaye  Cohen  ve  Edward  Greenstein 
[Detroit, 190], 123-127). 
84 
Y erushalmi, 
Zakhor, 
8 
vd. 
8s 
Lewis, 
History, 
14 
vd. 
86 
Bu konudaki en son kitap, Reuven Mechael, 
Ha-ketiva ha-historit he­
yehudit meha-renasan ad ha- lıadasha 
[Yahudi  Tarihyazımı: Rönesanstan 
Modern Zamana]  (Kudüs,  1993),  ortaçağda  anlamlı hiçbir  Yahudi  ta­
rihsel  yazısının bulunmadığına  dair inancı yineler  (bkz.  kitabın giriş 
bölümü). 
87 
Yerushalmi, Zakhor, 40:52; Lewis, 
History, 
23, 45-48. 
88 
Yerushalmi, 
Zakhor, 
46-48. 
Zvi  Malachi, 
Sugı;ot ba-sifrut ha-ivrit shel 
yemei  ha-beinaytn 
[Ortaçağ  İbrani  Edebiyatı  İncelemeleri]  (Tel  Aviv, 
1971), 
cilt l'deki ortaçağ 
megilla 
yazınını değerlendirir  ve bazılarını ye­
niden yayımlar. 
89 
Yerushalmi, 
'Zakhor, 
53-75. Krş, 
Lewis,. 
History, 
26-28. 
Onaltmını yüz­
yıl  vakanüvislerinin tarihsel bakışının ne  kadar  "yeni"  olduğu  konu­
sunda bkz. Robert Bonfil, "How Golden Was the Age of the Nenaissan­
ce in Jewish Historiography?" 
History and Teory 
21 
(1988), 78-102. 
Ye­
rushalmi' 
nin 
1492 
sürgününün Yahudi tarihinde bir değişim noktası 
olduğu ve bu nedenle onaltıncı yüzyıl tarihlerine yol açtığı .şeklindeki 
varsayı
mının 
eleştirisi için bkz. Ivan G. Marcus, "Beyond the Sephardic 
Mystique." 
90 
Bkz. Marcus, "History, Story, and Collective Memory," 365-388. 
91 
Robert 
Chazan, 
"The Blois Incident of. 1171: A Study in Jewish Inter-

---