GüLŞƏn surxay qizi abduləLİyeva
Yüklə 250,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Hüseynova L.Ə., Abduləliyeva G.S.
- 3. Мамедова Н.Х., Абдулалиева Г.С.
- 4. Шихлинский Г.М., Мамедова Н.Х., Мамедова А.Д., Абдулалиева Г.С., Гасанова Г.И.
- 5. Abduləliyeva G.S.
- ПРИЗНАКАМ ВОЛОКНА
- Gulshan Surhay Abdulaliyeva THE STUDY OF GENETIC CHANGES IN INTRA- AND TERSPESIFIC HYBRIDS ON THE FIBER QUALITY FEATURES
- А В Т О Р Е Ф Е Р А Т
17 yükü marker əlamət kimi hesab edilə bilər. 6. Qısa liflərin indeksinin yuxarı orta uzunluğa birbaşa mənfi təsiri və bir çox əlamətlər vasitəsilə dolayı mənfi təsiri parçalanma gedən hibrid kombinasiyalar içərisində qiymətli rekombinantların seçilməsini mürəkkəbləşdirir. 7. Növlərarası hibridlərdə genotipik korrelyasiya və yollar əmsallarının göstəriciləri bu və ya digər dərəcədə növdaxili hibridlərdən fərqlənsələr də əlamətlər arasında əlaqələrin istiqaməti əsasən uyğun gəlir. 8. ABŞ seleksiyasından olan Acala 4-42 sortunun iştirak etdiyi bütün kombinasiyalar həm geniş, həm də məhdud mənada yüksək irsilik əmsallarına malik
olmuşlar. Növlərarası hibrid kombinasiyalar içərisində147-Ф (G.hirs.L.) х Todlo-16 (G.barb. L.) kombinasiyası geniş və məhdud mənada irsilik əmsallarının ən optimal uzlaşmasına malik olmuşdur: H
= 0,78; h 2 =0,62.
9. Xüsusi qırılma yükünün maksimum irsilik göstəricisi 2272 х С-3506 (H 2 =0,81) və 2272 х КК 1543 (H 2 =0,77) növdaxili hibrid kombinasiyalarında qeyd edilmişdir. Bununla yanaşı, məhdud mənada irsilik də yüksək səviyyədə saxlanmışdır (h 2 =0,68 və h 2 =0,65), buna görə məhz bu kombinasiyalarda yüksək göstəricilərə malik hibridlərin aşkar edilməsi müvəffəqiyyətlə həyata keçirilirdi. Bütün növlərarası F 3 hibridləri növdaxili hibridlərlə müqayisədə yüksək irsilik əmsallarına malik olmuşlar. 10. Mikroneyr geniş mənada kifayət qədər yüksək irsilik əmsalı ilə xarakterizə edilir və növdaxili kombinasiyalardan asılı olaraq H 2 =0,44; H 2 =0,76
arasında tərəddüd edir. Lakin məhdud mənada irsilik xeyli aşağı olub müvafiq olaraq h 2 =0,19 və h 2 =0,39 təşkil edir. 11. Növdaxili və növlərarası hibridlərdə xüsusi qırılma yükü, lifin uzanması və yuxarı orta uzunluq ilkin nəsillərdən (F 2 ) başlayan seçmənin effektini əvvəldən görmək üçün xüsusi maraq doğurur; mikroneyr, bərabərlik indeksi, qozanın kütləsi və lif çıxımına görə ilkin nəsillərdə aparılan seçmə az effektli olur; qısa liflərin indeksi, əksetmə əmsalı (Rd), sarımtıllıq dərəcəsi (+b) və bir bitkidə xam pambığın məhsuldarlığı aşağı genetik dəyişkənliklə xarakterizə edilir, ona görə də ilkin nəsillərdə fenotipə görə seçmə aparmaq məqsədəuyğun deyil.
18 PRAKTİKİ TÖVSİYƏLƏR 1. Dominantlıq (hp), qoşa korrelyasiya (r) və irsilik əmsallarının (H 2 və h 2 ) göstəricilərinə görə xüsusi qırılma yükü (Str), qırılma zamanı lifin uzanması (Elg) və yuxarı orta uzunluq (HUML) daha etibarlı keyfiyyət əlamətləridir ki, bu əlamətlərə görə ilkin nəsillərdə fərdi seçmə aparmaq məqsədəuyğundur. 2. Pambığın 2272, Acala 4-42 (G.hirsutum L.) və 5904-И (G.barbadense L.) valideyn sortları lifin keyfiyyət əlamətlərinin donorları kimi tövsiyə edilir. 3. Lifin keyfiyyət xüsusiyyətlərinin və təsərrüfat əlamətlərinin müsbət kompleksinə malik hibrid xətlərinin alınmasında ən yaxşı növdaxili (2272 х С-3506; 2272 х Acala 4-42) və növlərarası (5904-И G.barbadense L. х Deltapine-16 G.hirsutum L.; 147 G.hirsutum L. х Todlo-16 G.barbadense L.) hibrid kombinasiyalarının istifadəsi tövsiyə edilir. 4. F 4
5 nəsillərində lifin keyfiyyət əlamətlərinin geniş spektrinə malik yüzdən çox hibrid identifikasiya edilmişdir ki, bunlar da əlavə sınaqlardan sonra Genofondun artırılması və keyfiyyət istiqamətində aparılan yerli seleksiya proqramlarında hibridləşmə komponenti kimi istifadə edilməsi üçün tövsiyə oluna bilərlər. DİSSERTASİYANIN MÖVZUSU ÜZRƏ DƏRC EDİLMİŞ ELMİ ƏSƏRLƏRİN SİYAHISI 1. Hüseynova L.Ə., Abduləliyeva G.S. Lifin keyfiyyət əlamətlərinə görə pambıq sortlarının öyrənilməsi / Akademik Həsən Əliyevin anadan olmasının 100 illiyinə həsr olunmuş “Ekologiya: Təbiət və cəmiyyət problemləri” mövzusunda Beynəlxalq Elmi Konfrans. Bakı: 2007, s. 287-288. 2. Hüseynova L.Ə., Abduləliyeva G.S. G.hirsutum L. növünə aid sort və sort nümunələrinin lif keyfiyyətinə görə qiymətləndirilməsi // AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Elmi Əsərləri, 2009, I cild, s. 302-318.
гибридов хлопчатника к вертициллезному вилту в условиях Апшерона / Материалы VIII Международного симпозиума «Новые и нетрадиционные растения и перспективы их использования». Москва: 2009, т. 2, с.212-213.
19 межвидовых гибридов хлопчатника к биотическим и абиотическим факторам среды // Факторы экспериментальной эволюции организмов. Cборник научных трудов. Киев: Логос, 2010, т. 8, с. 468-471.
keyfiyyət əlamətlərinin öyrənilməsi // AMEA-nın Xəbərləri (biologiya elmləri), 2011, cild 66, №2, s. 45-48.
хлопчатника вида G.hirsutum L. по компонентам качества волокна // Факторы Экспериментальной эволюции организмов. Cборник научных трудов. Киев: Логос, 2011, т. 10, с.157-161. 7. Абдулалиева Г.С. Изучение межвидовых гибридов хлопчатника по качественным признакам волокна
// Актуальные проблемы современной науки (Москва), 2011, № 4(60), с.124-128. 8. Abduləliyeva G.S. Lifin əsas keyfiyyət əlamətlərinə görə növlərarası pambıq hibridlərinin öyrənilməsi / AMEA Botanika İnstitutu “Faydalı bitkilərdən istifadənin aktual problemləri” mövzusunda beynəlxalq konfransın materialları, Bakı: 2011, s. 399-403. 9. Hüseynova L.Ə., Abduləliyeva G.S. Pambığın genetik kolleksiyasında sortnümunələrinin keyfiyyət əlamətləri // AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Elmi Əsərləri, 2011, cild III, s.340-350.
признаков волокна внутривидовых и межвидовых гибридов хлопчатника //
Фундаментальные исследования, Москва-ИД «Академия Естествознания» 2012, часть 3, №6, с.559-565. 11. Гусейнова Л.А., Абдулалиева Г.С. Изучение качественных признаков волокна межсортовых гибридов хлопчатника вида G.hirsutum L. // Вестник Саратовского Госагроуниверситета им. Н.И.Вавилова, 2012, №12, с. 21-24. 12. Hüseynova L.Ə., Abduləliyeva G.S. Pambığın növlərarası hibridlərində keyfiyyət əlamətlərinin irsiliyi //Azərbaycan Aqrar Elmi, 2012, №3, s.10- 11.
волокна
межвидовых гибридов хлопчатника / Материалы международной научной конференции «Селекция и генетика сельскохозяйственных растений: традиции и перспективы» Украина, Одесса, 2012, c. 117-118.
20 Гюльшан Сурхай кызы Абдулалиева ИЗУЧЕНИЕ ГЕНЕТИЧЕСКОЙ ИЗМЕНЧИВОСТИ ВНУТРИ- И МЕЖВИДОВЫХ ГИБРИДОВ ХЛОПЧАТНИКА ПО КАЧЕСТВЕННЫМ ПРИЗНАКАМ ВОЛОКНА Проблема выведения новых сортов хлопчатника обусловлена высокими современными требованиями, предъявляемыми к качеству волокна. В повышении эффективности ее
решения немаловажную роль играют
включенные в исследования первичные генетические ресурсы. Поэтому всестороннее изучение генетического разнообразия, пополнение его формами с новым сочетанием качественных признаков и сохранение для практического использования является одним из приоритетных направлений фундаментальных и прикладных исследований. Впервые в условиях Азербайджана родительские сорта, внутривидовые (G.hirsutumL.) и межвидовые (G.hirsutum L .х G.barbadense L.) гибриды хлопчатника изучены в соответствии с международной классификацией, включающей 12 качественных свойств волокна. Тестирование качества проводилось в Узбекском Центре сертификации «Sifat» на системе HVI (High Volume Instrument). Исходный материал представлен сортами генетической коллекции хлопчатника местной и зарубежной селекции. Определение доминирования качественных и количественных признаков волокна гибридами F 1 позволило выявить признаки, для которых характерно сверхдоминирование, отрицательное доминирование и положительное неполное наследование. По величине коэффициентов наследуемости в широком (H
) и узком (h 2 ) смысле выявлены наиболее надежные качественные признаки, по которым можно проводить индивидуальный отбор в ранних поколениях (F 2 ) и получить гибриды с желаемыми показателями, а также признаки, по которым проводить отбор в ранних поколениях нецелесообразно. Вычисление степени и направления коэффициентов генотипической корреляции и коэффициентов путей (Path coefficient) выявлено, что наблюдаемая слабая положительная корреляция между компонентами продуктивности и базовыми качественными признаками волокна, дает возможность ограничиться измерением любого из них и сочетать эти признаки в одном генотипе. По итогам изучения генетических закономерностей изменчивости отобраны гибриды из поколений F 4 и F
5 , выгодно отличающиеся по качественным и хозяйственным признакам от своих родительских форм, которые будут рекомендованы для пополнения генофонда и использования их в селекционных программах на улучшение качества волокна.
21 Gulshan Surhay Abdulaliyeva THE STUDY OF GENETIC CHANGES IN INTRA- AND TERSPESIFIC HYBRIDS ON THE FIBER QUALITY FEATURES The problem of breeding of new grades of cotton is caused by the high modern requirements lodge to quality of a fibre. In increase of efficiency of its decision the important role is played by initial genetic resources included in researches. Therefore all-round studying of a genetic diversity, replenishment by its forms with a new combination of qualitative signs and conservation for practical use is one of priority directions fundamental and applied researches. For the first time in the conditions of Azerbaijan parental grades, intraspecific (G.hirsutum L.) and interspecific (G.hirsutum L.хG.barbadense L.) cotton hybrids are studied according to the international classification, including 12 qualitative properties of a fibre. Quality testing was spent in the Uzbek Center of certification «Sifat» on system HVI (High Volume Instrument). The initial material is presented by grades of a genetic collection of cotton of local and foreign selection. Definition of domination of qualitative and quantitative signs of a fibre by hybrids F 1 has allowed to reveal signs for which overdomination, negative domination and positive incomplete inheritance were characteristic. On size of coefficients of heritability inbroad (H 2 ) and narrow (h 2 ) sense
the most reliable qualitative signs on which it is possible to lead individual selection in early generations (F 2 ) are revealed and to receive hybrids with desirable indicators, and also signs on which to lead selection in early generations is inexpedient. Calculation of degree and direction of coefficients genotypical correlation and path coefficient is revealed, that observable weak positive correlation between components of productivity and base qualitative signs of a fibre, gives the chance to be limited to measurement of any of them and to combine these signs in one genotype. As a result of studying of genetic laws of variability hybrids from generations F 4 and F 5 , profitably differing on qualitative and economic signs from the parental forms which will be recommended for replenishment of a genofund and their use in selection programs for improvement of quality of a fibre are selected.
22 НАЦИОНАЛЬНАЯ АКАДЕМИЯ НАУК АЗЕРБАЙДЖАНА ИНСТИТУТ БОТАНИКИ
ГЮЛЬШАН СУРХАЙ кызы АБДУЛАЛИЕВА ИЗУЧЕНИЕ ГЕНЕТИЧЕСКОЙ ИЗМЕНЧИВОСТИ ВНУТРИ- И МЕЖВИДОВЫХ ГИБРИДОВ ХЛОПЧАТНИКА ПО КАЧЕСТВЕННЫМ ПРИЗНАКАМ ВОЛОКНА
2409.01 – Генетика
диссертации на соискание ученой степени доктора философии по биологическим наукам БАКУ – 2013 Yüklə 250,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|