Erməni xəyanəti
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
90 bugünün özündə də qabarıq görünür. Məzarlıqda bütöv insan skeletinə rast gəlinməməsi isə deməyə əsas verir ki, soyqırımı zamanı qətlə yetirilən insanların cəsədləri müxtəlif hissələrə parçalanıb. Quba qəzası əhalisinin qətliamı zamanı əsasən soyuq silahlardan - kəsici, deĢici və küt alətlərdən istifadə edildiyindən arxeoloji qazıntı iĢləri zamanı güllə gilizləri tapılmayıb. Məzarlıqdakı insan sümüklərini yaxından izləyərkən məlum olur ki, erməni cəlladları qətliam zamanı əsasən balta və mismarlardan istifadə ediblər. 1918-ci ilin mayında erməni general Hamazaspin rəhbərliyi altında Qubanı iĢğal etmiĢ daĢnak-erməni dəstələri bir neçə gün ərzində dinc əhalini öldürmək üçün xüsusi zorakılıqlara, iĢgəncə metodlarına əl atıblar. O dövrün Ģahidlərinin sözlərinə görə, azğınlaĢmıĢ silahlı dəstələr hətta ahıllara, qadınlara və qocalara də rəhm etməmiĢ, onları olmazın iĢgəncələrlə öldürməkdən həzz almıĢlar. Arxeoloq alimin bildirdiyinə görə, ermənilər çoxlu sayda dinc sakini vaxtı ilə Qudyalçaya yaxın ərazidə yerləĢmiĢ hamamda buxarla boğaraq cəsədlərini arabalarda çay sahilinə gətirmiĢlər. Quyulardakı insan kəllələrinin əza sümüklərinin büzüĢməsi insanların məhz boğularaq öldürülüyünün əlamətidir. Eyni zamanda, Quba sakinlərinin böyük qismi məhz Qudyalçayın kənarına gətirilərək xüsusi amansızlıqla öldürülüb. Bu zaman onların alın hissəsinin sağ tərəfinə balta ilə zərbələr vurulub. Daha dəhĢətli iĢgəncə forması isə mismarla insanların gicgah və beyin hissələrinin deĢilməsi olub. Qazıntı iĢlər zamanı onlarla kəllə sümüyünü dəlib deĢmiĢ, kustar formada hazırlamıĢ mismarlar aĢkar edilib. Həmin dövrdə erməni vandalizminin qurbanları təkcə dinc azərbaycanlılar deyil, həm də digər millətlərin nümayəndələri də olmuĢlar. AparılmıĢ arxeoloji qazıntılar zamanı onlarla kəllə sümüyünün digər millətlərə məxsus olması üzə çıxıb. Bu sırada yəhudi və ləzgilər üstünlük təĢkil edirlər. Tarixi faktlar göstərir ki, daĢnak-bolĢevik silahlı birləĢmələrinin 1918-ci ilin martından etibarən azərbaycanlılara qarĢı həyata keçirdikləri dəhĢətli soyqırımı aktının qurbanları sırasında Quba qəzasının sakinləri də olmuĢlar. Həmin vaxt Xalq Komissarları Sovetinin sədri Stepan ġaumyan və hərbi komissar Korqanovun tapĢırığı əsasında erməni generallar Hamazasp Azərbaycanın Ģimalında, Lalayan isə mərkəzi və cənub rayonlarında “sovet hakimiyyəti qurmaq” adı altında insanlara qarĢı misli görünməmiĢ vəhĢiliklər törətmiĢlər. Amansız üsullarla kütləvi qırğın törətmiĢ erməni general Hamazasp ġaumyana ünvanladığı məktubda təkcə Quba qəzasında 10 mindən artıq müsəlmanı qətlə yetirdiyini fəxrlə yazır. Müxtəlif tarixi mənbələrə əsasən, Hamazaspin baĢçılıq etdiyi hərbi dəstə Quba qəzasında ümumilikdə 40 minə yaxın dinc əhaliyə divan tutub. Təkcə Quba Ģəhərində 1800 91 uĢaq, 2000-ə yaxın qoca və yaĢlı qadın qətlə yetirilib. Həmin insanlardan 3 mini Qubanın Ģimal hissəsindəki Qudyalçay sahilində basdırılıb. BDU-nun professoru, tarix elmləri doktoru Anar Ġsgəndərov tədqiqatlarında yazır ki, daĢnak-bolĢevik qoĢunları ġamaxını iĢğal etdikdən sonra mayın əvvəllərində Quba qəzasına daxil olmuĢlar. Xaçmazda yaĢayan ermənilər əvvəlcədən bu barədə xəbərdar edilmiĢ, onlara xeyli əlavə silah və sursat göndərilmiĢdi. Quba faciəsi sırf siyasi məqsəd daĢımıĢ, qırğınlarda erməni daĢnak qüvvələri ilə yanaĢı, bolĢevik əsgərləri də iĢtirak etmiĢlər. Bu qırğınlarda əsas məqsəd Azərbaycanda müsəlman əhalini məhv edərək sovet rejimi qırmaq idi. Buna rəhbərlik edən ġaumyan isə Cənubi Qafqazda, “böyük Ermənistan” dövləti yaratmaq üçün bütün imkanlardan istifadə edirdi. AraĢdırmalar göstərir ki, Quba qəzasında qırğınlar əvvəlcədən düĢünülüb və buna geniĢ hazırlıq iĢləri görülüb. Həmin dövrdə qırğına baĢlamaq üçün bəhanə yalnız milli münaqiĢə ola bilərdi. Erməni daĢnak qüvvələri dünyanın hər yerinə ermənilərin guya müsəlmanlar tərəfindən sıxıĢdırıldığı barədə teleqramlar göndərirdilər. Hamazasp ġaumyandan Quba qəzasında bütün müsəlmanları qırıb məhv etmək, yaĢayıĢ məntəqələrini dağıtmaq, sonra isə bu qırğını sünni və Ģiə məzhəbləri arasında toqquĢma kimi qələmə vermək tapĢırığını almıĢdı. Qubada yaĢayan M.Kasparov, H.Hayrapetov, A.Mikoyan və A.Boqdanov tərəfindən göndərilmiĢ teleqramda iddia olunurdu ki, müsəlmanlar guya milli ədavət, milli qırğın törədir, erməni və rus kəndlərini dağıdır, kilsələrə od vurub yandırırlar. 1918-ci il martın əvvəllərində əmlaklarını sataraq Qubadan tələsik çıxıb gedən varlı ermənilərdən bunun səbəbini soruĢduqda onlar demiĢdilər ki, “sizinlə bizim aramıza nə isə gözlənilir, ona görə də komitə bizi geri çağırır”. Ermənilər bolĢeviklərin köməyi ilə Quba qəzasında üç dəfə qırğın törətmiĢlər. Qubaya hücum edənlər içərisində özünü bolĢevik kimi qələmə verən və 2 min əsgərə baĢçılıq edən David Gelovanidən baĢqa, bolĢevik Srurua da var idi. Onlardan əvvəl isə Muradyanın rəhbərlik etdiyi 2 min erməni əsgəri Quba qəzasında qırğın törətmiĢdi. Həmin dəstə Birinci dünya müharibəsində özünü rus çarizminin ən yaxın müttəfiqi kimi qələmə venııiĢ “DaĢnaksütyun” partiyasının əsgərlərindən ibarət idi. D.Gelovani Qubaya gələndə buradakı həbsxanada saxlanılan 200-dək erməni hərbi əsirini azadlığa buraxmıĢdı. Fövqəladə Təhqiqat Komissiyasının sənədlərindən və Ģahid ifadələrindən aydın olur ki, həbsxanadakılar ilin əvvəlində bölgədə vəhĢiliklər törətmiĢ erməni əsgərlərinin bir hissəsi idi. O vaxt qusarın Kuzun kəndinin sakini, Türkiyədə təhsil almıĢ nüfuzlu din xadimi Möhübəli Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|