Erməni xəyanəti

41 
 
O deyirdi: “Mən qəti surətdə  bildirirəm, əgər Siz də bizim dəlillərə diqqət 
yetirməsəniz  məcbur  olacağıq  ki,  bizim  geri  çağırılmağımız  barədə  mərkəz 
qarĢısında məsələ qoyaq”. 
Tarix  boyu  erməni  separatçılarının  baĢımıza  gətirdikləri  vəhĢilikləri 
bağıĢlamıĢıq. Bu dəfə də bağıĢlasaq tarix özü bunu bizə bağıĢlamaz. Ġrəliyə getmək 
üçün geriyə dönüb tarixi keçmiĢimizə nəzər salmalıyıq. 
Türkləri  genosiddə  ittiham  edənlər  heç  cürə  türkləin  özlərinin  genosid 
qurbanları  olduğunu  etiraf  etmək  istəmirlər.  Genosid  haqqında  həqiqətin  yerini 
hansısa uydurma bir əfsanə tutmuĢdur: “Zalım türk və xeyirxah erməni” haqqında 
əfsanə.  Əfsanədə  erməni  genosidi  haqqında  hekayətlər  ümumiləĢdirilmiĢdir. 
Təəssüf ki, bəzən buna inananlar da olmuĢdur. 
Düz  90  ildir  ki,  ermənilər  özlərinin  saxta  soyqırımı  siyasətlərini  təlqin 
edirlər.  Çirkin  niyyətlərinə  çatmaq  üçün  dəridən-qabıqdan  çıxırlar.  Dünyanın  bir 
çox  dövlətlərinin  parlamentlərində  “erməni  soyqırımı”nın  tanınması  ilə  bağlı 
təĢəbbüslər  göstərirlər.  Buna  da  müəyyən  mənada  nail  olurlar.  Çünki  erməni 
lobbisinin  gücü  sayəsində  dünyanın  iri  və  aparıcı  dövlətləri  tərəfindən  dəstəkləri 
möhkəmdir. 
Ermənilər həm də belə fikirləĢirlər ki, dünya ölkələrinin əksər parlamentləri 
“erməni  genosidini”  tanıĢa,  onda  “əzabkeĢ,  məzlum  erməni  milləti”  obrazı 
asanlıqla yaradılacaq. Bu halda onlara əlavə təzminatlar, pul yardımları veriləcək. 
Bu  da  bir  həqiqətdir  ki,  Qafqaz  regionunda  milli  zəmində  münaqiĢələrin 
baĢlanmasında,  qızıĢdırılmasında  erməni  ziyalılarının,  xüsusən  də  yazıçı  və 
alimlərinin  böyük  rolları  olub.  Biz  bu  iĢtirakı,  rolu  çox  vədə  “günah”  sözü  ilə  də 
əvəzləmiĢik.  Amma  təbii  ki,  ermənilər,  xüsusən  də  onların  içərisində  qatı 
millətçilik  hissləri  ilə  yaĢayanlar  Zori  Balayan  kimi  yazıçını,  Aqanbekyan  kimi 
iqtisadçı-akademiki heç vaxt günahkar saymayıblar. Əksinə, onları özlərinin ziyalı 
mühitinin  qaymaqları  hesab  ediblər.  Aqanbekyan  ötən  əsrin  səksəninci  illərinin 
sonlarında  Fransada  “Humanite”  qəzetində  dərc  olunan  müsahibəsində  erməni 
xalqına müraciətinin bir yerində deyib: “Bizim düĢmənimiz türklərdir, çalıĢ həmiĢə 
onlarla bir yerdə ol və fürsət düĢən kimi onlara əzab ver, torpaqlarına sahib çıx və 
orada  məskunlaĢ”.  Bəli,  bu  sözləri  milliyətcə  erməni  olan  və  Ermənistan 
ərazisindən çox-çox uzaqlarda yaĢayan akademik Aqanbekyan söyləyib. 
AraĢdırmalar  göstərir  ki,  XX  əsrin  birinci  rübündə  Cənubi  Qafqazda  baĢ 
vermiĢ iki qırğın zamanı erməni terrorundan maddi zərər çəkənlərin sayı 2 milyona 
yaxındır. 1907-ci ildə “Zinovarlar” deyilən erməni ordusu,  1918-ci ildə Bakıdakı 
daĢnak alayları,  Qarabağda  və  Zəngəzurda  erməni  “Çetnik”  və  “Xmbahet”  hərbi-
terror dəstələri, 1920-ci ildə andranikçilərin bədnam könüllülər korpusu” və daĢnak 
hökumətinin  40  minlik  silahlı  qüvvələri  azərbaycanlıları  soyqırıma  məruz 
qoymuĢlar.  Milli  qırğın  1920-ci  ildə  əzəli  Azərbaycan  torpaqlarının,  Göyçə-
Qaraqoyunlu,  Vedibasar,  Zəngəzur  və  Pəmbək  mahallarının  Ermənistana  ilhaq 

---

42 
 
edilməsi  ilə  nəticələnmiĢ  və  qəsbkarların  yeni  ərazi  iddialarına  daha  güclü  rəvac 
vermiĢdir. 
ġaumyan,  Mikoyan,  Mirzoyan  dəstəsi  baĢda  olmaqla  ermənilər  antitürk 
siyasəti  həyata  keçirmiĢlər.  Totalitar  Stalin-Beriya  rejimi  dövründən  “məharətlə” 
istifadə  edən  ermənilər  Azərbaycan  ziyalılarını,  “pantürk”,  “panislamçı”  və  s. 
damğaları ilə Sibirə, Orta Asiya çöllərinə sürgün etdirmiĢ, güllələtmiĢlər. 
28  may  1918-ci  ildə  ilk  dəfə  dövlət  müstəqilliyini  bəyan  edən  Azərbaycan 
bir sıra çətinliklərlə üz-üzə gəlib. Bir tərəfdən Ģimaldan Rusiyanın, cənubdan Ġranın 
təzyiqləri,  Ermənistanda  azərbaycanlılara  qarĢı  soyqırımı  siyasətinin  yeridilməsi 
ermənilərin Azərbaycana qarĢı ərazi iddiasında olmasını sürətləndirir. Belə bir ağır 
vəziyyətdə  1918-ci  ildə  Ġrəvan  ərazisinin  ermənilərə  güzəĢt  edilməsinə  razılıq 
məcburiyyət sayılıb. 
1920-ci  ildə  Yeni  Bəyazid  qəzasının  Basarkeçər  mahalı,  Ġrəvan  qəzasının 
Vedibasar mahalı, Gəncə quberniyasının Zəngəzur qəzası, Qazax qəzasının cənub 
hissəsi və Mehriyə bitiĢik ərazilər Ermənistana verilib. 
Ermənistana  bağıĢlanan  Qazax  qəzasının  cənub  hissəsində  Dilican  qəzası, 
çox  hissəsi  Ermənistanda  qalmıĢ  Zəngəzur  qəzasının  ərazisində  isə  Meğri  və 
Zəngəzur qəzaları yaradılıb. 
Ən  dəhĢətlisi  budur  ki,  Ġrəvan  ermənilərə  bağıĢlananda  azərbaycanlıların 
sərvətləri də Ermənistanınkı kimi elan edilərək qeyri-Ģərtsiz onlara verilib. 
Ermənilər erməni vilayətinin (1828-1840), Ġrəvan qəzasının (1840-1849) və 
Ġrəvan  quberniyasının  (1849-1917)  yaradılmasını  həyata  keçirdikdən  sonra  29 
noyabr 1920-ci ildə Ermənistan dövlətinin qurulmasına müvəffəq olublar. 
1918-1920-ci illərdə azərbaycanlılara qarĢı soyqırımı və deportasiya siyasəti 
yeridən  ermənilər  soydaĢlarımızın  sayını  237.684  nəfərdən  (1914)  72.997  nəfərə 
(1922)  endirdilər.  Xarici  ölkələrdən  köçüb  gələn  erməniləri  Qarabağda 
yerləĢdinnək yolu ilə onlar bir niyyətlərini də həyata keçirə bildilər. Rəsmi surətdə 
Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yaradılması baĢ tutdu. 
1929-cu ildə Qazaxın 50 kvadratkilometr torpaq sahəsi, Cəbrayıl qəzasının 
Nüvədi, Ernəzir və Tuğud kəndləri Ermənistana verilib. 
1946-cı ildə 40 kvadratkilometr meĢə sahəsi Ermənistana bağıĢlanıb. Sonra 
Tovuz  rayonunun  ərazisindən  7,6  kvadratkilometr  torpaq  sahəsi,  Qazaxın 
ərazisindən müəyyən hissə Ermənistana bağıĢlanıb. 
Bədnam  qonĢularımız  Ermənistanda  və  Dağlıq  Qarabağda  yaĢayan 
soydaĢlarımızın  sıxıĢdırıb  çıxarılmasını  qarĢılarına  məqsəd  qoymuĢdular.  Bu 
səbəbdən  də  onlar  sovet  ordusu  hissələrindən  aldıqları  silahlar  hesabına  əvvəlcə 
indiki  Ermənistanda,  sonra  isə  Dağlıq  Qarabağda  analoqu  olmayan  vəhĢiliklər 
törədiblər. 
Qərbi  Azərbaycanda,  Dağlıq  Qarabağ  və  onun  ətrafında  ələ  keçirdikləri 
ərazilərdə  azərbaycanlılara  məxsus  tarixi  abidələri  və  mədəniyyət  nümunələrini 
dağıtmaq,  yaĢayıĢ  yerlərinin,  türk  mənĢəli  toponimlərin  erməniləĢdirilməsi 

---