Erməni xəyanəti

48 
 
1-2  may  1918-ci  il.  Quba.  Fövqəladə  Ġstintaq  Komissiyasının  üzvü 
A.Novatskinin  məruzəsinə  görə,  Hamazaspin  dəstəsi  səhər  tezdən  Quba  Ģəhərini 
mühasirəyə  almıĢdır.  Mülki  əhalinin  silah  olduğundan  xəbər  tutan  ermənilər 
Qubaya soxularaq 200 evi və 22 məscidi dağıdaraq yandırmıĢlar. Təxminən üç min 
nəfər öldürülmüĢdür. 
21 may 1918-ci il. Axalkalaki. Rus hərbi həkimi XoroĢenkonun məlumatına 
görə,  Axalkalakidə  və  ətraf  kəndlərdə  yüzlərlə  azərbaycanlını  doğram-doğram 
etmiĢlər.  Məlumatda  deyilirdi:  “XX  əsrin  sivilizasiyalı  ermənilərinin  vəhĢilikləri 
bax, budur”. 
May  1918-ci  il.  Artyom  Avanesovun  baĢçılıq  etdiyi  erməni  quldur 
birləĢmələri Xaçmazdan Qubayadək bütün yol boyunca yaĢayan dinc əhaliyə qanlı 
divan tutmuĢlar. ÖldürülmüĢ azərbaycanlıların bir qisminin meyitlərini iki-iki, beĢ-
beĢ  bir  qəbirdə  basdırırdılar.  Qalan  meyitlər  isə  yol  kənarlarındakı  qanovlarda 
atılıb qalmıĢdı. Tarixi sənədlərə görə, dəstənin baĢçısı Hamazasp deyirdi ki, bütün 
müsəlmanları ta dağlaradək məhv etmək əmri almıĢdır. 
Dünyanın  müxtəlif  ölkələrində  fəaliyyət  göstərən  erməni  terror 
təĢkilatlarının  Azərbaycana  qarĢı  apardıqları  terror  müharibəsinin  dalğası  1988-ci 
illərdən baĢlayaraq ardıcıl xarakter almıĢdır. Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsi 
və onun ətrafındakı 7 rayonun iĢğalı zamanı kütləvi vahimə yaratmaq, çoxlu insan 
tələfatına  nail  olmaq  məqsədi  ilə  Ermənistanın  xüsusi  xidmət  orqanları  hərbi 
əməliyyatların  getdiyi  ərazilərdən  xeyli  uzaqda,  dinc  azərbaycanlı  əhalisinin 
yaĢadığı məntəqələrdə terror aktları təĢkil etmiĢ, nəticədə minlərlə günahsız insan 
həlak olmuĢdur. Bu aksiyaların hamısı ya Ermənistanın məxfi orqanları tərəfindən 
hazırlanmıĢ,  ya  da  Ermənistanın  müvafiq  dövlət  strukturlarının  himayəsi  altında 
həyata keçirilmiĢdir. 
16  sentyabr  1989-cu  il.  Tbilisi-Bakı  marĢrutu  ilə  hərəkət  edən  avtobus 
partladılmıĢ, 5 nəfər ölmüĢ, 25 nəfər yaralanmıĢdır. 
7 oktyabr 1989-cu il. Xankəndi yaxınlığındakı körpü partladılmıĢdır. 
4  yanvar  1990-cı  il.  Əsgəran  qəsəbəsi  ilə  Ağdam  Ģəhərin  arasındakı  körpü 
partladılmıĢdır. 
16 fevral 1990-cı il. ġuĢa-Bakı marĢrut avtobusu partladılmıĢ, nəfər ölmüĢ, 
13 nəfər yaralanmıĢdır. 
11 iyul 1990-cı il. Tərtər-Kəlbəcər sərniĢin avtobusu partladılmıĢ, dinc əhali 
olan  maĢın  karvanına  qarĢı  terror  aksiyası  keçirilmiĢ,  nəticədə  14  nəfər  qətlə 
yetirilmiĢ, 35 nəfər yaralanmıĢdır. 
10  avqust  1990-cı  il.  Tbilisi-Ağdam  marĢrutu  üzrə  hərəkət  edən  sərniĢin 
avtobusu partladılmıĢ, 20 nəfər ölmüĢ, 30 nəfər yaralanmıĢdır. 
30  noyabr  1990-cı  il.  Xankəndi  aeroportu  yaxınlığındakı  sərniĢin  avtobus 
partladılmıĢ, 2 nəfər həlak olmuĢ, 11 nəfər yaralanmıĢdır. 

---

49 
 
9  yanvar  1991-ci  il.  Laçın-ġuĢa  yolunda  “Azərbaycan  gəncləri”  (rusca) 
qəzetinin müxbiri Salatın Əsgərova və sovet ordusunun 3 zabiti pusquda dayanmıĢ 
erməni   terrorçuları tərəfindən qətlə yetirilmiĢdir. 
Aprel  1991-ci  il.  Rostov  Ģəhərində  SSRĠ  DĠN-nin  Qafqazdakı  daxili 
qoĢunlarının  komandanı  polkovnik  Vladimir  Blaxotin  ASALA  terrorçuları 
tərəfindən öldürülmüĢdür. 
19  iyun  1991-ci  il.  Yevlax-Laçın  avtomobil  yolunun  106-cı  kilometrində 
5449  saylı  hərbi  hissəyə  məxsus  “UAZ-469”  markalı  avtomaĢın  partladılmıĢ,  3 
nəfər həlak olmuĢ, 3 nəfər ağır yaralanmıĢdır. 
31  iyul  1991-ci  il.  Dağıstanın  Temirtan  stansiyası  yaxınlığında  Moskva-
Bakı sərniĢin qatarı partladılmıĢ, 16 nəfər həlak olmuĢ, 20 nəfər yaralanmıĢdır. 
30 may 1991-ci il. Dağıstanın Xasavyurd stansiyası yaxınlığında “Moskva-
Bakı” sərniĢin qatarı partladılmıĢ, 11 nəfər ölmüĢ, 22 nəfər yaralanmıĢdır. 
2  avqust  1991-ci  il.  Hadrut  rayonunun  Dolanlar  kəndində  “QAZ-53” 
markalı  avtomaĢın  partladılmıĢ,  nəticədə  4  nəfər  həlak  olmuĢ,  8  nəfər  ağır 
yaralanmıĢdır. 
21  avqust  1991-ci  il.  Hadrut  rayonunun  Sadaxt  kəndi  yaxınlığında 
“KAMAZ” markalı 70-30 markalı AQO dövlət nömrə niĢanlı avtobus partladılmıĢ, 
nəticədə 2 nəfər həlak olmuĢ, 19 nəfər ağır bədən xəsarəti almıĢdır. 
8  sentyabr  1991-ci  il.  Ağdam-Xocavənd  avtobusunun  atəĢə  tutulması 
nəticəsində  5  nəfər  qətlə  yetirilmiĢ,  34  nəfər  müxtəlif  dərəcəli  bədən  xəsarəti 
almıĢdır. Terrorun Xaçaturyan Volodi, Yeremyan Saro, Salyan ġaĢa və Arustamyan 
Armo  tərəfindən  törədildiyi  sübuta  yetirilmiĢdir.  Həmin  gün  Ağdam-Qaradağlı 
marĢrutu  ilə  iĢləyən  avtobus  erməni  quldurları  tərəfindən  atəĢə  tutulmuĢ,  8  nəfər 
həlak olmuĢ, 42 nəfər müxtəlif dərəcədə xəsarət almıĢdır. 

---

50 
 
26  sentyabr  1991-ci  il.  Yevlax-Laçın  yolunda  “VAZ-2106”  markalı  D  72-
07  AQ  nömrəli  niĢanlı  avtomaĢın  partadılmıĢ,  nəticədə  2  nəfər  həlak  olmuĢ,  14 
nəfər yaralanmıĢdır. 
10  oktyabr  1991-ci  il.  Ağdərə  rayonunun  Sırxavənd  kəndi  yaxınlığında 
“UAZ-469” markalı avtomaĢın partladılmıĢ, nəticədə 3 nəfər həlak olmuĢ, 2 nəfər 
ağır yanaraq kül olmuĢdur. 
20 noyabr 1991-ci il. Qarakənd səmasında Azərbaycanın dövlət xadimlərini 
aparan vertolyot ermənilər tərəfindən vurulmuĢdur. 
26  dekabr  1991-ci  il.  ġuĢa-Laçın  yolunun  4-cü  kilometrliyində  “ZĠL-130” 
və “Moskviç” maĢınları partladılmıĢ, 5 nəfər həlak olmuĢ, 4 nəfər yaralamnıĢdır. 
8 yanvar  1992-ci  il.  Erməni  terrorçuları  Krasnavodskdan l urkmonistan) 
Bakıya  sərniĢin  daĢıyan  “Sovetskaya  Kalmıkıya”  bərəsini  partlatmıĢlar.  Nəticədə 
25 nəfər həlak olmuĢ, 88 nəfər yaralanmıĢdır. 
28 yanvar 1992-ci il. Ağdam-ġuĢa marĢrutu ilə uçan MI-8 vertolyotu ġuĢa 
Ģəhəri yaxınlığında erməni terrorçuları tərəfindən vurulmuĢdur. Nəticədə 44 nəfər 
həlak olmuĢdur. 
Təkcə  1992-ci  ilin  yanvar  ayında  erməni  terrorçu  dəstələri  Kərkicahan 
qəsəbəsində  80  nəfər,  1992-ci  ilin  fevral  ayında  Xocavənd  rayonunun  Qaradağlı 
kəndində 77 nəfər və 26 fevral 1992-ci il tarixdə Xocalı Ģəhərində 613 nəfər dinc 
sakini qətlə yetirmiĢ, 650 nəfəri yaralamıĢlar. 
1992-ci  il  fevralın  25-i  axĢamı  4-cü  ordunun  23-cü  diviziyasının  366-cı 
alayın komandiri polkovnik Y.Zaviqarova general rütbəsi verilmiĢdir. Bu “Ģərəfə” 
gecə  Xocalı  Ģəhəri  misli  görünməmiĢ  soyqırıma  məruz  qalmıĢ,  Ģəhər  tamamilə 
yanıb kül olmuĢ, minə qədər insan vəhĢicəsinə qətlə yetirilmiĢdir. 
22  mart  1992-ci  il.  “UAZ-469”  markalı  60-25  AZU  dövlət  niĢanlı 
avtomaĢın  Qazax  rayonu  ərazisində  partladılmıĢ,  nəticədə  3  nəfər  həlak  olmuĢ,  2 
nəfər yaralanmıĢdır. 
28  mart  1992-ci  il.  “Kamaz-5410”  markalı  40-53  AQS  dövlət  niĢanlı 
avtomaĢın partladılmıĢ, 3 nəfər həlak olmuĢ, 2-si yaralanmıĢdrr. 
18  aprel  1992-ci  il.  Qazax-Cəfərli  yolunun  10-cu  kilometrliyində  “MAZ” 
markalı maĢın silahlı basqına məruz qalmıĢ, 2 nəfər ölümcül yaralanmıĢdır. 
20 may 1992-ci il. Zəngilan rayonunun Qarançı kəndi  yaxınlığında  “UAZ-
469”  markalı  80-33  AQD  dövlət  nömrə  niĢanlı  avtomaĢın  silahlı  basqına  məruz 
qalmıĢ, nəticədə 2 nəfər həlak olmuĢ, 2-si yaralanmıĢdır. 
28  fevral  1993-cü  il.  Rusiyanın  ġimali  Qafqaz  ərazisində  Qudermes 
stansiyası  yaxınlığında  “Kislovodsk-Bakı”  sərniĢin  qatarı  partladılmıĢ,  11  nəfər 
həlak olmuĢ, 18 nəfər yaralanmıĢdır. 
2 iyun 1993-cü il. Bakı dəmir yolu vağzalında sərniĢin qatarının vaqonunun 
partladılması  nəticəsində  dövlətə  külli  miqdarda  ziyan  dəymiĢdir.  PartlayıĢın 
icraçısı  Rusiya  vətəndaĢı  Ġqor  Xatkovski  Ermənistan  Respublikası  Milli 
Təhlükəsizlik  baĢ  idarəsi  kəĢfiyyat  Ģöbəsinin  rəisi,  polkovnik  Can  Ohanesyan 

---