Əlyazması hüququnda ƏJDƏrzadə elsevər məCĠd oğLU
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
47
istisna olmaqla bütün digər göstəricilər əks olunur. Şəxsi hesab vərəqəsinin müxtəlif formada alınması üçün “faiz hesablanması məqsədləri üçün”, “ilk/son tarixə görə”, “yazılma tarixinə görə”, “dövrə görə” filtrlərindən istifadə oluna bilər. Eyni zamanda şəxsi hesab vərəqəsinin yekununda
pul növü (manatla, min manatla və s), çap olunma tarixi, əhatə olunan dövr, saldo (qalıq və ya artıq ödəmə), hesablanmış, ödənilmiş, azaldılmış, qaytarılmış, əmlaka yönəldilmiş, faiz üzrə saldo, çap tarixinə faiz borcu, əhatə etdiyi dövrün sonuna (qalıq və ya artıq ödəmə), çap tarixinə (qalıq və ya artıq ödəmə), cəmi ödənməli borc (artıq ödəmə) göstərilir.
Şəxsi hesab vərəqəsinin “Üzləşmə aktı”nda vergi ödəyicisi tərəfindən iki tarix arasında və ya aktın tərtib edildiyi günə büdcəyə hesablanmış, ödənilmiş, azaldılmış, qaytarılmış məbləğlər, dövrün əvvəlinə və sonuna borc və ya artıq ödəmə məbləğləri əks olunur.
Şəxsi hesab vərəqələrində əməliyyatların məbləğlərinin uçotu manatla aparılır. Digər valyutada olan əməliyyatlar məlumat üçün aparıla bilər. Hesablanmış və ödənilmiş vəsaitlərin şəxsi hesab vərəqələrinə daxil edilməsi üçün vəzifəli şəxslərin parolları onların imzaları hesab edilir, bu xüsusi parolların məxfiliyinin saxlanılmasına məsuliyyət daşıyırlar.
Kağız forma üzrə aparəlan şəxsi hesab vərəqələrində bütün yazılışlar, onların dügünlüyünü təsdiq edən sənədlərə əsasən diyircəkli qələmlə yazılmalıdır. Yazılışlar səliqəli aparılmalı, düzəliş və pozuntulara yol verilməməlidir.
İlkin yazılışlar zamanı aşkar edilmiş səhvlərin düzəldilməsi üçün düzgün olmayan sətrin üzərindən xətt çəkilməli, yeni sətrdə düzgün yazılış aparılmalı və düzəliş aparan şəxs tərəfindən müvafiq sətrdə “düzəliş edilmişdir” sözləri yazıldıqdan sonra imzalanmalıdır. Düzəliş aparılan zaman üzərindən xətt çəkilmiş sətrin məzmini aydın oxunmalıdır.
Sonradan aşkar edilmiş səhv yazılışlar üzrə düzəlişlər, səhvin aşakar edildiyi gün, tarix və düzgün yazılış qeyd edilməklə həyata keçirilir. Bunun üçün səhv aşkar edilmiş sətrin üzərindən xətt çəkilir və düzəliş aparan şəxs tərəfindən 48
Kompüterlə aparılan şəxsi hesab vərəqələrində ilkin yazılışlar zamanı səhvlərin düzəldilməsi həmin yazılışların silinib yenidən yazılması yoluilə, sonradan aşkar edildikdə isə yuxarıda nəzərdən keçirdiyimiz qaydada həyata keçirilir.
Hesablanmış və ödənilmiş vəsaitlərin uçotunun avtomatlaşdırılmış şəkildə kompüterdə aparılması zamanı, hesablanmış və ödənilmiş vəsaitlərin daxil olması ödəyicinin şəxsi hesab vərəqəsinə bu məqsədlər üçün xüsusi parollar verilmiş vəzifəli şəxslər tərəfindən aparılır. Hesablanmış və ödənilmiş vəsaitlərin şəxsi hesab vərəqəsinə daxil edilməsi üçün vəzifəli şəxslərə verilmiş parollar onların imzaları hesab edilir və şəxsi vərəqələrdə müvafiq imzaları əvəz edir.
Hesablanmış və ödənilmiş vəsaitlərin şəxsi hesab vərəqəsinə daxil edilməsi üçün xüsusi parollar verilmiş vəzifəli şəxslər bu parolların məxviliyinin saxlanmasına görə məsuliyyət daşıyırlar.
Vergi orqanları yeni yaradılmış, həmçinin digər vergi orqanları tərəfindən təhvil verilmiş təşkilatlara, müəssisələrə, onların filiallarına, nümayəndəliklərə və digər vergi agentlərinə, sözügedən ödəyicilərin vergi ödəyicilərinin uçotu şöbəsində reyestrdə qeydiyyatdan keçməsi barədə bildiriş aldıqdan sonra onlara şəxsi hesab açırlar.
Vergi orqanlarında hüquqi şəxslərdən tutulan vergilər üzrə hər il üçün şəxsi hesablar açılır: fəaliyyətdə olan müəssisələrə – ilin əvvəlindən, yeni təşkil olunanlar (yaradılan) müəssisələrə – onların vergi ödəıyicisi kimi uçota alındığı andan (tarixdən), istənuilən səbəbdən vergi orqalarında uçota alınmamış müəssisələr isə vergilərin hesablandığı və ödənildiyi vaxtdan. Şəxsi hesab hər müəssisə və vergi növü üzrə ayrıca açılır. Şəxsi hesablar müxtəlif formalı olmaqla bu və ya digər vergi (ödəniş) növünün məzmununu, hesablanması və ödənilməsi xüsusiyuyətlərini özündə əks etdirir.
Məsələn, konkret ödəyicinin şəxsi hesabında hesablanmış mənfəət vergisinin məbləği haqqında qeydlər aşağıdakı qaydada aparılır. Avans ödənişlərinin hər 49
birinin ödənilməsi müddəti üzrə ayrıca olaraq onun tarixi, ödəniş məbləği, müəssisənin vergi müfəttişliyinə təqdim etdiyi arayışda göstərilən mənfəət vergisi üzrə avans ödənişlərinin məbləği göstərilir. Əgər müəssisə müəyyən olunmuş qaydada avans ödənişləri barədə yeni (korrektə edilmiş) arayış təqdim edərsə, onda bu ödənişlərin məbləğindəki dəyişikliklər haqqında şəxsi hesabda müvafiq qeydlər aparılır. Hesabat dövrü ərzində əldə edilmiş faktiki mənfəətə görə hesablanmış vergi məbləğilə əvvəllər hesablanmış avans ödənişləri arasındakı fərq şəklində müəyyən edilmiş əlavə vergi məbləğləri haqqında şəxsi hesabda qeydlər aparılır. Hesablanmış mənfəət vergisinin məbləği haqqında qeydlər rüblər üzrə ayrıca aparılır. Faktiki əldə edilmiş mənfəət üzrə aparılmış yenidən hesablamaların nəticəıləri ilin əvvəlindən artan yekunla göstərilir. Bütövlükdə başa çatmış ilin yekunlarına görə alınmış faktiki mənfəət üzrə yenidən hesablamanın nəticələri (əlavə ödəmələrin və ya əvəzləşdirmənin məbləği) cari il üçün müəssisəyə açılmış şəxsi hesabda əks etdirilir. Şəxsi hesabda həmçinin kameral və müəssisənin sənədli yoxlamasının gedişatı zamanı əlavə olaraq hesablanmış əlavə ödəniş məbləğləri də əks olunur. Hər bir ödəniş müddəti üzrə şəxsi hesabda faktiki daxil olmuş ödəniş məbləğləri yazılır və buna əsasən müəssisələr tərəfindən yol verilmiş əskik və ya artıq ödəmələr aşkar edilir. Şəxsi hesablarda həmçinin ilin əvvəlinə və sonuna olan artıq və ya əskik ödənilmiş vergi məbləğləri də göstərilir.
məbləği (məsələn, hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq fəaliyyəti göstərən vətəndaşlardan tutulan) şəxsi hesabda hesablanmış və daxil edilmiş məbləğlər üzrə ayrıca uçota alınır.
Vətəndaşlardan tutulan digər vergilər üzrə hesablanmış və ödənilmiş məbləğlərin uçotu da şəxsi hesablarda aparılır. Vətəndaşların (ödəyicilərin) şəxsi hesablarında aşağıdakı qeydlər aparılır: ilin əvvəlinə və sonuna, eləcə də müddətlər üzrə ödənilməmiş (artıq ödənilmiş) məbləğlər, il ərzində hesablanmış vergi məbləğləri, onların hesablanmasında edilmiş dəyişikliklər və vergi güzəştləri, faktiki ödənilmiş vergi məbləğləri, hasablanmış peniya və digər sanksiya
Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|