DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ümumi daxili məhsul (ÜDM).
- Ümumi gəlir.
- Üfiqi ədalət.
- Ümumi resurslar.
- Valyuta kursunun qalxması.
- Verginin hüdud stavkası.
- Xüsusi sərvətlər.
- Yığım vəsaiti.
- Yoxsulluq səviyyəsi.
Н. Грегори Менкйу
678 U Utilitarizm. Dövlətin cəmiyyətin hər üzvü üçün məcmu faydalılığın maksimizasiyasına can atmalı olduğunu iddia edən siyasi fəlsəfə Uçot stavkası. Mərkəzi bankın ssudaları onlara ehtiyacı olan banklara verciyi faiz stavkası
istehsal olunmuş bütün əmtəə və xidmətlərin dəyəri ÜDM deflyatoru. Nominal ÜDM reaka nisbətinin 100-ə vurulması kimi hesablanmış qiymətlərin səviyyə göstəricisi Ümumi gəlir. İstehsal olunmuş məhsulun satışından firmanın əldə etdiyi pul məbləği Ümumi milli məhsul. Müəyyən dövr ərzində dövlətin vətəndaşlarının istehsal etdiyi son əmtəə və xidmətlərin bazar dəyəri Üfiqi ədalət. Vergi ödəməyə daha çox imkanı olan vergi ödəyicilərin daha böyük pul məbləğlərini ödəməkləri haqda fikir Üfiqi ədalət. Bərabər bacarıqlı vergi ödəyicilərin vergini ödəmək üçün eyni pul məbləğlərini verməli olduqları haqda fikir Ümumi resurslar. Rəqabət obyekti olan, lakin istisna təşkil etməyən sərvətlər Ümidini itirmiĢ iĢçilər. İşə düzəlmək istəyən, lakin iş axtarmaq cəhdlərini dayandırmış fərdlər
çıxandan sonra iqtsiadiyyatın məcmu gəliri Valyuta kursunun enməsi. Vahid milli valyutaya daha az məbləğdə xarici valyuta əldə etməkdə özünü göstərən valyuta dəyərinin digər ölkələrin pul vahidinin dəyərinə nisbətən azalması
xarici valyuta əldə etməkdə özünü göstərən valyutanın dəyərinin digər ölkələrin pul vahidinin dəyərinə nisbətən artması
qabiliyyətindən asılı olaraq verginin ölçüsünün müəyyən edilməsi ideyası Verginin hüdud stavkası. Gəlirin hər vahiddən ………… əlavə vergilər Економиксин принсипляри
679 Vergi yükünün paylaĢdırılması. Verginin əsas ağırlığını daşıyanın kim olduğunun öyrənilməsi Verginin orta stavkası. Gəlirin ümumi məbləğinə bölünmüş ödənilmiş verginin ümumi məbləği
yətin aldığı məsrəflər və qazancların müqayisə edildiyi tədqiqat Xarici ticarət siyasəti (ticarət siyasəti). İdxal və ixrac olunan əmtəə və xidmətlərin həcminə bilavasitə təsir edən dövlət siyasəti Xüsusi sərvətlər. Rəqabət obyekti olan istisna sərvətlər Xüsusi əmanət. İstehlak xərclərini və vergiləri çıxmaq şərti ilə ev təsərrüfatlarının gəliri
olunmuş işçi qüvvəsinin yetgin yaşlı əhalinin sayına olan nisbəti Yığım vəsaiti. İnsanların alış qabiliyyətini indiki zamandan gələcəyə keçirməsi üçün istifadə etdikləri vəsait Yoxsulluq həddi. Müxtəlif tərkibli ailələr üzrə federal hökumətin hər il müəyyənləşdirildiyi mütləq gəlir səviyyəsi Yoxsulluq səviyyəsi. Ailə gəliri bir mütləq səviyyədən-yoxsulluq xəttindən aşağıda yerləşən faizlə ifadə olunan əhalinin payı
rifahına təsiri Zahiri effektlərin intermalizasiyası. Fərdlərin fəaliyyət nəticələrinin təsirini daxili kimi nəzərə almağa sövq edən stimullara təsir göstərmək Н. Грегори Менкйу
680
Економиксин принсипляри
681 SON SÖZ
N.Qreqori Menkyunun «Ekonomika» dərsliyi (ikinci nəşr) nəzərə iqtisadiyyatın əsas tədris kursudur. Birinci nəşrin tərcüməsində ona maraqlı və vacib başlıq «XXI əsrin dərsliyi» verilmişdir. Mənim nəzərimcə bu başlıqda təkcə simvolik məna deyil, həm də birincinin üstündən çox vaxt keçməsə də (ABŞ-da – 1998, Rusiyada-1999) ikinci nəşrin nə üçün tələb olunması səbəbi də görünür. XXI əsrin mövqelərini şəth etmək istəyən dərslik iqtisadi nəzəriyyənin tədrisinin rusiya tərcüməsi üçün vacib sualını özünün iqtisadi elminin aqibəti və inkişaf yolları, hər şeydən əvvəl də bizim iqtisadi elmimizin vahid dünya elminə (bizdə bu qərb elmi adlanır) uyuşması haqqında, yaxud özünün yolunu axtarmağı haqqında sualı nəzərdən keçirməyə imkan verir. Bu suala cavabın variantı kimi bizim universitetlərdə yayılmış «ekonomiks» adlanan iqtisadçı nəzəriyyəsinin tədris kurslarının qərb və bizim kurslar üçün ənənəvi olan sovet dövrünün doğmalarından təmizlənmiş siyasi iqtisad kursunun paralel tədrisi cəhdlərini göstərmək olar. Bu zaman onlar iqtisadi elmin iki qolu kimi nəzərdən keçirilir. Özü də onlardan birinə – «ekonomiks»ə tez-tez primitivlik, nəticələrin həyatdan uzaqlığı, bayağılığı, bütövlükdə isə- rusiya təcrübəsinə tətbiqinin qeyri-mümkünlüyü irad tutulur. Digərinə, siyasi iqtisada isə – nəzəri dərinlik, təsərrüfat proseslərinin mahiyyətini açıb göstərmək qabiliyyəti və s. kimi xüsusiyyətlər verilir. İqtisadi nəzəriyyənin qərb kurslarının ünvanına bu gün edilən suçlama guya ki, onların həddindən çox sadələşdirilməsindən, mücərrədliyində, real təsərrüfat proseslərini əks edə bilməməyindədir. «Ekonomiksə» bu cür pis münasibət bu gün bizdə yayılmış iqtisadi nəzəriyyənin qərb tədris kurslarının bu terminlə adlandırılması haqqında düşünməyə məcbur edir. Şeylərə və hadislərə ad qoymaq problemi həmişə mürəkkəbdir və marağı olan iştirakçıların mübarizə arsenalıdır. Bu «ekonomiks» məvhumu ilə də baş verdi. Əgər onun daha dəqiq ingilis dilindən tərcüməsini qəbul edərək «ekonomiks» deyil, «iqtisadi nəzəriyə» desək, onda qərb iqtisadi nəzəriyyəsinin və siyasi iqtisadın müqayisəsi başqa çalarlar vurar. Menyukunun kitabının adı «Ekonomiks»dir, bu da onun rus nəşrinin şərti oldu. Ona görə biz bilə-bilə, şərhlərdə kitabın adının tərcüməsi zamanı yaranan mürəkkəb hallara diqqət yetirməyə can atırıq. Qoy oxucu «siyasi iqtisadi» və «ekonomiks»-in müqayisə edildiyi zaman «ekonomiks» termini «iqtisadi nəzəriyyə» termini ilə əvəz etsin. İndi də qərb iqtisadi nəzəriyyəsinin «siyasi iqtisad»la uyğunlaşmasına qayıdaq. Bəzən bu sual gizli məna daşıyır və bazarın öyrənilməsinin «ekonomiks» tərəfindən şərti rusiya şəraitinə uyğun gəlmir.
Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|