DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vergi qanunvericiliyi və əmanətlər
Економиксин принсипляри
661 mlrd. dollardır. Federal defisiti son illərdə olduğu kimi 165 mlrd. dollar çox olmadıqda hökumətin maliyyə-büdcə siyasəti qaneedici qiymətləndirilir. Dövlətə borcun qaytarılması gününü yadda saxlamaq lazım deyil, çünki o vaxtacan ya büdcə defisiti yox edəcək ya da iqtisadi fəlakət baş verəcək. Əgər büdcə defisitinin qiyməti qənaətedicidirsə, onda büdcə profisitkinə nail olmaq zərurəti yoxdur. Gəlin bu gəlir çoxluğunu lazımi və xeyirli məqsədlərə sərf eləyək. Məsələn, hökumət onu vacib sosial proqramların, məsələn təhsilin inkişafının maliyyələşdirilməsinə göndərə bilər. Yaxud bu vəsait hesabına vergiləri endirmək olar. 1990-cı illərin sonunda VVP daxil olan verginin faiz payı amerika iqtisadiyyatı tarixində rekord qiymətə çatmışdır, ona görə vergidən irəli gələn geriqayıtmaz itkilərin də, həmçinin ən yüksək qiymət almasını hesab etməyə bizim əsasımız var. Əgər bu vergilər cari xərcləri təmin etmək üçün o qədər də lazım deyilsə, onda dövlət yaxşısı budur ki, insanlara qazandıqları pulları qaytarsın.
Millətin həyat səviyyəsi onun əmtəə və xidmətləri istehsal etmək qabiliyyə- tindən asılıdır (iqtisadiyyatın on prinsiplərindən biri (fəsil 1)), bu da öz növbəsində əsasən əmanətlərin və investisiyaların səviyyəsindən asılıdır (fəsil 24). Siyasətçilər vergi qanunvericiliyinin əmanət və investisiyaları stimullaşdırılmasına can atmalıdırlarmı? «Leyhinə»: vergi qanunvericiliyi əmanətləri stimullaĢdırılmalıdır Milli əmanətlərin səviyyəsi-uzunmüddətli dövrdə iqtisadi çiçəklənmənin əsas determinatıdır. Əmanətlərin yüksək səviyyəsi yeni zavodların tikintisinə və avadanlığına gələcəkdə isə əmək məhsuldarlığının, əmək haqqının və gəlirlərinin böyüməsinə yönəldilmiş investisiya resurslarının artırılması deməkdir. Təəccüblü deyil ki, beynəlxalq statistikanın təhili milli əmanətlərin səviyyəsinin və iqtisadi rifahın göstəricilərinin bir-birindən sıx asılılığını göstərir. İqtisadiyyatın on prinsiplərindən biri odur ki, insan stimula reaksiya verir (fəsil 1). Əgər milli qanunvericilik əhalini əmanət yığmağa stimullaşdırırsa, ölkənin vətəndaşları gəlirlərinin böyük hissəsini yığıma yönəldəcəklər, bu da onlara gələcəkdə həyat səviyyəsini yüksəltməyə imkan verəcək. Təəssüf ki, ABŞ-nın vergi sistemi əhalinin əmanətinin stimullaşdırmır, çünki vətəndaşların əmanətlərinə hesablanmış faizlərdən böyük vergi məbləği çıxılır. İyirmi beş yaşlı işçini nəzərdən keçirək. O əmanətə 1000 dollar göndərir və hesablayır ki, 70 yaşında özünün qocalığını təmin etsin. Əgər o istiqraz əldə edirsə və buna 105 hesablanırsa, vergilər olmazsa 45 ildən sonra onun 1000 dolları 72900 dollara çevriləcək. Lakin amerika gerçəkliyində faiz gəlirinin Н. Грегори Менкйу
662 hüdud vergi stavkası 40 % (gəlirə görə federal və ştatın vergisinin cəmləməklə alınan adi vergi). Vergi çıxandan sonra işçinin əldə etdiyi istiqraz üzrə faiz cəmi 6% təşkil edir. 45 ildən sonra isə 13800 dollara çevriləcək. Yəni müəyyən müddət vaxt ərzində toplanmış faizli gəlirə olan vergi stavkası 1000 dollarlıq əmanətin üstünlüklərini 71900 dollardan 13800 dollara qədər azalır (təqribən 80%). Əhalinin əmanətlərinin artırılmasına kapitaldan olan gəlirin bəzi for- malarının ikiqat vergiqoyma da kömək etmir. Fərz edək ki, fərd öz maliyyə resurslarını normativ aksiyaların əldə edilməsinə göndərir. Kapital inves- tisiyalarından şirkətlərin mənfəəti münasib vergi qoyulur. Əgər korporasiya yerdə qalan mənfəəti aksiya sahiblərinə dividsid şəklində ödəyirsə, onların sahibləri gəlir vergisini ikinci dəfə gəlirə görə vergi şəklində ödəmələdirlər. İkiqat vergiqoyma aksiya sahibinin gəlirini xeyli aşağı salır və onun yığıma olan stimuluna mənfi təsir göstərir. Vergi qanunvericiliyi fərdin yığılmış dövləti öz uşaqlarına (yaxud başqa birisinə) vermək istəyinə də mənfi təsir göstərir, yəni ömürləri uzunu istehlakı çıxartmağa sövq edir. ABŞ-da vərəsə ilk 600 min dollar məbləğə vergi qoyulmur, qalan məbləğdən 55% stavka ilə vergi tutulur. Milli əmanətlər cəmiyyəti ona görə narahat edir ki, o gələcəkdə nəsillərin iqtisadi çiçəklənməsini təmin etmək istəyir. Ona görə təəccüblü odur ki, vergi qanun- vericiliyi bir nəslin özündən sonrakı birbaşa köməyini stimullaşdırmır. Əhalinin əmanətə stimullaşdırmağa təkcə vergi qanunvericiliyi deyil, həm də bəzi dövlət proqramları, o cümlədən də sosial və səhiyyə sığortası üzrə yardımlar, yaxud kolleclərin yoxsul ailələrdən olan tələbələrə maliyyə yardımı vətəndaşları böyük pul vəsaiti yığmağa heç də sövq etmir. Əmanətlərin stimullaşdırılması, yaxud heç olmasa vergiqoymanın neqativ nəticələrinin azaldılması müxtəlif üsullarla həyata keçirilə bilər, ABŞ- nın vergi qanunvericiliyində bəzi əmanət növlərinə müəyyən güzəştlər artıq mövcuddur. Vergiödəyicisi fərdi təqaüd hesabına müəyyən məbləği yerləşdirəndə, bu gəlir və əmanətə görə faizə, təqaüdə çıxarkən pul götürülənə qədər vergi qoymur. Vergi məcəlləsi digər təqaüd hesabları üzrə də analoci güzəşt verir. Lakin belə hesablardan istifadə etməyə hüququ olanlara qarşı məhdudiyyətlər mövcuddur və bu hesablarda yerləşdirilə biləcək məbləğlərin hədləri müəyyənləşdirilib. Bundan başqa, təqaüd yaşına çatmamış əmanətin götürülməsinə görə cərimələr nəzərdə tutulub. ABŞ hökumətinin iqtisadi siyasətinin ündə problemi-vergiqoyma obyektlərinə yenidən baxılmasıdır. Vergi sistemində mərkəzi yer gəlirə görə vergiyə məxsusdur. Qazanılmış dollara xərclənməyindən, yaxud yığılmağından asılı olmayaraq eyni vergi qoyulur. Bir çox iqtisadçılar alternativ təklif edirlər ki, ev təsərrüfatının ödəniş ölçüləri onun sərfiyyatı ilə müəyyən edilir, əmanət olunan gəlir isə istehlaka sərf edilənə qədər vergiödənilmə bazasından xaricdə Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|