Н. Грегори Менкйу
666
Bazar iqtsiadiyyatı. Bir çox firma və ev təsərrüfatlarının əmtəə və xid-
mət bazarında qarşılıqlı təsir prosesində qəbul etdiyi mərkəzləşdirilməmiş
qərarlar əsasında resursların yerləşdirildiyi iqtsiadiyyat
Bazar. Müəyyən əmtəə yaxud xidmətin alıcı və satıcı qrupu
c
cəmiyətin məhdud resurslarını idarəetmə mexanizmini öyrənən elm
Ç
Çox alıcısı və satıcısı olan bazar. Ona görə onların hər biri bazar
qiymətlərinə cüzi təsir göstərir
«Çevik start effekti». İki ölkə iqtsiadiyyatına eyni investisiya şəraitində
ilkin potensialı aşağı olan yerdə sənaye yüksəlişi templəri yüksək olacaq
D
Dövlət alıĢı. Bütün səviyyələrdəki dövlət hakimiyyəti orqanlarının alınan
əmtəə və xidmətlərin ödəniş xərclərinin cəmi
Depressiya. Böyük iqtisadi tənəzzül
Diskriminasiya. Yalnız irqi, yaxud etnik mənsubiyyətə görə, cinsinə,
yaşına, başqa şəxsi xarakteristikalarına görə seçilən fərdlərə bazarın müxtəlif
imkanları təklif etdiyi hallarda baş verir.
Dominant olan strategiya. Oyunun digər iştirakçılarının hərəkətlərindən
asılı olmadan oyunçu üçün ən yaxşı olan strategiya
Dəyər ölçüsü (hesablaĢma vahidi). Əmtəə və xidmətlərə qiymət
qoyuluşunda və öhdəçiliklərin yazılışında insanların istifadə etdikləri ölçü
vahidi
Dünya qiyməti. Dünya bazarında əmtəənin üstün qiyməti
DəyiĢən xərclər. (məsrəflər) Məhsul buraxılışı həcminə uyğun dəyişən
xərclər
Dövrü iĢsizlik. İşsizliyin faktiki səviyyəsinin təbiidən kənar çıxması
Digər bərabər Ģərtlərlə – Ceteris paribus
Dövriyyə vəsaiti. Əmtəə və xidmətləri alarkən alıcıların satıcılara
verdikləri xüsusi əmtəə
E
Економиксин принсипляри
667
Ehtiyatlar. Qoyulmuş fomasında bankınaldığı, lakin ssuda verilməsi
üçün istifadə olunmayan pul vəsaitləri
Elastiklik. Determinantlarından birinin dəyişilməsi zamanı tələb və
təklif həcmlərində dəyişiklikləri əks edən göstərici
Ə
Əmtəələrin tam qarĢılıqlı tamamlanması (komplementarlığı) (kamil
tamamlandırıcılar, kamil komplimentlər). İki əmtəənin elə xüsusiyyətləridir
ki, bu zaman onların laqeydlik əyriləri düz bucaq altında yerləşən iki xətt
parçasından əmələ gəlir
Əmtəələrin tam qarĢılıqlı əvəzedilməsi (kamil əvəzedicilər, kamil
substitutlar). Laqeydlik əyriləri düz xətt kimi özünü ifadə edən 2 əmtəənin
xüsusiyyəti
Əvəzetmənin hüdud norması. İstehlakçının bir sərvəti digəri ilə əvəz
etməyə hazır olduğu proporsiya
Əmək haqqı və iĢ Ģəraiti suallarına dair işverənlərlə danışıq aparaq
zəhmətkeşlərin təşkilatı
Ədalət (bərabərlik). İqtsiadi sərvətlərin cəmiyyətin üzvləri arasında
bölüşdürülməsi
Əmtəə istehsalçılarının alternativ xərclərinin müqayisəsi. Əmtəə
istehsalının ən aşağı alternativ xərclərinə malik mal göndərən, digər isteh-
salçılar qarşısında müqayisəli üstünlüyü var.
Əvəzedilmə effekti. İstehlakçını verilən laqeydlik əyrisi ilə əvəzedil-
mənin hüdud normasının yeni qiymətli nöqtəsinə yerdəyişməsinə məcbur edən
qiymət dəyişikliyinin nəticəsi kimi istehlak həcmlərinin dəyişməsi
Əmtəə pulları. Daxili dəyərə malik olan pullar
F
Filips əyrisi. Qısamüddətli dövrdə inflyasiya ilə işsizlik arasında əks
asılılığı nümayiş edən əyri
Faydalılıq. Xoşbəxtlik, yaxud qaneolunma göstəricisi
FiĢer effekti. Faizin nominal stavkasının «birin birə» nisbətində olan
inflyasiya templərindən asılı olaraq dəyişilməsi
Federal Ehtiyat Sistemi. ABŞ Mərkəzi Bankı
Fiziki kapital (maddi kapital). Əmtəə və xidmətlərin istehsalı üçün
istifadə olunan avadanlıq, binalar və qurğular
Friksion iĢsizliyi. İşsiz insanın maraq və bacarığına ən çox münasib olan
işin axtarışı ilə bağlı müvəqqəti məşğuliyyətsizlik
Н. Грегори Менкйу
668
G
Geriqayıtmayan itgidlər. Ümumi artıqlıq vergsinin tətbiqi nəticəsindəki
ixtisar olunma
Gəlirə görə tələbin elastikliyi. İstehlakçıların gəlirinin dəyişilməsindən
əmtəəyə olan tələbin dəyişməsi. Tələb həcminin dəyişməsinin faizlə qiymətinin
gəlirlərinin dəyişməsinə (faizlə) olan nisbəti kimi hesablanmış istehlakçıların
gəlirlərinin dəyişildiyi zamanı əmtəəyə olan tələbin həcminin dəyişməsini əks
edən göstərici
Gəlir effekti. İstehlak həcmlərinin qiymətlərin dəyişməsinə görə
dəyişməsi və istehlakçını daha yüksək, yaxud daha aşağı laqeydlik əyrisinə
keçməyə məcbur etməsi
Gömrük tarifləri. Xaricdə istehsal olunmuş və ölkənin daxilində satılan
əmtəələrə qoyulan vergi
Getdikcə azalan gəlirlilik. Kapitalın əlavə bərabər qoyuluşunun məhsul
buraxılışının artımının azalması ilə müşayiət olunduğunda özünü göstərən
kapital xüsusiyyəti
H
Həyati tsikli. Ġnsanın həyatı boyu gəlirlərinin stematk dəyiĢməsĠ
Həddi xərclər. Əlavə məhsul vahidinin istehsalında məcmu xərclərin
əlavə edilməsi
Hədd dəyiĢikliklər. İş planına daxil edilən kiçik dəyişikliklər
Hədd gəliri. Məhsulun əlavə vahidinin satışı nəticəsində məcmu gəlirin
dəyişməsi
Hədd məhsulu. Əlavə resurs vahidinin istifadəsindən irəli gələn istehsal
həcminin artımı
Hədd əmək məhsulu. Əlavə əmək vahidinin hər birinə əmtəə buraxılışı
həcminin böyüməsi
Hədd (marcinal) məhsulun dəyəri. Marcinal məhsulun və əmtəə
qiymətinin vurulması
Hədd məhsulun getdikcə azalması. Tətbiq olunan resursun miqdarının
artması zamanı hüdud məhsulunun getdikcə
azalmasını doğuran
xüsusiyyət
Ġ