DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- L Ü Ğ Ə T Aydın olmayan sözlər və ifadələr toplusu
- Akord vergisi.
- Alternativ məsrəflər (əldən verilmiĢ imkanların xərcləri).
- Artıq təklif.
- Açıq iqtsiadiyyat.
- Alıcı qabiliyyətinin pariteti nəzəriyyəsi.
- Büdcə profisiti
- BərabərləĢdirici fərqliliklər (kompensəedici fərqliliklər, kompensəedici diferensial).
- Büdcə məhdudiyyəti xətti (büdcə xətti, büdcə məhdudiyyəti).
Економиксин принсипляри
663 qalır. Öz mahiyyətinə görə, istehlaka görə vergi avtomatik olaraq güzəştli hesablara bütün əmanətləri «köçürür» və bu hesablar çoxusu fərdi təqaüd hesabına oxşadır. Gəlirlərə vergiqoymadan istehlaka vergiqoymaya keçid əmanəti çox həvəsləndirə bilərdi. «Əleyhinə»: vergi qanunvericiliyiin dəyiĢikliklərə ehtiyacı yoxdur Əmanətlərin artması arzuedilən ola bilər, lakin bu vergi siyasətinin yeganə məqsədi deyil. cəmiyyət vergi yükünün ədalətli hesablanmasına can atır. Əmanətlərin stimullaşdırılması problemi ondadır ki, bu zaman əsas vergi yükü zəiflərin çiyninə düşür. O faktı da inkar eləmək olmaz ki, ev təsərrüfatları daha yüksək gəlir əldə edərək onun böyük hissəsini yığıma göndərirlər. Deməli əmanət edən insanların xeyrinə verginin istənilən dəyişiklikləri yüksək gəlir əldə edən fərdlərin uduşudur. Güzəştli təqaüd hesabları siyasəti cəlbedici görünsə də cəmiyyət üzvlərinin hüquqlarına mənfi təsir göstərir. Bu hesabların üstünlüklərindən istifadə edən çoxtəminatlı vətəndaşların vergi yükünü azal- daraq hökumət onun ağırlığını cəmiyyətin ən kasıb üzvlərinin üzərinə yıxır. Bundan başqa əmanəti stimullaşdıran vergi siyasəti səmərəliliyi sualına cavab birmənalı deyil. Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, əmanətlərin ölçüsü pul qoyuluşuna hesablanan faizlərin səviyyəsinə həssas deyil. Əgər iş bu yerdədirsə, kapitaldan gəlirlərin vergi qoyuluşunun azaldılması təminatlı vətəndaşların dövlətinin artırılmasına gətirib çıxarır və onların əmanətlərinə heç bir təsir göstərmir. İqtisadi nəzəriyyə gəlirin əmanətin səviyyəsinə təsiri haqqında suala birmənalı cavab vermir. Nəticə iki əks effektin-əvəzetmə effekti ilə gəlir effektinin bir-birinə təsirindən asılıdır. Bir tərəfdən qazancın daha yüksək səviyyəsi əmanətlərin üstünlüklərini artırır: bu gün qənaət edilmiş hər dollar gələcəkdə istehlakın artmasına təmin edəcək yəni əvəzetmə effekti yığımı artırır. Digər tərəfdən, qazancın daha yüksək səviyyəsi əmanətə olan tələbatı azaldır: gələcəkdə istənilən istehlak səviyyəsinə çatmaq üçün ev təsərürfatına daha az pul vəsaiti lazım olacaq. Əgər əvəzetmə və gəlir effektləri təqribən bərabərdirlərsə, onda kapitaldan gəlirə olan verginin azalmasına əmanətlər laqeyddirlər. Təminatlı vətəndaşlara vergi güzəştləri verilməsindən savayı milli əmanətlərin artırılmasının başqa üsulları da məlumdur. Milli əmanətlər şəxsi və ictimai əmanətlərin cəmidir. Vergi məcəlləsini dəyişdirmək əvəzinə siyasətçilər büdcə defisitini azaldaraq ictimai əmanətin həcmini artıra bilərlər. Dövlətlilərə vergini artırmaqdan dövlət büdcəsinin defisitinin azaldılması gələcəkdə nəsillərin xeyrinə milli əmanətlərin artırılmasının birbaşa üsuludur. Н. Грегори Менкйу
664 Həqiqətən də, əgər biz təkcə şəxsi yox, həm də ictimai əmanətləri nəzərdən keçiririksə, görürük ki, əmanətləri stimullaşdıran vergi qanunveri- ciliyi gözlənilməz nəticələr verə bilər. Vergilərin dəyişilməsi və kapitaldan olan gəlirlərə vergilərin azaldılması büdcə daxilolmalarını azaldır və deməli büdcə defisitini çoxaldır, milli əmanətlərin həqiqətən çoxalması üçün vergi məcəlləsindəki dəyişikliklər şəxsi əmanətləri elə stimullaşdırmalıdır ki, büdcə defisiti heç olmazsa dəyişməsin. Əks təqdirdə stimullaşdırma vəziyyəti pisləşdirər.
Bu fəsildə biz makroiqtisadi siyasətin beş əsas sualını nəzərdən keçirdik. Bunların hər birinin müzakirəsi sualın qoyuluşundan başlayır. Sonra da «leyhinə» və «əleyhinə» arqumentlər təklif edilirdi. Əgər sizdə tərəflərin birini qəbul etmək çətindirsə, ola bilər ki, sizi o sakitləşdirir ki, təkcə siz tərəddüd etmirsiz. İqtisadiyyatı öyrənmək heç də seçim etməyi asanlaşdırmır. Bundan əlavə, siyasətçilərin qarşısına çıxan problemləri dərk etmək onu yalnız çətinləşdirə bilər. Çətin seçim heç də asan görünməməlidir. Şirin dilli siyasətçilər və şərhçilərə etibar eləməyin, həqiqət acıdır. Əgər siz «pulsuz nahara» dəvət alırsınızsa, hər halda «qiymət kağızını» tapmağa çalışın. Siyasətçilər heç vaxt məsrəfsiz xeyir təklif eləmirlər. İqtisadi nəzəriyyəni bilmək sizə siyasi diskussiyalar dumanında üfiq xəttini görməyə imkan verir.
L Ü Ğ Ə T Aydın olmayan sözlər və ifadələr toplusu
A
resessiyalar zamanı məcmu tələbin həvəsləndirilməsinə yönəldilmiş maliyyə- büdcə (fiskal) siyasətindəki dəyişikliklər. Akord vergisi. Hər vergi ödəyicisi üçün fiziki şəxs üçün eyni vergi məbləğinin müəyyənləşdirilməsi. Економиксин принсипляри
665 Alternativ məsrəflər (əldən verilmiĢ imkanların xərcləri). İstədiyimiz şeyi əldə etmək üçün imtina etməli olduğumuz bir şey Axınların dövriyyə diaqrammı. Ev təsərrüfatları və firmalar arasındakı əmtəə, xidmət və pul axınlarının bazarla mənimsənilməsini nümayiş etdirən iqtisadiyyatın modeli
vəziyyət Açıq bazarda əməliyyatlar. Dövlət istiqrazlarının mərkəzi bank tərəfindən alışı və satışı Açıq iqtsiadiyyat. Başqa ölkələrin iqtsiadi ilə azad qarşılıqlı əlaqədə olan iqtisadiyyat Alınan xeyirlər prinsipi. İnsanların hökumət tərəfindən verilən sərvətlərdən istifadədən aldıqları xeyirə uyğun vergi ödəməli olduqlarından ibarət ideya
vahidinin bütün ölkələrdə eyni miqdarda əmtəə əldə etməyə yol verilməsini təmin etsək haqda valyuta kursları konsepsiyası
çalışan insan Büdcə xətti (büdcə məhdudiyəti xətti). İstehlakçının əldə etmək imkanı olan məhdud əmtəə yığımı Büdcə defisiti (büdcənin passiv salddosu). Hökumət xərclərinin pul daxilolmalarını üstələməsi Büdcə profisiti (büdcə profisiti, büdcə aktiv saldosu)-hökumət daxilolmalarının onun xərclərini üstələməsi Biri-birini əvəz edən əmtəələr (subsidiyalar). Birinin qiyməti qalxdıqda, digərinə tələb qalxan iki əmtəə Bazar üzərində hakimiyyət. İqtisadi subyektin (yaxud, çox da böyük olmayan subyektlər qrupunun) bazar qiymətlərinə xeylli təsir göstərmək bacarığı
bərabərləşdirici əmək haqqının ölçüsündəki fərq Büdcə məhdudiyyəti xətti (büdcə xətti, büdcə məhdudiyyəti). İstehlakçının ala bilmək imkanı olduğu məhdud əmtəə yığımı BaĢ tutmayan bazar (bazarın qeyri-kamilliyi, bazarın fiaskosu. Resursların səmərəli paylandırılması ilə bazarın sərbəst öhdəsindən gələ bilməyən situasiya
Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|