Dərslik və dərs vəsaitlərinin metodologiyası şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, p e. d. Aynur Zülfüqarova
Yüklə 203,44 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3- cü mövzu .Maddə kütləsinin saxlanması qanunu.
- 4-cü mövzu. Oksigen. Hava. Ozon.
Kimya məktəbdə
75 2.2. Rəngsiz mayelərdən çöküntünün əmələ gəlməsi. Resurs. Duru sulfat turşusu və ya onun duz məhlulu, barium-xlorid( və ya barium-nifrat, yaxud barium-hidroksid) məhlulu sınaq şüşələri. Təcrübənin gedişi: sınaq şüşəsində 2-3 ml sulfat turşusu və ya onun duz məhluluna bir o qədər də bariumun həll olan duz məhlulu yaxud barium- hidroksid məhlulu əlavə edirik. Bu zaman ağ rəngli çöküntü əmələ gələcəkdir. Təcrübənin gedişində əməliyyatın ardıcıllığı əhəmiyyət kəsb etmir. 2.3. Bərk maddədən və məhluldan qazın əmələ gəlməsi. Resurs: əhəngdaşı( və ya təbaşir) ,soda, duru xlorid və ya sirkə turşusu(3-5 faizli sirkə də götürülə bilər), kimya stəkanları. Təcrübənin gedişi: iki kimya stəkanına onların həmçinin 3-dən 1-i qədər təbaşir tozu(və ya əhəngdaşı) və soda məhlulu tökür, növbə ilə hər ikisinin üzərinə 4-5 ml xlorid turşusu, yaxud sirkə məhlulu əlavə edirik. Hər iki halda qaz çıxdığı müşahidə olunur. 2.4. Parafinin alovlanması. Resurs. Sınaq şüşəsi, taxta tutqac, yarısınadək su ilə dolu dəmir vedrə, parafin, spirt və ya qaz lampası.
sınaq şüşəsi qızdırılır, parafin şiddətli qaynadıqda nazik axınla içində su olan vedrəyə boşaldılır. Bu zaman parafiningur alov əmələ gətirməklə yandığı müşahidə olunur. 3- cü mövzu .Maddə kütləsinin saxlanması qanunu. 3.1. Qapalı qabda şamın yandırılması. Resurs. Texniki tərəzi, böyük (500-750ml) kolbanın ağzının ölçüsündə olan tıxaca keçirilmış ucu əsas gövdəyə paralel vəziyyətdə əyilmiş dəmir məftil(əyilmiş uc hissəsi şiş olur), kiçik şam parçası, iri dənəli qum, əhəng suyu, tərəzi daşları.
yerləşdirilir və tərəzinin sol gözünə qoyulur, tərəzi daşları və qumla tarazlaşdırılır. Sonra məftilə taxılmış şam həmin vəziyyətdə kolbadan çixarılır, şamın fitili yandırılaraq gecikmədən kolbaya salınır və tıxacla möhkəm qapanır. Şam yanmada davam edir, tərəzinin tarazlığı isə dəyişmir Şam söndükdən sonra kolbanın divarlarında su damcıları görünür. Şamı məftillə birlikdə çıxardıb kolbaya əhəng suyu tökülür. Çalxaladıqda əhəng suyunun bulandığı müşahidə olunur. Deməli, kolbada şam yandıqda su və karbon qazı əmələ gəlmişdir.CO 2 də
əhəng suyu ilə reaksiyaya girib həll olmayan ağ çöküntü CaCO 3 əmələ gətirib. Reaksiya tənliyi yazılır.
CO 2 +
Ca(OH) 2
═
CaCO 3 +
H 2 O 2-3(50-51)2015
76 Şam yananda reaksiya getməsinə baxmayaraq iştirak edən maddələrin ümumi kütləsi dəyişmədiyindən tərəzinin tarazlığı dəyişməyibdir.
2 SO 4 və ya K
2 SO 4 ) məhlulu, barium-nitrat duzunun məhlulu, texniki tərəzi, çəki daşları, iri dənəli qum, iki ədəd kiçik stəkan və ya kolba.
məhlulu, digərinə isə bir o qədər də barium-nitrat duzunun məhlulunu töküb tərəzinin sol tərəfinə qoyur, çəki daşları və qumla tarazlaşdırırıq. Sonra məhlulun birini o birinə əlavə edirik, bu zaman ağ çöküntü görünəcəkdir Reaksiya gedən stəkanı və boşaldılmış stəkanı yenidən tərəzinin sol tərəfinə qoyur, tarazlığın pozulmamasını müşahidə edirik. Qeyd: Reaksiyanı aparmaq üçün karbonat turşusunun həll olan duz məhlullarından, kalsium-xlorid və ya kalsium-nifrat məhlullarından da istifadə etmək olar.
borucuğu olan iri sınaq şüşəsi), ayırıcı qıf keçirilmiş tıxac, oksigeni toplamaq üçün silindrlər, şüşə lövhələr, kristallizator (içərisində su olan ağzı geniş şüşə qab), iki dəmir ştativ, quru çöplər, 10 faizli hidrogen-peroksid məhlulu, manqan(IV) oksid (MnO 2 ). Təcrübənin gedişi: Vürs kolbasını (və ya yan borucuğu olan iri sınaq şüşəsini) və oksigen toplanacaq slindri dəmir ştativlərə bərkidirik. Slindr əvvəlcədən su ilə doldurulmalı və başı aşağı kristallizatora qoyulmalıdır. Kolbaya bir çay qaşığı MnO
2 kristalları yerləşdirib, içərisində 10 faizli H 2 O
olan ayırıcı qıfı tıxacdan keçirilmiş halda kolbanın ağzına birləşdiririk. Ayırıcı qıfın kranını azca açıb H 2
2 -ni damcı-damcı kolbaya axıdırıq. 10-15 saniyə gözləyir, hava çıxdıqdan sonra qaz aparan borunun ucunu su ilə dolu silindrin altına qoyuruq. Reaksiya tənliyini müəllimin istiqamətverici köməyi ilə şagirdlər yazırlar. 4.2. Oksigenin kalium-xloratdan alınması. Resurs: 2 dəmir ştativ, spirt və ya qaz lampası, qaz alınan cihaz ( iri sınaq şüşəsi, düzbucaqlı borucuq keçirilmiş tıxac, rezin şlanq və ucu sivri borucuqdan ibarət komplekt), O 2 -toplanacaq silindrlər, şüşə lövhəciklər, kristallizator, sınaq şüşələri, quru taxta çöplər, kalium- xlorat və manqan(IV) oksid (MnO 2 ). Təcrübənin gedişi: Qaz alınan cihazı quraşdırır və onun kipliyini yoxlayırıq. Kalium –xlorat ilə manqan(IV) oksid kristallarını 2:1 nisbətində qarışdırıb reaktora yerləşdirir və maili şəkildə ştativə bərkidirik. Qazaparan borunun ucunu başıaşağı ştativə bərkidilmiş silindrn ağzına qoyur və reaktoru zəif alovla Yüklə 203,44 Kb. Dostları ilə paylaş:
|